1. Epigrafie van de oudheid Wie schrijft, die blijft Epigrafie = bestudering van op - en inschriften

2.Toen er nog geen schrift bestond… maar wel afbeeldingen, bijvoorbeeld in grotten Herken je dit plaatje? Uit: Ice age 1, familie van Manny afgebeeld in grot

3. Tijd waaruit geen geschreven bronnen bekend zijn = Prehistorie Ongeschreven bronnen archeologische vondsten

4. Pre-historie letterlijk ‘voor-geschiedenis’ Ongeschreven bronnen uit de prehistorie: archeologische vondsten, sporen in de grond, wandschilderingen e.d. Geschiedenis bestudeert geschreven bronnen én ongeschreven bronnen uit het verleden grotschildering van Lascaux (ongeschreven bron) kleitablet uit Mesopotamië (geschreven bron)

5. Het schrift is NIET op één plaats & moment ontstaan maar op verschillende plaatsen, verschillende schriften: 1. Mesopotamië : spijkerschrift = lettergrepenschrift (één spijker per lettergreep) 2. Egypte : hiërogliefen = beeldschrift (één beeld per woordbetekenis) 3. Phoenicië : alfabet = fonetisch schrift (één letter per klank) Waarom hebben mensen een schrift ontwikkeld? Zaken ‘vastleggen’, officiële documenten, administratie, afspraken, verkoop, verdeling

6. Spijkerschrift, Mesopotamië, ca. 3500 vóór Chr 6. Spijkerschrift, Mesopotamië, ca. 3500 vóór Chr. (tussen rivier de Eufraat en de Tigris)

Kleitabletten met administratie van plaatselijke koningen: 7. Spijkerschrift gebruikt voor meerdere talen die ooit in het Midden Oosten gesproken werden: Soemerisch, Akkadisch, Assyrisch, Babylonisch, Elamitisch, Hittitisch, en Oud-Perzisch Kleitabletten met administratie van plaatselijke koningen: Iedere stad had eigen koning eigendom, belasting, opbrengsten, giften geschreven op verse rivierklei met in driehoek gesneden rietstengel, stuk bot of metaal cuneus (latijn) = driehoek / spijkerkop, daarom heet het wel ‘cuneiform schrift’ Kleitablet werd in zon gedroogd Soemerisch contract betreffende de verkoop van een veld en een huis. Gevonden in de stad Shuruppak. Ca. 3200 v. Chr.

8. Spijkerschrift (cuneiform schrift): cuneus (Latijn) betekent driehoek of spijkerkop ca. 600 spijkerkop-streepjes, oftewel (kop)spijkers in allerlei combinaties Per spijkertje één bepaalde lettergreep Meerdere lettergrepen bij elkaar vormen een woord

9. Wist je dat … ? na 90 jaar hard werken in 2011 het 21 delen tellende woordenboek van de taal van het oude Mesopotamië (spijkerschrift) is verschenen 9.

10. Tellen in Spijkerschrift

11. Hiërogliefen, Egypte, ca. 3200 vóór Chr. Meer dan 300 symbolen of beelden (pictogrammen) Elk beeld (pictogram) heeft een betekenis: beeldschrift ontcijferd ca. 1814 door de Fransman Champollion Wil je weten hoe hij dat heeft gedaan??? Kun je je eigen naam in hiërogliefen schrijven? Waarop en hoe werd geschreven? Maak na de presentatie de opdracht over hiërogliefen!!!

12. Hiërogliefen ontcijferd, een tipje van de sluier De steen van Rosetta: 3x zelfde tekst, 3 x andere taal

13. Alfabet van de Foeniciërs : zeevaarders / ca. 1500 v. Chr 13. Alfabet van de Foeniciërs : zeevaarders / ca. 1500 v. Chr. Foenicisch schrift

14. Alfabet van de Foeniciërs, ca. 1500 vóór Chr. per klank één schriftteken, d.w.z. een klankschrift = fonetisch schrift: Foonè (grieks) betekent klank 22 verschillende klanken (medeklinkers b,g,d,f … ) een eigen letter Ca. 1000 – 500 v. Chr. in hele Middellandse Zee gebied overgenomen Griekse, Hebreeuwse en Arabische alfabet zijn rechtstreekse ‘afstammelingen’ van dit Foenicisch schrift Grieken voegen lettertekens voor klinkers (a,e,i,u,o en oo) toe Romeinen nemen het alfabet van Grieken over met aanpassingen voor de taal van de Romeinen (= Latijn) … dit is het alfabet dat wij nog steeds gebruiken!

Fenicisch alfabet in verschillende talen & Romeins alfabet

15. Griekse geschreven bronnen: brons, steen, ijzer, vaasschilderingen, papyrus, potscherven

16. Romeinse graffiti op muren in Pompeii: (bedolven onder as bij uitbarsting van de Vesuvius in 79 na Chr.)

Geschreven bronnen in steen: goed houdbaar, ook nu nog (Pantheon, Rome)

Ga nu naar de opdrachten op je stencil Veel succes