De pleegouder-pleegkind interventie De PPI pleegzorgsymposium 10 juni 2010, s rotteveel, s stallinga

Programma van de workshop Inhoud: Inleiding en welkom Uitleg onderzoek Theoretische achtergrond Uitleg interventie Implementatie binnen onze organisatie Opleiding PPI-ers

Onderzoeker H.W.H. van Andel Dimence, divisie Jeugd en Autisme Coördinatoren: C. Brok, SPV M. de Zeeuw, klinisch psycholoog

Ondersteuning onderzoek Universiteit Groningen Dr. J. Strijker Prof. dr. E.J. Knorth Universiteit Nijmegen Prof. dr. R.J van der Gaag

Meewerkende pleegzorg instellingen Friesland Flevoland Overijssel Utrecht

Vraagstelling onderzoek: Verbetert/ optimaliseert de relatie tussen pleegouder en pleegkind door de interventie? Treedt door de interventie ook een vermindering van symptomen en/of stress op bij het kind? Voelen pleegouders zich extra gesteund?

Stress Chronische of sociale stress is een zeer ernstige en bedreigende vorm van stress voor het jonge opgroeiende kind.

Film

De PPI is gericht op drie niveaus: pleegouder(s) Pleegkind Het pleeggezin/de relatie tussen gezinsleden

Inclusie: Kinderen van 0-4 jaar die vallen in de risicogroep Kinderen die langer dan een half jaar in het huidige pleeggezin blijven wonen

onderzoeksmiddelen Vragenlijsten: Studenten van de Universiteit Groningen doen een voor- en een nameting Zij gebruiken daarvoor de volgende meetinstrumenten: Vragenlijsten: IBQ/ITSEA (afhankelijk vd leeftijd kind) NOSI Cortisol meting Video-opname beoordeeld met EAS-schalen

Kernbegrippen PPI Veiligheid en emotionele beschikbaarheid: Sensitiviteit en reflectie Veilige relatie: Cirkel van Veiligheid en Vertrouwen Onveilige gehechtheid Desorganisatie in de ouder-kind relatie

Veiligheid en emotionele beschikbaarheid Emotionele beschikbaarheid is het vermogen van de ouder om de signalen van het kind goed en tijdig te begrijpen en hun gedrag hierop aan te passen Ingrediënten: Sensitiviteit: gevoelig zijn voor de signalen van het kind Reflectie: het vermogen om na te kunnen denken over jezelf en de ander

Gevolgen van emotionele beschikbaarheid Zelfvertrouwen en plezier bij ouder en kind: Een veilige relatie is een plezierige relatie Gezonde sociale relaties Stabiliteit en veerkracht in het reageren op gebeurtenissen

Bron van vertrouwen: op onderzoek gaan Bron van vertrouwen: op onderzoek gaan. Vaardigheden voor ouders: HELPEN EN OPLETTEN Vooruitlopen op situaties: kinderen zijn zich niet automatisch en vanzelf bewust van elk gevaar, dus is het ook je taak om op te letten als je kind op onderzoek uit is. Maar dit betekent ook je kind voorbereiden op situaties. Natuurlijk heb je niet alles in de hand, maar vooruitkopen op eventuele problemen voorkomt een hoop vervelende situaties. Grenzen stellen: Je wilt met regelmaat van de klok weten hoe het je kind vergaat; doet het niets gevaarlijks? Heeft je kind zich in een gevaarlijke situaties gemanoeuvreerd zonder het zich bewust te zijn? Dan is het tijd om in te grijpen. Als het gevaar heftig is wordt er niet geaarzeld en ondernemen ouders direct actie Als het gevaar minder acuut is zul je waarschuwen of naar het kind toelopen en hem of haar duidelijk toespreken. Er moeten grenzen getrokken worden en het kind moet leren dat hier een grens ligt. Structuur bieden: Regelmatig hebben kinderen meer nodig dan een ouder die op ze let. Kinderen hebben geregeld hulp nodig bij het exploreren. Je kind zit te puzzelen, maar weet niet hoe het verder moet. Hij of zij wil iets knutselen, maar die lastige schaar gehoorzaamt niet aan zijn of haar vingers. Je kind laat dit merken door contact te maken en om hulp te vragen. Dan is het de bedoeling dat de ouder hulp biedt zonder het over te nemen. Kinderen hebben behoefte aan net genoeg hulp om het weer zelf te kunnen. Voor sommige ouders is dit een lastig punt. Ze helpen zoveel dat het kind achteruit gaat zitten en niets meer doet. Onbedoeld moedigen ze het kind aan hulp te vragen. Je leert je kind dat jij het beter kunt, door direct de hele taak te doen. Dus eerst maar eens rustig kijken wat het probleem is en benoemen is vaak een goed begin. Het is de bedoeling dat je een ondersteunend kader biedt aan je kind. Zodat je kind verder komt met waar het mee bezig was. Dit vereist een ouder die blijft letten op de behoeften van het kind. In plaats van een ouder die inbreekt op de zoektocht van het kind of het overneemt of afbreekt. Trots tonen en complimenten geven: Op andere momenten willen kinderen simpelweg dat hun ouder plezier met ze heeft en trots op ze is. Je kind zal genieten van samen bouwen aan den toren, samen lachen om het grapje in de film, of samen grinniken om de staart van de poes. Deze gedeelde momenten verschaffen kinderen een gevoel dat de ouder aandachtig is, beschikbaar en op hen afgestemd. Ze geven kinderen ook het gevoel dat ze de aandacht waard zijn. Op elk moment willen kinderen weten dat het niet uitmaakt wat ze doen, maar dat je plezier in hen hebt, blij met hen bent. Simpelweg om de reden dat ze er zijn. Deze momenten dragen veel bij aan het opbouwen van een stevig gevoel van zelfvertrouwen bij het kind. Bron van veiligheid: nabijheid zoeken en contact. Vaardigheden voor ouders: KALMEREN EN REPAREREN: We zijn nu in de onderste helft van de cirkel beland. Kinderen hebben als ze terugkomen naar de ouder in de eerste plaats de behoefte aan een signaal van hem of haar dat ze welkom zijn. Troosten en gerust stellen: Naast het bieden van bescherming op het moment dat het kind gevaar loopt, zijn kinderen soms bang en hebben behoefte om getroost te worden, zelfs als er voor de ouder geen duidelijk gevaar aanwezig is of te zien is. Voor jezelf zie je niet in waarom je kind bang zou moeten zijn – het is maar de grasmaaien van de buurman, en je kent je vrienden zo goed, daar hoeft je kind echt niet bang voor te zijn. De kunst is dan toch je in de gevoelens van je kind te verplaatsen, en je eigen gevoel te onderscheiden van de gevoelens van je kind. Het is belangrijk dat je dan de boodschap overbrengt: Het is goed, kom maar. Soms is het kind niet in gevaar, maar heeft het behoefte aan troost. Je kind wil graag dat je het geruststelt, sust, kalmeert. Je kind heeft verdriet, en wil graag in contact met jou dat die gevoelens voorbijgaan en tot rust komen. Vaak is dat door op schoot te zitten, te duimen, tegen je aan te zitten, lichamelijk contact met je te zoeken. Boosheid in goede banen leiden: soms hebben kinderen hulp nodig bij het organiseren of verhelderen van een innerlijke ervaring die overweldigend is. Vaak gaat dat om woede, drift, frustratie, teleurstelling en in de war zijn. De gevoelens van je kind worden in goede banen geleid door rustig aanwezig te zijn bij je kind, te proberen de gevoelens van je kind te begrijpen en die voor hem te verwoorden, totdat hij of zij zich weer hersteld heeft. Door het herhaalde proces van de gevoelens van je kinderen helpen in goede banen te leiden, leren kinderen sterke en moeilijke gevoelens zelf te hanteren en dit ook in de omgang met anderen te doen. Hoe groter je kind wordt, hoe groter de cirkel wordt. Je kind is langer en verder weg, maar zal, in het geval van een veilige relatie, altijd weer terugkeren. Je kind gaat logeren bij opa en oma of gaat op schoolkamp en komt met grote verhalen terug. Je kind bespreekt steeds meer kwesties met vriendinnen of vrienden. Je kind vraagt je advies over onderwerpen als schoolkeuze, maar betrekt te niet meer in de kleine misère van de dag. Want er heeft zich een mooi verschijnsel voorgedaan± langzamerhand is je kind meer en meer in staat om zijn of haar eigen bron van vertrouwen en veiligheid te zijn. Dat wat jij in die vroege jaren voor hem of haar hebt betekend, is langzamerhand eigen geworden, van hem of haar.

Sessie 1: Wie is mijn pleegkind? Vaardigheden: Observeren Accepteren van gevoelens Videofragment: positieve momenten

19

PPI verbetert observatievaardigheden van pleegouders PPI verbetert de acceptatie van gevoelens van pleegouders naar hun kind en zichzelf

Sessie 2: Hoe kun je veilig zijn? Vaardigheid: Aandachtig zijn Videofragment: stressmomenten

Sessie 3: Troosten bij woedebuien en afwezigheid Vaardigheden: Kalmeren Repareren Filmopname

Sessie 4: Hoe reageert mijn pleegkind? Vaardigheid: Observeren van tekenen van onveiligheid en trauma Videofragment: signalen van onveiligheid of stress

Sessie 5: Hoe kan ik vertrouwen geven? Vaardigheden: Helpen Opletten Videofragment: positieve aspecten waar pleegouders bron van vertrouwen zijn

Sessie 6: De rest van het pleeggezin en je eigen valkuilen Vaardigheid: Samenwerken Videofragment: een kracht en een valkuil in de samenwerking tussen pleegouders

film Yolanthe 1;06 jaar oud

Wat gaat er om in het hoofd van het pleegkind; wat denkt en voelt ze Wat gaat er om in het hoofd van het pleegkind; wat denkt en voelt ze? Waar zie je dat aan haar lijf? Zie je (kleine) signalen van stress bij haar? Wat gaat er om in het hoofd van pleegmoeder; wat denkt en voelt ze? Waar zie je dat aan? Welke cirkel van Veiligheid en Vertrouwen lijkt van toepassing te zijn op deze pleegmoeder en –dochter?

Implementatie binnen de Rading Aantal PPI medewerkers +investering per week Scheiding pleegzorgbegeleiding en PPI-begeleiding Introductie PPI bij ouders, pleegouders, plaatser al vanaf het eerste contact met de Rading Schriftelijke toestemming ouders direct in afstemmingsgesprek Zowel in langdurige als in crisisplaatsingen PPI of VIB bij startende plaatsingen

Opleiding PPI-medewerkers 1 daagse cursus gegeven door H. van Andel, Marilene de Zeeuw en Carla Brok Tweemaandelijkse intervisie met een andere pleegzorginstelling olv H. van Andel en C. Brok/M. de Zeeuw Afgewisseld met tweemaandelijks intern PPI overleg Handboek Pleegouder-Pleegkind Interventie voor pleegzorgmedewerkers Boek “Er zijn voor de Kind” van M. de Zeeuw en C. Brok