Consensus based onderzoek dramatherapie bij angststoornissen Liesbeth Doomen 2011

Inleiding Ontwikkelingsonderzoek uit 2005 Voorgestelde Fasenindeling Emunah Smeijsters: ontwikkelingsonderzoek –consensus based– effectstudie Practice based evidence – bottum up Evidence based practice – top down Ervaringskennis van professionals expliciteren, systematiseren en ontwikkelen tot best practices

Vraagstelling hoe ziet een consensus based document eruit voor dramatherapie met angststoornissen ? Subvragen: Welke dramatherapeuten – angststoornissen? Welke behandelingsvisie is actueel? Hoe zien behandelproducten er uit voor specifieke angstgroepen? - Hoe bereiken we consensus?

Doelstelling Het ontwikkelen van een breed gedragen dramatherapeutische methode specifiek voor angststoornissen in de vorm van een consensus based document Subdoelstellingen: - behandelingsvisies - behandelproducten - procesbeschrijvingen - handboek

Onderzoeksmethode sleutelwoorden: beschrijvend kwalitatief toetsend actieonderzoek 1e inventarisatieronde: werving kerngroep - 8 dramatherapeuten Overwaal, GGZ Meerkanten, Sinaï Centrum, GGZ Mediant, GGZ Buiten amstel, PAAZ interviews ahv vragenlijst eerste data-analyse bestuderen literatuur

Dataverzamelingstechnieken 2e ronde - beschrijving interventies: diepte interviews participerende observatie DVD’s van opgenomen sessies sessieverslagen therapeuten literatuurstudie Delphironde met kerngroep – feedback op document

Wat zijn angststoornissen Gezonde angst: gevaar reëel Irreëele angst: - bang voor je eigen angstgevoelens - vermijding, vlucht en veiligheidsgedrag Korte termijn: opgelucht Lange termijn: - beperk je je vrijheid - vergroot je je angst

Verschillende angststoornissen Paniekstoornis met en zonder agorafobie Sociale fobie Dwangstoornis Gegeneraliseerde angststoornis Posttraumatische stress-stoornis PTSS Hypochondrie MDR multidisciplinaire richtlijn voor angststoornissen

Algemene Behandeling Exposure therapie - angsthiërarchie Behandelingsvisies: - Cognitieve therapie CGT - Acceptatie commitment therapie ACT - Schemagerichte therapie SGT Sociotherapie Vaktherapie: psychomotorische therapie creatieve therapie

Probleemgedrag in drama - perfectionisme en controlebehoefte - faalangst, schaamte en schuldgevoel - lage frustratietolerantie - hoge verantwoordelijkheid - vermijding gevoelens - eigen grenzen overschrijden - extreme focus op zichzelf

Data-analyse Concept consensus based document Behandelproducten en procesbeschrijvingen Overeenkomsten en verschillen t.a.v - fasen indeling van Emunah - invloeden vanuit CGT/ACT/SGT - rationale/doelen/indicaties/interventies Concept consensus based document Feedback kerngroep Delphironde

Resultaten tav Emunah Fase 1 dramatisch spel Open groepen – sociale angst en paniek Veilige, speelse omgeving Spelplezier, spontaniteit, interactie Gestructureerde interactiespelen Interventies: - bewerking probleemgedrag - uitnodigend, meespelen, enthousiasme - structuur en veiligheid

Fase 2 scènewerk Fictieve rollen distantie Rol is verhullend, toestemming om anders te mogen zijn Behoeftes en gevoelens exploreren Spontaan verbanden leggen van de rol naar het persoonlijke leven bv. Therapeutische toneelgroep-Overwaal bv. Goede opstart bij sociale angst en paniek, minder toegepast bij dwang

Fase 3 Rollenspel Dwangcliënten/gesloten groep Open groepen: Verschuiving fictie naar realiteit Actuele situaties uit het eigen leven Experimenteren conflicten en relaties Herkenbare groepsthema’s: boosheid, perfectionisme, faalangst, assertiviteit Roos van Leary, schemagerichte technieken Focus op zichzelf èn de ander

Fase 4 Psychodrama Thema’s uit het verleden komen als verdrongen materiaal uit het onbewuste Cliënten in staat zijn – intense emoties die losgemaakt worden te verdragen Verwerking van pijnlijke emoties bv. PTSS (Sinaï, Overwaal, GGZ instellingen) Bewerking van negatief zelfbeeld Individu staat centraal in de groep

Fase 5 Afronding Integratie en stabilisatie van verworvenheden Rituelen om afscheid te nemen Fasen overlappen elkaar en lopen in elkaar over. Fasen zijn geen voorschriften maar richtlijnen.

Consensus based document Rationale Gevoelens leren verdragen en accepteren, en bewust opzoeken via exposure in drama (doen alsof) ACT/DT Negatieve cognities bewerken tot positieve cognitie CGT/SGT Uitbreiden gedragsrepertoire empowerment DT

Rol van therapeute Therapeute ondersteunt en stimuleert cliënten eigen verantwoordelijkheid te nemen en zelf keuzes te leren maken helpt stil te staan bij gevoelens en situaties die tot dan toe vermeden werden. maakt weerstandsgedrag bespreekbaar en daagt de cliënten uit risico’s te nemen. uitnodigend maar ook confronterend.

Kwalitatieve toetsing Triangulatie Cliënt Dramath. Psychoth.  Vragenlijst: ervaringen delen - gevoelens accepteren en uiten inzicht in cognitieve – en gedragspatronen alternatief gedrag ontwikkelen Beeld waardering dramatherapie

Activiteiten Fase 1 dramatisch spel: groepsinteractiespelen bewegingsspelen expressieopdrachten Fase 2 scènewerk: fictieve rollenspelen djabbertalk sculpting lievelingsrollen: Tuender impro/theatersport elementen Woudenberg: vuur,water,lucht,aarde begeleid toneel film

Activiteiten Fase 3 rollenspel realistische rollenspelen angst –en spanningsmeter invullen forumtheater Boal conflicthantering terugspeeltheater schemagerichte technieken als historische toets en rechtbankspel Fase 4 psychodrama psychodramatechnieken rol dubbelen, rol verwisselen levensscenario Fase 5 afronding rituelen sociogram symbolen

Conclusie Overkoepelend Behandelproduct Fasenindeling Emunah bruikbare richtlijn Vergelijkbaar angsthiërarchie fase 1 makkelijker dan fase 3 of 4 Handboek wat tot de verbeelding spreekt Inspiratie spelvormen CGT/ACT/SGT Basis voor effectstudie