OUDERAVOND MediaWijzer

Wat doet OUDERS & COO ? OUDERS & COO? De ouderorganisatie van het protestants-christelijk en oecumenisch onderwijs! Onze visie OUDERS & COO is er van overtuigd dat school en thuis elkaar nodig hebben om de kinderen een goede opvoeding en goed onderwijs te bieden. OUDERS & COO ziet ouders en school als partners!

Wat doet OUDERS & COO ? Heeft met succes actie gevoerd voor gratis schoolboeken Bestrijdt pesten, faalangst en geweld in het onderwijs

Wat doet OUDERS & COO ? Ondersteunt overblijfmedewerkers Geeft boeiende ouderavonden Geeft informatie en tips over onderwijs en opvoeding via OUDERS & COO Magazine

Wat doet OUDERS & COO ? Schoolt en ondersteunt MR- en OR-leden Behartigt belangen voor ouders, voert overleg met de overheid Geeft hulp en advies via 0800 5010

OUDERAVOND MediaWijzer

Inhoud ouderavond Wat is media? Ouders, jongeren en media Positieve elementen Ontwikkeling van jongeren Communiceren Mogelijkheden Mediaopvoeding thuis/school Het gaat in deze ouderavond om de positieve invloeden van Media op de ontwikkeling van jongeren en hoe kun je social media succesvol inzetten binnen het onderwijs? Er is in onderzoeken vaak gesproken over de negatieve kanten maar we kunnen inmiddels niet meer om social media heen. Daarom heeft deze oudersavond ook het thema MediaWijzer; hoe kun je social media gebruiken in het dagelijks leven thuis en op school, op ó’n manier dat het ook iets oplevert. 7

Hoe mediabewust bent u? Vandaag de dag worden we de hele dag door geconfronteerd met beelden via onze beeldschermen, het zijn onze huisgenoten geworden. Wie heeft er een tv? Wie heeft er een pc? Wie heeft er een laptop? Wie heeft er meer dan één pc of laptop? Wie heeft er een iPad/ of ander tablet? Wie heeft er een mobiele telefoon met internet, een zogenaamde smartphone? Wie heeft er een account op Facebook? Wie heeft er een account op Twitter? Wie heeft er een profiel op LinkedIn? Wie heeft er een profiel op Hyves? En wie gebruikt deze accounts ook doelbewust?

Wat is media? Meervoudsvorm medium: Massacommunicatie Interactieve communicatie Media: Dragers van informatie Massacommunicatie: voor een grote doelgroep geschikt en bestemd om te communiceren met velen. Interactieve communicatie: Internet was in eerste instantie een kanaal voor het zenden van informatie in één richting. Tegenwoordig is het steeds meer een platform naar het model van gemeenschappen van mensen waarbij interactiviteit, wederkerigheid en communicatie centraal staan. De kijker/gebruiker kan reageren op de publicaties/programma’s e.d. Geschreven media: tijdschriften en kranten Televisie: publieke zenders, Commerciële zenders , regionale zenders Radio: publieke zenders, commerciële zenders, internet radio Social media: interactieven tv, internet, twitter, Hyves, Facebook enz. 9

Kenmerken van moderne media Men vertrouwt de boodschappen van media sneller dan die van geruchten op de hoek De berichtgeving van de media is snel Het bereik is massaal Als consument, luisteraar of kijker heb je geringe invloed op de boodschap Belangrijk podium in de samenleving

Functies van de media Samenleving Individueel Sociaal Recreatie Functies voor de samenleving: Politiekinformatieve functie Spreeekbuisfunctie Controlefunctie Commentaarfunctie Socialiserende functie Functies voor de individu: Informatie Educatie Opinie- en meningsvorming Socialiserende functie: Om mee te praten Om eenzaamheid te verdrijven Recreatiefunctie: Ontspanning Gezelligheid Tijdverdrijf Sensatie

Social Media Internettoepassingen waarmee mensen online met elkaar in contact kunnen komen en informatie kunnen delen. 12

Mogelijkheden Voor foto’s presentaties documenten Meteen door naar de volgende dia en dan pas bespreken. 13

Mogelijkheden Korte berichten Mindmaps Wie kent deze mogelijkheden? Wie heeft hier ervaring mee? Wie weet dat zijn/haar zoon of dochter deze mogelijkheden kent en gebruikt? Je kunt deze mogelijkheden op een informele manier en voor je plezier gebruiken, maar ook voor samenwerking op afstand én om met en van elkaar te leren. 14

1515 Van kind tot jongere Tot aan pubertijd zijn kinderen het meest beïnvloedbaar Ze kijken veel televisie Ze worden steeds meer beïnvloed door de media Ze creëren hun eigen helden Voor kinderen zijn nieuwe media de gewoonste zaak van de wereld, niet alleen voor het spelen van spelletjes of het bekijken van filmpjes. Nieuwe media stelt hen ook in staat om zichzelf te presenteren via Hyves en berichtjes te sturen aan anderen. Veel kinderen beginnen met een profiel op Hyves. Voor hen is het daarom ook allang geen nieuwe media meer, ze zijn ermee opgegroeid. 15

Jongeren en media Vraag wie kinderen in onderbouw en bovenbouw heeft, zodat je een beeld hebt van het publiek. Heeft zoon/dochter een eigen tv? Heeft zoon/dochter een eigen pc of laptop? Heeft zoon/dochter een eigen tablet? Heeft zoon/dochter een smartphone? Heeft zoon/dochter een spelcomputer? Heeft zoon/dochter een profiel op Hyves en/of facebook? Heeft zoon/dochter een Twitteraccount? Heeft zoon/dochter een MSN account? Hoe gaan zij daar mee om? Benutten ze de functies op een verantwoordelijke manier?

Samen Gebruik van nieuwe media gaat steeds meer over samen: Samen studeren Samen tv kijken, ook met ouders Samen computeren dmv chats / games In de jaren ’80 en ’90 van de vorige eeuw zag je een steeds grotere individualisering. Daarna ontstond er een tegenbeweging naar samen. Samen is overal: leerlingen studeren samen, kijk maar naar bibliotheken waar steeds meer leerlingen in stilte toch samen leren. Thuis staat Facebook vaak aan tijdens het studeren, omdat de jongere dan toch omringd is door z’n vrienden. Dat geeft een veilig gevoel. Jongeren kijken het liefst samen met hun ouders naar de tv. Al zou je dit als ouders soms niet denken omdat ze ondertussen druk zijn met chats via laptop op mobiel. Het is voor hen vooral belangrijk om dicht bij hun ouders te zijn, gezellig… Ook samen internetten kan leuk zijn. Meisjes spelen graag online games met hun ouders, dit zorgt ook voor een beter zelfbeeld. Jongens gamen liever met leeftijdgenoten. Online surfen en sociale netwerksites delen jongeren liever met leeftijdgenoten. De laatste onderzoeken hebben wel uitgewezen dat ouders vaak een account/profiel op facebook aanmaken om hun kind te volgen en daardoor toch te controleren. Herkenbaar?

De nulde-lijn Jongeren zullen de eersten zijn om iets op te merken dat eventueel misgaat, bijvoorbeeld bij cyberpesten. Leer hen, als ouders én leerkrachten, hoe te merken dat iets mis gaat! Het is daarom belangrijk om jongeren op deze verantwoordelijk te wijzen en hierover in gesprek te gaan.

Controle Controleren is zinloos. Jongeren weten de weg rond de controle technologie (meerdere accounts maken) Enige oplossing is het opbouwen van vertrouwen en gesprekken over voordelen en gevaren van internet. Een open en belangstellende houding werkt beter dan controle uitoefenen. 19

Noem 5 websites van uw zoon en/of dochter Online activiteiten Noem 5 websites van uw zoon en/of dochter Overleg eens met uw buurman/-vrouw; kunt u 5 websites noemen die uw zoon of dochter bezoekt? En kijkt u wel eens mee?

Positieve elementen Groeps- en gedragsregels Grotere, virtuele empathie Educatieve doeleinden die interesse en betrokkenheid stimuleren Introverte jongeren leren achter de veilige muur van het scherm hoe ze zich in een groep moeten opstellen en gedragen. Jongeren voelen zich meer betrokken bij hun online vrienden en zullen de behoefte voelen om te reageren op hun wel en wee. Sociale netwerken kunnen jongeren wijzen op educatieve doeleinden die de interesse en de betrokkenheid van jongeren kunnen stimuleren, bijvoorbeeld een nieuwspagina op Hyves. Daarnaast kunnen ze makkelijk informatie vinden over zaken die hen interesseren. 21

Jongeren maken tijdens het tv kijken gebruik van social media. Het nieuwe tv-kijken Jongeren maken tijdens het tv kijken gebruik van social media. TV kijken alleen is voor de meeste jongeren tegenwoordig niet toereikend genoeg meer. Ze maken met mobiel internet tijdens het tv kijken veel gebruik van social media als Facebook en Twitter. 22

Voor samen tv kijken hoef je niet meer in één ruimte te zitten. Het nieuwe tv-kijken Voor samen tv kijken hoef je niet meer in één ruimte te zitten. Vooral Twitter is populair. 72 % laat hun vrienden via Twitter weten wat ze van een programma vinden. Tijdens het afgelopen seizoen van The Voice of Hollland konden kijkers via internet aangeven wie van hen door mocht naar de volgende ronde. Daarnaast kon je via Twitter commentaar geven op de keuze van het liedje, het optreden en de kledingkeuze van de artiest. Via social media wordt dit alles met vrienden besproken en heeft de jongere toch het gevoel dat ze samen aan het kijken zijn. #tvoh op Twitter: dan volg je het commentaar van alle Nederlanders over dit programma met een veelheid van berichten per seconde. 23

Nieuwe media Jongeren kennen geen nieuwe media Zijn ermee opgegroeid Essentieel in ontwikkeling van identiteit Helpt bij het oefenen van nieuwe rollen Communiceren met vrienden Zoeken contact met hun helden De wereld ligt aan hun voeten! 24

Mediawijsheid Het intensief begeleiden van onze kinderen bij het inzetten van media voor het eigen welzijn en persoonlijke ontwikkeling, als onderdeel van diens vorming tot volwaardig democratisch burger van de 21e eeuw. Maar Mediawijsheid is van belang! Over het bewust vaardig, kritisch, actief en verantwoord gebruik maken van internet. Zoals door de Raad van Cultuur in 2005 geformuleerd. Mediawijsheid wordt hiermee gelijkgesteld aan burgerschapsvorming, een ander belangrijke taak voor het onderwijs. 25

Wenselijke situatie Mediawijsheidcirkel: dit model is een eenvoudig instrument om de huidige en wenselijke mediawijsheidsituatie op een school in kaart te brengen. In deze figuur zie je een evenredige verdeling van aandacht voor elk van de aspecten van mediawijsheid. Techniek: beheersing van technische (computer)vaardigheden die nodig zijn om zelf mediaproducties te kunnen maken en te participeren in sociale netwerken Creativiteit: het inzetten van media voor artistieke expressie en creatieve omgang met media voor participatie en innovatie Analyse: kennis over de werking en invloed van media in het algemeen, en het zelf kunnen interpreteren van mediaboodschappen. Reflectie: bewust zijn van eigen houding en gedrag tegenover anderen via media. Maar ook de waarde van burgerrechten als privacy, vrijheid van meningsuiting en morele kwesties als online respect en tolerantie. 26

Huidige situatie Als je de huidige situatie vergelijkt met de ideale verhouding uit Figuur 1, dan kun je stellen dat de meeste aandacht gaat naar de techniek, aangeboden wordt in ICT-lessen. Deze ICT lessen kunnen de leerlingen vaak moeilijk motiveren omdat ze de kennis vaak al in huis hebben, of denken te hebben. Anderzijds omdat ze te weinig uitgedaagd worden om de techniek in te zetten voor iets nieuws. Meer bewuste aandacht voor creativiteit en reflectie zouden daarom deze ICT-lessen ook een positieve impuls kunnen geven. 27

Gebruikersgroepen van de digitale generatie Traditionalisten Netwerkers Gamers Producenten Het is een misvatting dat voor de nieuwemedia generatie een nieuw soort onderwijs nodig is. Beweringen dat een hele nieuwe generatie uitvoerige kennis en vaardigheden bezit ten aanzien van nieuwe technologie en er een eigen leerstijl op na houden, kloppen niet voor allen. Traditionalisten; gebruiken vooral basale, oudere internetactiviteiten zoals e-mailen, websurfen, informatie zoeken en msn-en. (40 %) Netwerkers: veel meisjes gebruiken diverse soorten social software zoals Hyves, Facebook en twitter voor contacten met vrienden (40%) Gamers: maken gebruik van allerlei speltoepassingen zoals PC-games, online games, spelcomputers en game-apps. Daarnaast gebruiken de de basisfunctionaliteiten van internet (10%) Producenten: jongeren die MSN, Hyves, Youtube, Flickr, Facebook gebruiken om anderen te laten zien wat interessant is of om iets over anderen te weten te komen (10%) 28

Onderwijs en media Traditionalisten Netwerkers Gamers Producenten Leerkrachten die inzicht hebben in de combinaties waarin jongeren mediatoepassingen gebruiken, vinden daarin mogelijk aanknopingspunten voor de inrichting van hun onderwijs. Deze vier gebruikersgroepen hebben opmerkelijk veel overeenkomsten met leerstijlen. Traditionalisten consumeren met name teksten. Netwerkers produceren vooral teksten. Gamers zijn beeldgericht. Procucenten maken beeld, geluid en tekst. 29

Social media in het onderwijs Laagdrempelig in te zetten voor leerdoeleinden Sluit aan en bouwt voort op kennis en ervaring Waardevolle bronnen binnen online gemeenschap Vaardigheden opdoen die ook verwacht worden binnen toekomstig beroep Onderwijs bereidt jongeren voor op de toekomst en social media zijn daarin een essentieel onderdeel. Social media bieden gereedschap dat uitstekend en laagdrempelig is in te zetten voor leerdoeleinden. Met het inzetten van social media in het onderwijs sluit je aan bij en bouw je voort op de kennis en ervaringen die jongeren al opdoen met deze media. Leerlingen krijgen toegang tot waardevolle bronnen die ontsloten worden door de online gemeenschap. Functioneel en mediawijs gebruik van social media is een vaardigheid die we steeds meer van iedere professional verwachten. 30

Goed, beter, plezieriger Kennis halen en delen Samenwerkend produceren Dialoog, debat, toetsen en reflecteren Kennis halen en delen: Gigantisch archief aan bronnen Online groep voor handen om te toetsen Opgedane kennis delen met de wereld via weblogs of websites waar je documenten kunt publiceren. Samenwerkend produceren: Alternatief voor samenwerken op locatie Met google.docs kun je met meerdere mensen werken aan documenten. Je hebt één centraal opgeslagen versie en dat is ook altijd de laatste versie. Tijdens het samenwerken leer je van elkaar; iedereen brengt eigenkennis, vaardigheden en talenten in en geeft de anderen op basis daarvan feedback. Alle leden van een groep hoeven maat een klein steentje bij te dragen om tot grootse prestaties te komen. Een mooi voorbeeld hiervan is Wikipedia. Dialoog, debat, toetsen en reflecteren: We leren in dialoog en debat met onze omgeving. In online conversaties kun je elkaars uitingen waarderen, becommentariëren, aanvullen of nuanceren. In forums, bijvoorbeeld op Twitter, LinkedIn vinden discussies plaats over elk denkbaar onderwerp. Snel meningen peilen kan door een poll uit te zetten in je netwerk. Eta-leren: je kunt halffabrikaten publiceren om ze op basis van feedback van anderen aan te scherpen of te verbeteren. 31

Tips voor thuis en school Handig met technologie Wat je IRL niet doet, doe dat ook niet op internet Omgaan met privacy Hulp uit je netwerk vragen Hoe organiseer je online samenwerking Leerlingen zijn handig met technologie van social media maar hoeven niet vaardig en wijs te zijn of een succesvolle attitude te hebben. Als je iets niet zou doen IRL (In Real Life), doe het dan ook niet in cyberspace. Onthoud bij alles wat je online zet, dat internet een ijzeren geheugen heeft. Alles is in de toekomst terug te vinden. Zelfs als je denkt dat het weg is. Wat zijn persoonlijke gegevens? Niet alleen je telefoonnummer en je adres maar ook informatie die leidt tot jou persoon. Vermeld deze bijvoorbeeld alleen onder een nickname. Als je Hyves pagina niet afgeschermd is, is het raadzaam om voorzichtig te zijn met informatie er op zetten. Nog beter is het om Hyves alleen open te stellen voor vrienden. Dan is het beter controleerbaar wie er op je Hyves pagina komen. Met het openstellen voor vrienden van vrienden vergroot je je netwerk wel weer heel erg. Vooral als er popsterren tussen zitten die vaak helemaal veel vrienden hebben. Niet iedereen vindt het leuk om zomaar ergens op een profiel te verschijnen. Je zorgt voor hulp uit je netwerk door zelf ook anderen te helpen en zo een balans tussen geven en nemen te creëren. Een goede online samenwerking krijg je door heldere afspraken te maken over het proces, de verwachtingen rond bijdragen van anderen en het stellen van deadlines. 32 32

Kansen LEF: lerend implementeren LOSLATEN: proces is belangrijk van je fouten leer je WAARBORGEN: goede afspraken What you give, is what you get! LEARNING APART TOGETHER: samenwerken op afstand sprankelende real life communicatie niet vervangend voor echt contact, wel verrijkend LEF: Lerend implementeren Experimenteren, kritisch reflecteren op het resultaat en bijsturen. LOSLATEN: de online gereedschappen waar het over gaat, draaien buiten het computer netwerk van de school. Het gaat om het proces, van fouten leer je het meest maar dan moet je ze wel mogen maken. WAARBORGEN: Goede afspraken vijvoorbeeld over het gebuik van wachtwoorden, wat je wel/niet online publiceert en voor wie. Welke etiquette hanteer je? Wie goed doet, goed ontmoet! LEARNING APART TOGETHER: Leren met social media Samenwerken op afstand met de technologie als schakel tussen de leerlingen. En met de sprankelende real life communicatie in de ontmoeting op school. Social media zijn niet vervangend voor het echte contact. Maar ze kunnen dat contact wel faciliteren en verrijken.

Onderzoeksvraag: Wat is de relatie van zout met gezonde voeding? Casus Cloë (15 jaar) Onderzoeksvraag: Wat is de relatie van zout met gezonde voeding? Stap 1: Tweet plaatsen Wat is een goed boek over zout en gezonde voeding #durftevragen Hierbij een casus over het gebruik van social media binnen het onderwijs. Cloë moet een werkstuk schrijven over deze onderzoeksvraag. Door de #durftevragen, vraagt ze om tips. Ze krijgt 3 tips waarbij twee keer het boek “Wat is nu gezond” aangeraden wordt. Volgens de tipgevers leest dit boek gemakkelijk en is het nuchter en wetenschappelijk onderbouwd. 34

Casus Stap 2: Online reserveren van het boek “Wat is nu gezond?”, geschreven door Prof. Dr. Martijn Katan Ze reserveert dit boek online via de plaatselijke bibliotheek. Na het lezen van het boek ontstaat de vraag: kun je teveel zout binnenkrijgen, en is dat ook ongezond? In dit boek vindt ze op deze vraag geen antwoord. Ze googled de naam van de schrijver op internet en vindt zijn website. 35

Casus Stap 3: Vraag stellen aan auteur via website, vervolgens werkstuk schrijven. Op de website van de auteur vindt ze een e-mailadres, ze mailt de auteur haar vraag en ‘s avonds krijgt ze per mail een antwoord terug. Met deze informatie is haar onderzoek compleet en schrijft ze een conceptversie van haar werkstuk. 36

Casus Stap 4: Concept werkstuk in Google.docs Dit concept zet ze in Google.docs. Ze nodigt een aantal mensen uit om haar werkstuk te voorzien van commentaar. Zij krijgen daarom alleen toegang tot dit document. Ze vraagt een bevriende Neerlandicus feedback over stijl en spelling, vraagt een buurvrouw die diëtist is om feedback over de inhoud en een paar medeklasgenoten om te kijken naar de vorm. Na een aantal goed tips, past ze het werkstuk aan tot de definitieve versie. 37

Casus Stap 5: Definitief werkstuk e-mailen of versturen via We- Transfer Ze mailt het werkstuk naar de betreffende docent maar helaas is dit door de vele afbeeldingen te groot om te versturen. Daarom pakt ze het bestand in als Zipp-bestand en verstuurt ze het via We-transfer. 38

Casus Stap 6: resultaat dikke voldoende! Na de beoordeling ontvangt ze van haar docent een dikke voldoende. Ze is er erg blij mee en deelt dit met haar vrienden op Facebook en Twitter. Mocht ze ook nog een weblog bijhouden, dan kan ze ook nog een verslag schrijven op haar Blog. 39

Zorgen kind Ouder Media Website Televisie Games Karakter Interesse Opvoeding Blauwe band rond ‘het kind’ is de morele buffer; kinderen zijn wel beïnvloedbaar door alle prikkels uit de media maar een belangrijke ingebouwde ‘filter’ is hun eigen morele buffer. Afhankelijk van opvoeding, karakter en interesse zal een kind in meer of mindere mate open staan voor alle prikkels die binnen komen. De dunne lijn is de beinvloeding vanuit het kind, die is dun, gaat meer over groepen. De vergelijking tussen internet en het verkeer wordt nogal eens gemaakt; als u bijvoorbeeld als automobilist snel scheldt op medeweggebruikers is de kans groot dat u dit in uw kind terug zal zien. Het voorbeeld stellen, de eigen kritische houding en de eigen mate van beïnvloedbaarheid zijn hierin erg belangrijk.

Volwassenen Hoe zit het met ons onlinegedrag? Profielsites 4141 Volwassenen Hoe zit het met ons onlinegedrag? Profielsites Foto’s online Privé informatie online Tijdsbesteding Alle volwassenen hebben een voorbeeldfunctie. Wat zetten zij online? Kan iedereen dit meelezen? Ook de kinderen, of de overbuurvrouw of anderen waarvan men eigenlijk niet wil dat die meelezen? Welke foto’s zetten volwassenen online? Foto’s van hun kinderen, die gebruikt kunnen worden om te pesten? Als volwassenen moet je er van doordrongen zijn dat ook alles wat online gezet is, openbaar is! Ter voorbeeld het boek van Stine Jensen, ‘Echte vrienden’ hoe zij een babyfoto van haar kind op Facebook zet en daar over gaat nadenken. Er blijft maar weinig verborgen op internet. 41 41

4242 Tot slot We leven in een tijd dat de ontwikkelingen heel snel gaan. Wat vandaag nieuw is is morgen alweer gedateerd. Ook wij als volwassenen kunnen niet overzien waar het heen gaat, noch kunnen we in de toekomst kijken. Feit is dat de ontwikkelingen doorgaan en je ervoor afsluiten is geen optie. We leren immers door vallen en weer opstaan Van belang is het om bij te blijven, interesse te tonen en een open blik te houden. Dat houdt niet in dat u alles goed en leuk moet vinden maar evenmin dat u alles afkeurt. Praat met uw kind: probeer te ontdekken en open te staan voor wat hij/zij online haalt. Hopelijk gaat u vol goede moed vertrouwen, kritisch doch met een open vizier straks weer het internet op. Dan is het doel van de avond bereikt! Hartelijk bedankt voor uw aandacht!

Samenvattend Een MediaWijze jongere kan op zelfbewuste wijze gebruikmaken van de positieve mogelijkheden die media bieden, zonder daarbij zichzelf of anderen te schaden. Als school houd je je bezig met het intensief begeleiden van leerlingen bij het inzetten van media voor het eigen welzijn en persoonlijke ontwikkeling. Als onderdeel van diens vorming tot volwaardig democratisch burger van de 21e eeuw.