Anatomie / fysiologie Zenuwstelsel 3 AFI1 FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3

De motorische homunculus heeft een grote duim De motorische homunculus heeft een grote duim. De reden hiervan is dat de duim altijd dikker is dan de vingers. motorisch sensorisch FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3

Personen met een splitbrain zullen de meeste voorwerpen aan de rechterkant kunnen benoemen Test voor splitbrain Linker hemisfeer Rechter hemisfeer Ik zie een sinaasappel Ik zie niets FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3

Broca is het motorisch spraakcentrum en zet gedachten om in spraak. Beschadiging van het spraakcentum van Broca kan leiden tot woordvindingsproblemen Broca is het motorisch spraakcentrum en zet gedachten om in spraak. Wernicke is het sensorisch spraakcentrum en heeft te maken met taalbegrip en herkenning. FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3

Verwerken van alle sensorische input Na het passen van 10 verschillende truien ontstaat er twijfel welke je zult nemen. Uiteindelijk kies je voor de blauwe trui. - Dit keuzemoment wordt bepaald in het gnostisch centrum Verwerken van alle sensorische input Samenstellen tot één beeld van de werkelijkheid. Doorsturen naar hogere schorsgebieden voor het nemen van beslissingen. Gebied van Broca Gebied van Wernicke Gnostisch centrum FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3

Centraal zenuwstelsel perifeer centraal encephalon medulla spinalis truncus cerebri diëncephalon cerebellum cerebrum 12 paar hersenzenuwen thalamus hypothalamus mesencephalon pons medulla oblongata Mesencephalon = middenhersenen FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3

Sensibel systeem Informatie van buiten af, de zintuigen vangen informatie op en vertalen sensor of zintuig is vertaler van informatie 1 Mechanische sensoren (druk, trekkrachten en vibraties) 2 Thermische sensoren (warmte) 3 Chemische sensoren (concentratie van bepaalde stoffen) FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3

Sensibel systeem vervolg 4 Elektromagnetische (licht) 5 nocisensoren of pijnsensoren Pijn is echter geen prikkel maar een gewaarwording. Elke prikkel kan immers pijn veroorzaken. Denk aan: knal, lichtflits, of een ruk aan je arm. FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3

Indeling naar werkterrein exteroceptief via exterosensoren Nemen de buitenwereld waar; oog, oor, reuk, smaak en de huidsensoren proprioceptief via propriosensoren Houding en beweging. In de spieren, pezen en gewrichtskapsels enteroceptief via enterosensoren inwendige, zoals bloedvaten en spijsvertering FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3

Adaptatie van de zintuigen Sensibel systeem selecteert informatie op nieuwswaarde. adaptatie = aanpassing Perifere adaptatie bij de sensor Ring aan je vinger Centrale adaptatie bij de impulsoverdracht De informatie is wel beschikbaar maar wordt door de hersenen als onbelangrijk aangemerkt en weggewerkt (tikken van een klok) FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3

Herkenning van voorwerpen bottom-up processen terugbrengen naar basis figuren herkennen van een letter top-down processen gehelen herkenning ook bij ontbrekende onderdelen Inkvip B zkt vrouw FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 18

Organiseren waarneming figuur Voor- achtergrond Meestal duidelijk Maar soms… FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 12

Organiseren waarneming figuur Voor- achtergrond Meestal duidelijk Maar soms… Het is een gezicht…….. Of het woord ‘Liar’ FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 12

Organiseren waarneming figuur Voor- achtergrond Meestal duidelijk Maar soms… Wat zie je? Een stelletje …….. Of een doodshoofd? FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3

Wat zie je hier? FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 19

Organiseren waarneming Perceptuele constancy Gelijk houden Grootte Vorm Kleur Ondanks de verschillen van onze retina input FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 14

Organiseren waarneming Groeperen Aanvullen Boom is die er? Zie jij een kat? FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 13

Organiseren waarneming Kleur en grootte Welke middelste cirkels is groter? FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 15

Organiseren waarneming Vorm en grootte Welke middelste cirkels is groter? FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 15

Organiseren waarneming Grootte Veraf - dichtbij FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 16

Organiseren waarneming Diepte FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 16

Organiseren waarneming Zwart en wit Hoeveel zwarte puntjes tel je? 0 of ????? FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3

Organiseren waarneming Diepte recht Evenwijdige lijnen of gebogen? Is de rode dan alleen recht? FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 17

Cerebellum rechter hemisfeer windingen cerebellum hersenstam linker hemisfeer windingen FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3

Cerebellum Staat via drie paar stelen (pendunculi) in verbinding met: middenhersenen pons verlengde merg Bevatten alle afferente en efferente banen Via deze structuren contact met cerebrum en ruggenmerg FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3

Functie cerebellum Coördinatie (planning, uitvoering en controle) van willekeurige bewegingen. Krijgen een kopie van cerebrum Vergelijken deze prikkels met proprioceptieve prikkels en prikkels uit ogen en evenwichtsorgaan Fietsen, zwemmen, skiën FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3

Cerebellum, coördinatie van motoriek grote hersenen opdracht voor de beweging evenwichtsorgaan stand van het lichaam in de ruimte proprioceptieve zintuigjes stand van elk onderdeel van het lichaam visueel orgaan FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3

Contact met cortex en basale kernen Primaire motorische schors Feedback van cerebellum Informatie over de beweging cerebellum cerebellum cortex nucleus Contact met cortex en basale kernen FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3

Proprioceptie (lichaamshouding) FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3

Functie cerebellum Naast coördinatie heeft het een rol bij leerprocessen Motorisch leren Aandacht Bevatten evenveel zenuwcellen als alle andere hersendelen bij elkaar FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3

Testen, stoornissen van het cerebellum vinger – neus aanraken nystagmus tremor dronkemansgang evenwichtsstoornissen onbeheerste beweging starre bewegingen dysartrie (dubbele tong praten) FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3

Diëncephalon (tussenhersenen) De tussenhersenen liggen in holtes van de grote hersenen thalamus hypothalamus epithalamus FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3

Thalamus in diëncephalon Functie van de thalamus is selectie van afferente prikkels zodat een mens zich kan concentreren FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3

Hypothalamus Belangrijke kernen hier zijn: honger dorst verzadiging temperatuur seks FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3

Hypothalamus Hormonen die in hypothalamus gemaakt worden zijn: 1. ADH 2. Oxytocine, functie:contractie glad spierweefsel (weeën) FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3

Truncus cerebri (hersenstam) De hersenstam, de steel van het CZS bestaat uit: Mesencephalon (middenhersenen) Pons (brug) Medulla oblongata (verlengde merg) FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3

Hersenstam De hersenstam bevat de reticulaire formatie en is de oorsprongplaats van de twaalf paar hersenzenuwen Formatio reticularis diffuus netwerk van korte neuronen over de hele lengte van de hersenstam functie: regelen bewustzijnsniveau FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3

Formatio reticularis Motorisch en sensorisch gedeelte Prikkels vanuit zintuigen naar sensorisch gedeelte Via schakelneuronen naar thalamus en vervolgens prikkeling van de cortex Ritmische activiteit: ARAS – ascenderend reticulair activerend systeem DRAS - descenderend reticulair activerend systeem ARAS activeert het DRAS en omgekeerd FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3

Formatio reticularis Voorbeeld 1 wakker worden, opstaan, onzeker op de benen doordat bewustzijnsniveau nog laag is en er onvoldoende controle over de spieren is (DRAS). Uitrekken geeft verhoogde spanning is spierspoelen waardoor het ARAS wordt geactiveerd en vervolgens de cortex waardoor het bewustzijnsniveau stijgt. Voorbeeld 2 knikkebollen; activiteit van cortex en bewustzijnsniveau dalen dus ook DRAS daalt, minder controle over de spieren (ook nekspieren). Hoofd knikt naar voren en spierspoelen worden geactiveerd. ARAS activeert weer de cortex. Voorbeeld 3 spierrelaxantia bij narcose onderdrukken prikkels naar het ARAS FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3

Medulla oblongata (verlengde merg) De functie van het verlengde merg is vegetatief. Hier liggen de volgende kernen: ademcentrum vasomotorisch centrum temperatuurcentrum braakcentrum FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3