Innoveren in de Zorg Hugo Velthuijsen, lector New Business & ICT

Inleiding De case van eHealth Demografische ontwikkelingen leiden tot schaarste in de Zorg (geld, arbeidskrachten, intramurale wooneenheden). Hierdoor ontstaat een maatschappelijk probleem. De Zorg verwacht dat technologie een oplossing biedt voor de schaarste problematiek, maar vindt innoveren (met techniek) lastig en loopt aan tegen diverse barrières. Vanuit technologie zijn vele mogelijke oplossingen voor problemen in de Zorg ontwikkeld, maar deze vindt slechts in beperkte toepassing Er is vraag en er is aanbod, maar hoe kunnen deze succesvol gekoppeld worden? Hoe kunnen de stakeholders samenwerken om tot succesvolle innovaties te komen? 4-4-2017 New Business & ICT 2

Vraagstelling vanuit het werkveld Verwachtingen t.a.v. thema Zorg & Technologie Technologie (ICT, sensor technologie, etc.) wordt in de Zorg erkend als middel om de schaarste problematiek mede op te lossen: Efficiencyverbetering van (zorg)processen Web & mobiel apps voor adequate ondersteuning preventie, zorg en welzijn, o.a. diabetes, vallen & dwalen, obesitas, voeding, bewegen, dementie, etc. Ondersteuning bewoners in extramurale i.p.v. intramurale woonvormen Domotica t.b.v. langer thuis wonen/levensloopbestendig wonen Zorg op Afstand Etc. 4-4-2017 New Business & ICT 3

Probleemstelling Uitdagingen t.a.v. thema Zorg & Technologie Echter, de toepassing van technologie in de Zorg is nog weinig succesvol Veel ideeën en (succesvolle) pilots Weinig duurzaam en grootschalig ingevoerde toepassingen Meest gehoorde hindernissen: Zorginstellingen: weinig (geen) inzicht in wat mogelijk is en waar te beginnen? Bedrijven: klantvraag onduidelijk, gebuikers ontoegankelijk en zorgmarkt ondoorzichtig Weinig overeenkomst tussen behoefte en aanbod Kennisinstellingen: weinig aandacht en begrip voor technologie bij zorgopleidingen en weinig aandacht voor zorg in technologie- opleidingen 4-4-2017 New Business & ICT 4 4 4

Uitdagingen Zorg & Techologie Eensluidende analyses nationaal en internationaal Voorbeeld van geïdentificeerde barrières: Cultuur en draagvlak zorgvrager Draagvlak medische professionals Beperkte of ontbrekende ‘medical evidence’ Aanbod diensten en ‘know how’ Uniformering en standaardisatie Duurzame financiering Wet- & regelgeving Bron: www.ehealthnu.nl/barrieres en Actieplan eHealth implementatieonderzoek, ZonMw, april 2013 4-4-2017 New Business & ICT 5

Meer organisatie impact → hogere barrières Denkmodel van Andrew MacAfee, Harvard Business Review Function IT Facilitates standalone tasks, e.g. spreadsheets and word processors are perhaps the most common examples; Function IT is not intended to connect interdependent people and tasks; instead, it’s often ‘software you can use when you’re not on the network. eHealth example: heart rate monitor Network IT Enables unstructured interactions.  Network technologies let people and groups come together, share information, and collaborate without specifying the terms of the collaboration.  My email client, for example, doesn’t tell me what information I can send, or who I can send it to. eHealth example: Teleconsult Increased organisational impact Enterprise IT Imposes structured interactions and specific (redesigned) processes. eHealth example: EPR (EPD in Dutch) Genoemde barrières spelen vooral een rol bij Enterpise IT, aangezien daar de impact op organisatie, processen en werkwijzen het grootst is. Medical Technology is vaak Function IT en relatief eenvoudig inpasbaar in bestaande praktijk New Business of ICT

HANNN programma eHealth speelt een rol binnen verschillende thema’s Care Intramuraal & Extramuraal (bv Telemonitoring) Thuis (bv Telemonitoring, Teleconsult) Cure EPD Bus. Proc. Management Algemeen Burgerportaal Vele diverse oplossingen, veelal standalone Protheses (bv SPRINT) Serious games Geavanceerde sensoren Interactieve fitness apparatuur Etc. Gezonde levenstijl Informatievoorziening (bv Health Literacy) Informatie verzamelen (bv Quantified Self) Gedragsverandering voeding & bewegen (bv mobile apps) Langer thuiswonen Vallen & dwalen Domotica Werken Healthy @ Work New Business of ICT

Cultuur en draagvlak zorgvrager Zorgvrager: klant of verzekerde? Wens en trend?: toenemende mate van zelfsturing door cliënten Een deel van de bevolking heeft geld over voor kwaliteit van leven Technology Adoption Model Adoptie is per definitie een proces van geleidelijkheid Inhoud en vorm: cliënten reageren verschillend op verschillende vormen van communicatie/interventie: face-to-face, telefonisch, web, mobile app 4-4-2017 New Business & ICT 8

Draagvlak medische professionals Kennis, ervaring, volwassenheid, draagvlak en kampioenen Beschikbaar maken (technische) infrastructuur (de tool box) Ontwikkelaar en medische professional ontwikkelen gezamen-lijk nieuwe tools (co-creatie) en testen op deugdelijkheid en bruikbaarheid Medische professional test doelmatigheid en ontwikkelt vakman-schap mbt het inzetten van tools en ontwikkelt ideeën voor nieuwe tools 4-4-2017 New Business & ICT 9

Draagvlak medische professionals De definitie van succes is verschillend voor medische professionals, management en technici* Co-creatie is ook een proces om te komen tot succesvolle interculturele samenwerking tussen zorg professionals en technici** * A. Carter, Master onderzoek ** J. Balje, A. Carter & H. Velthuijsen, Agile Development as a Change Management Approach in Healthcare Innovation Projects, submitted to International Journal of Healthcare Technology and Management 4-4-2017 New Business & ICT 10

Beperkte of ontbrekende ‘medical evidence’ Deels een “Excuus Truus” Literatuur onderzoek zomer 2012*: ca 10.000 wetenschappelijke artikelen over ehealth Geen wetenschappelijk bewijs voor effectiviteit van ehealth Ook geen wetenschappelijk bewijs tegen Traditionele bewijsmethoden (m.n. RCT: Randomized Controlled Trial) verhoudt zich slecht tot dynamiek technologische ontwikkelingen Nieuwe bewijsmethoden worden steeds meer geaccepteerd, zoals n=1 studies en ROM: Routine Outcome Monitoring Ervaring wordt m.n. opgebouwd in emental health * H. Velthuijsen & M. Schurer, Ehealth Effectiveness, 2012 4-4-2017 New Business & ICT 11

Aanbod diensten en ‘know how’ “Wat kun je met ICT?” Innovatie Werkplaatsen Center of Expertise Healthy Ageing 4-4-2017 New Business & ICT 12

Uniformering en standaardisatie Nationale, Europese en Internationale vraagstukken EPDs/ECDs/etc Domotica/Zorg op afstand: European Innovation Partnership on Active & Healthy Ageing, action plan C2: independent living HG ontwikkelt basisinfrastructuur voor eigen projecten: modulair, open, met bestaande en betaalbare componenten, schaalbaar (tool box) en vult deze met tools voor een aantal specifieke projecten 4-4-2017 New Business & ICT 13

Duurzame financiering Perverse financiële prikkels: overleg met Zorgkantoor e.a. noodzakelijk Kennis van bestaande en wijzigende vergoedingenstelsels en verzekeringsdekkingen noodzakelijk: AWBZ, WMO, ZZP, ZZBI, etc Kennis en ervaring reële business cases ontbreekt vaak: zijn besparingen/voordelen daadwerkelijk incasseerbaar Nieuw lectoraat KCO Duurzaam Financieel Management met Zorg als expliciet aandachtsgebied 4-4-2017 New Business & ICT 14

Wet- & regelgeving WMO, AWBZ, stelselwijzigingen Kwaliteitswet Zorginstellingen / Wet BIG huidig hot topic VMS: veiligheidsmanagement Verantwoordelijkheden en aansprakelijkheden Medische Ethische Toetsing Privacy: Wet Bescherming Persoonsgegevens (Zorg) Relevante kennis wordt opgebouwd met HBO Rechten 4-4-2017 New Business & ICT 15

Ontwikkelingen Er ontstaan nieuwe kansen Het draagvlak bij ziektekostenverzekeraars neemt toe, ook voor preventie Binnen de Zorg neemt het besef toe dat technologie onontbeerlijk is Nationale en Europese subsidieverstrekkers maken steeds meer middelen vrij voor ehealth en succesvolle implementatie daarvan Patiënten nemen meer het heft in eigen hand waardoor meer ondersteuning door techniek noodzakelijk wordt Inzage eigen dossier Zelf bepalen frequentie contact met behandelaars Meer behoefte aan integrale afstemming zorgbehoeften Meer behoefte aan communicatie op niveau patiënt (health literacy) Meer behoefte aan uitwisseling met lotgenoten 4-4-2017 New Business & ICT 16 16 16

Hanzehogeschool Praktijkgericht onderzoek Multidisciplinair onderzoek Innovatie partner Praktijkgericht onderzoek Multidisciplinair onderzoek Precompetitief onderzoek Verbinding onderzoek en onderwijs: de HG leidt de professional van de toekomst op die kan/moet werken met technologie in de Zorg Center of Expertise Healthy Ageing Doel: 30 Innovatiewerkplaatsen, w.o. diverse ehealth Ontwikkeling ondersteuning Business development Goed ontwikkeld netwerk in de Noordelijke regio Bestaande ervaring met Zorg & Technologie projecten ingebracht 4-4-2017 New Business & ICT 17 17 17

Dank u!

Huidige positie HG Bestaand netwerk eHealth in de Noordelijke regio Partners Contacten Zorg NOVO ZINN Wilhelmina Ziekenhuis Assen Zorggroep Meander Koninklijke Visio Elker Bedrijven AVICS VCD Axtion/Lode Kennisinstellingen RUG Netwerken/platformen HANNN ZIF Proeftuin Zorg & Technologie Lectorennetwerk Zorg & Technologie Syntens Contacten Zorg UMCG Ommelanden Zorggroep Refaja Ziekenhuis Röpcke Zweers Ziekenhuis Lentis/Dignis, Welnis Zorggroep Groningen Promens Care Wiel & Deal GGD Drenthe Stichting GEEF Contacten Bedrijven Ordina Logica KPN Philips Humiq GINO Leden Springboard Coresta Group Menzis Vitalinq Overige: Provincie Drenthe Gemeente Assen Gemeente Groningen Gemeente Aa en Hunze Gemeente Hardenberg Zorgbelang Drenthe Woonstade Div. adviseurs Contacten Kennisinstellingen TNO Lectorennetwerk Technologie & Zorg (25 lectoren) NHL, Stenden, Windesheim HOWEST University of Abertay Dundee Universität Bremen Hogeschool Leuven 4-4-2017 New Business & ICT 19

Huidige positie HG Overzicht projecten - 1 20 Naam Beschrijving Omvang (€) Partners Subsidiebron SICT IM LVG Intelligente Monitoring van Licht Verstandelijke Gehandicapten €250.000 NOVO, AVICS IAG2 eHealthPlaza Samenwerking met RUG voor gezamenlijke eHealth projecten €25.000 RUG UHG CAVE Computer aided Virtual Environment voor dementerenden €45.000 ZINN Stichting SIGI Verwondering Speuren naar kansen voor procesoptimalisatie €3.400 Wilhelmina Ziekenhuis Assen WZA EPD op iPad Ondersteuning overdracht in zorgprocessen €30.000 Elker, VCD iAge Ondersteuning ouderen met ICT bij wonen en werken €350.000 Provincie Drenthe, gemeentes, HOWEST, University of Abertay, etc. Interreg IVb Value beyond the Valley Ontwikkeling Zorg & Technologie leerlijn ism MBO ism SIEN en AVK €300.000 Alfa College, Noorderpoort, HANNN, e.a. HPBO SICM Onderwaterwereld, Bubble Pop, Rocket Race Games mbv Kinect voor lichamelijk en/of geestelijk beperkte kinderen KVisio Twee games voor fysiotherapie tbv oefenen bij revalidatie na een CVA Verpleeghuis Solwerd 4-4-2017 New Business & ICT 20

Huidige positie HG Overzicht projecten - 2 21 Naam Beschrijving Omvang (€) Partners Subsidiebron SIEN De Metronoom Muziekdoos voor dementerende bejaarden Zonnehuis Zuidhorn, psychologe Vink uit Enschede EPD Invoering Ondersteuning invoering EPD bij Martini Martini Ziekenhuis Cardiac imaging Cardiac Output meting met CT/MRI. UMCG Klapvoetprothese RUG, UMCG SPRINT Haptic Feedback Prothese arm RUG Balansmeting Balansmeting bij ouderen met evenwichtsproblemen / valpreventie Promotietraject HIT Blind Maze Board game for visually impaired childeren. Using sensors TNO Blood Pressure Continuous measurement of blood pressure Internal - to be included in other projects EMG via ElectroMotiveHeadset Exploration of possibilities of simple, inexpensive EMG device Internal Foot Temp Real time and continuous measurement of foot temperature School of healthcare Gedrags Herkenning System to control and help mentally handicapped young mothers NOVO 4-4-2017 New Business & ICT 21

Huidige positie HG Overzicht projecten - 2 22 Naam Beschrijving Omvang (€) Partners Subsidiebron HIT Hartfalen & Hartrevalidatie Continuous measurement of heart-beat combined with activity monitor Martini Hospital Groningen Herken de Herhaling System to help OCD patients during revalidation process Psychiatric hHspital Marina de Wolf Kruisband blessures Measuring movement to help prevent ACL injuries during sport School of sport studies/UMCG UHG (rejected) Limb Movement Measuring posture for fysiotherapy Muscle Tension Measuring muscle tension, for use in a number of different projects Internal - to be included in other projects SenShirt Shirt for continuous monitoring and alerting on physical functions MdW Ermelo, Martini Groningen Sleep safe System to prevent cot-death IMDS Roden IAD (rejected) Structon Diver Health System to monitor the well-being of divers during work on oil rigs for example Structon Urine Sensor Continuous measurement of urine in intensive card ward of hospital UMCG 4-4-2017 New Business & ICT 22