Project ‘Taalcompetenties vertaald Project ‘Taalcompetenties vertaald. Naar een doeltreffend curriculum taalvaardigheid voor alle leraren secundair onderwijs’ Presentatie op de studiedag ‘SoE Op koers!?’ Donderdag 13 november 2008

Inhoud Presentatie Probleemstelling, opzet en inhoud van het project (A. De Vos) Taaltoets (S. Vanoosthuyze en J. De Keersmaecker) Curriculum (A. Decelle en H. Vanbrabant) Kijkwijzers (K. De Jonghe en M. Dehaes) Taalvaardigheid in stages (N. Kelly)

Partners Project binnen de pool Brab_Ant Partners: KH Leuven (penvoerend), EHSAL, GroepT, KH Mechelen, CVO TNA, CVO TSM Afgelopen eind september 2008

Probleemstelling Laag taalvaardigheidsniveau van instromende studenten nood aan remediëring Noodzaak om te werken aan professionele taalcompetenties van leerkrachten Opgelijst en beschreven in Dertien doelen in een dozijn Toegevoegd aan de vernieuwde basiscompetenties prof. bachelor S.O.

Opzet en inhoud Ontwerpen van een online taaltoets Vertaling van een aantal van de Dertien Doelen naar het curriculum van het eerste jaar Vak ‘Taalvaardigheid’ Andere OOD’s en stage Werkwijze: Literatuurstudie Visie-ontwikkeling, o.a. m.b.t. de uit te zetten leerlijn in de hele opleiding Werk in duo’s met ondersteuning via wiki Maandelijkse vergaderingen

Inhoud Presentatie Taaltoets Probleemstelling, opzet en inhoud Curriculum Kijkwijzers Taalvaardigheid in stage

Taaltoets Startpunt Basisprincipes Genomen opties Schriftelijke toets: items & werkwijze Schriftelijke toets: opvolging

Startpunt Kleuteronderwijs t.e.m. secundair onderwijs gestandaardiseerde (genormeerde) toetsen Hoger onderwijs: ??? niet-gestandaardiseerde toetsen Persoonlijk werk door veel lectoren Ook door deze projectgroep

Basisprincipes De toets moet: Basistaalvaardigheid in kaart brengen  (schoolse) woordenschat, schrijf- en leesvaardigheid, presentatievaardigheid Haalbaar zijn voor taallector  Zoveel mogelijk automatiseren Informatief zijn voor zowel student als taallector Taallector: wie heeft remediëring nodig? En voor welke aspecten? Student: waar moet ik (zelfstandig of onder begeleiding) extra aandacht aan besteden en hoe?  Diagnostische toets (en geen pass-failtoets)

Genomen opties Basis-taalvaardigheid Verbeterlast minimaliseren Duidelijk beeld van elke student Mondelinge toets: bij lector Schriftelijke toets: geautomatiseerd d.m.v. QuestionMarkPerception Schrijfvaardigheid Leesvaardigheid: in aanmaak

Schriftelijke toets: items en werkwijze Wat? Spelling (verschillende rubrieken) Aaneenschrijven Hoofdletters Werkwoordspelling woordbeeld Woordniveau Collocaties Contaminatie (inhoudelijk) moeilijker woorden (schooltaal) Voegwoorden Voorzetsels woordgeslacht Zinsniveau samentrekking Hoe? voor iedereen, bij elk onderdeel: een 1ste batterij vragen bij te lage score: een 2de batterij vragen per onderdeel een score (op te vragen door de docent)

Schriftelijke toets: items en werkwijze Wat? Spelling (verschillende rubrieken) Aaneenschrijven Hoodletters Werkwoordspelling woordbeeld Woordniveau Collocaties Contaminatie (inhoudelijk) moeilijker woorden (schooltaal) Voegwoorden Voorzetsels woordgeslacht Zinsniveau samentrekking Hoe? voor iedereen, bij elk onderdeel: een 1ste batterij vragen bij te lage score: een 2de batterij vragen per onderdeel een score (op te vragen door de docent)

Schriftelijke toets: opvolging Voor sommige studenten: remediëring en een tweede maal de toets Voor onderdelen onder 80%: monitoraten Na enige tijd: tweede toets Onderdelen onder 80%: meer doorgedreven diagnose door lector a.h.v. door hem opgestelde toetsen monitoraten Voor iedereen: lessen in OOD Taalvaardigheid

De ‘service’ Vragen over ICT-aspecten: jelledekeersmaecker@hotmail.com Uitgebreidere informatie over ontwikkeling van en visie op taaltoets Zie Toledo-community ‘Taalcompetenties’ (in opbouw)

Inhoud Presentatie Curriculum Probleemstelling, opzet en inhoud Taaltoets Curriculum Kijkwijzers Taalvaardigheid in stages

Leerlijn Taalvaardigheid Kader: 13 doelen in een dozijn (Nederlandse Taalunie) Eerste jaar: Taalvaardigheid van de student Van de 13 doelen: vooral de doelen die niet volledig leerkrachtspecifiek zijn Voorbeelden, oefeningen, opdrachten: steeds link met onderwijscontext Tweede jaar: Taalvaardigheid van de leerkracht Aandacht hebben voor de taal en het taalniveau van de leerlingen

Specifieke invulling eerste jaar Doelen Spreken Doelen Lezen Doelen Schrijven Doelen Taalbeschouwing Reflectie

Specifieke invulling eerste jaar Doelen Spreken: ‘Technische’ spreekvaardigheid Voorlezen Vertellen Instructie Een presentatie met PowerPoint geven

Opdracht voorlezen Ga zelf op zoek naar een verhaal Bepaal de leeftijdscategorie waarvoor jouw verhaal geschikt is Waarom sluit jouw verhaal aan bij de belangstellingswereld en de ontwikkeling van leerlingen uit die leeftijdscategorie? Hoe zou je dit voorleesmoment een plaats geven in je lessen? Studenten lezen voor tijdens de les. Ze worden gefilmd met een videocamera en beoordeeld aan de hand van de evaluatiefiche ‘Voorlezen’

Opdracht vertellen (1LO) Bewegingsverhaal (geleide fantasie / vertelpantomime) Bepaal de leeftijdscategorie van leerlingen aan wie je je verhaal zal vertellen. Creëer een bewegingsverhaal dat aangepast is aan de leefwereld en het ontwikkelingsniveau van de leerlingen Verwerk minstens 7 verschillende dierenbewegingen in je verhaal Studenten vertellen hun verhaal in de les Ze worden gefilmd met een videocamera en beoordeeld aan de hand van de evaluatiefiche ‘vertellen’

Opdracht powerpointpresentatie Informatieavond voor de ouders Studenten bereiden per twee een presentatie met ppt voor over een onderwerp uit hun vakgebied of een onderwijsgerelateerd thema De presentatie moet afgestemd zijn op een volwassen doelpubliek De studenten houden de presentatie in de les Ze worden gefilmd met een videocamera en beoordeeld aan de hand van de evaluatiefiche ‘een mondelinge presentatie geven’

Specifieke invulling eerste jaar Doelen Lezen: Studievaardigheden, omgaan met cursusteksten Wetenschappelijke teksten uit eigen vakgebieden kunnen lezen Teksten selecteren geschikt voor onderwijscontext

Specifieke invulling eerste jaar Doelen Schrijven: Langere teksten over eigen vakgebied schrijven met aandacht voor vaktaal en voor verschillende doelpublieken (medestudenten, lectoren, leerlingen, ouders, externen) E-mailverkeer (met studenten, lectoren, stagescholen, ouders, externen)

Specifieke invulling eerste jaar Doelen Taalbeschouwing: Passend register hanteren in elke situatie Tussentaal vermijden in lessituaties Eigen woordenschat uitbreiden Inzicht hebben in de manier waarop leerlingen woordenschat verwerven

Specifieke invulling eerste jaar Reflectie: ‘Iedere leerkracht is een taalleerkracht’ Bewustwording Reflectie op eigen stagetraject: ‘Welke doelen heb ik al onder de knie?’ Waar moet ik nog aan werken? Concrete actiepunten

Specifieke invulling tweede jaar Taalvaardigheid als leerkracht E-mailverkeer met stagescholen, collega’s, ouders, externe partners Probleemgesprekken, slechtnieuwsgesprekken met leerlingen en ouders Debatteren over onderwijsgerelateerde onderwerpen Aandacht voor taalniveau van de leerlingen Onder andere: omgaan met taalzwakke leerlingen

Inhoud Presentatie Probleemstelling, opzet en inhoud van het project Taaltoets Curriculum Kijkwijzers Taalvaardigheid in stages

Curriculum materiaal Vak ‘Taalvaardigheid’ Integratie in ander vakken en stage Kijkwijzers en evaluatiefiches

Kijkwijzers Strategisch handelen volgens OVUR 1 kijkwijzer per vaardigheid (spreken, luisteren, spreken, schrijven) Uitgelegd in het vak ‘Taalvaardigheid’, gebruikt in alle vakken Voorbeeld: spreken

Evaluatiefiche/ begeleidingsfiche Per opdracht 1 kijkwijzer spreken, maar 6 evaluatiefiches spreken Uitgelegd in het vak ‘Taalvaardigheid’ Onderdelen Technische aspecten Materiële voorbereiding Inhoud Structuur Publieksgerichtheid

Technische aspecten

(Hoe) werkt een evaluatiefiche? Drietal fragmenten Gelijktijdig bekijken en invullen Commentaar Werkbaar? Overzichtelijk? Herkenbare criteria? Hulpmiddel voor feedback? Blijft er luisterruimte voor de inhoud? Aanpassingen?

Inhoud Presentatie Taaltoets Probleemstelling, opzet en inhoud Curriculum Kijkwijzers Taalvaardigheid in stages

Taalvaardigheid in stages Taal in stagebeoordelingsformulieren (tot nog toe) Enkele voorbeelden ‘Gewicht’ van de rubriek taalvaardigheid bij evaluatie Implementatie nieuw curriculum in formulieren

Enkele voorbeelden 37

38

39

‘Gewicht’ van de rubriek taalvaardigheid bij evaluatie Wordt taalvaardigheid gekoppeld aan al dan niet slagen? Taal in breed spectrum aanwezig Communicatie, attitude, schriftelijk-mondeling, kunnen aanpassen aan doelgroep, ... 40

Implementatie nieuw curriculum in formulieren Differentiatie in formulieren naargelang type opleiding? Formulieren gebruikt bij beoordeling van stages afstemmen op: Leerlijn taalvaardigheid Curriculum Kijkwijzers/evaluatiefiches duidelijkheid voor alle betrokkenen (studenten, lectoren, mentoren) verankert nieuw curriculum in de lespraktijk

Vragen of bedenkingen? 42