Levenskunst & geluk Carlo Leget UHD Zorgethiek Universiteit van Tilburg

Levenskunst “Onder levenskunst wordt fundamenteel de mogelijkheid en de inspanning begrepen om op bereflecteerde wijze het eigen leven te voeren en het niet onbewust, eenvoudigweg zomaar voorbij te laten gaan.” Wilhelm Schmid

Michel Foucault (1926-1984) “Wat mij opvalt, is dat kunst in onze samenleving iets geworden is wat met voorwerpen te maken heeft, en niet met mensen of met het leven. Kunst is een specialiteit van experts die men kunstenaars noemt. Maar waarom zou niet iedereen een kunstwerk van zijn leven kunnen maken? Waarom is die lamp, dit huis wel een kunstwerk en mijn leven niet?”

Joep Dohmen (UvH) Levenskunst, opgevat als zorg voor zichzelf, is een holistisch concept. Denken (bezinning, kritische reflectie), voelen en willen (verlangen), oefenen en waarderen vormen de nauwe samenhang van een persoonlijk leerproces. Het doel is het bereiken van een eigen levenshouding.

Joep Dohmen (UvH) Bezinning en oefening (wat kan ik?) Waardenonderzoek (wat wil ik echt?) Vriendschap (hoe doe we het samen?) Omgaan met tijd (wanneer?)

Levenskunst (ars vitae) ‘Draag zorg voor jezelf’ Positieve vrijheid Relationele autonomie Relatieve autonomie Vrijheidspraktijk

Mike Leigh ‘We are screwing up the world, and while that’s going on we can feel very depressed about that. But actually, people get on with it and that’s what the film is about.’ The film should burst with energy and colour Widescreen Fuji: Vivid

Pauline (‘ Poppy’) Cross 30 jaar Lerares Alleenstaand Optimistisch Levenskunstenaar? Gelukkig? Authentiek? Vrij?

Wat is geluk? Gevoel (‘happy’) Kwestie van toeval (‘lucky’) De deugdzame activiteit van de ziel, in overeenstemming met de rede (Aristoteles)

Deugd: kwaliteit waardoor je het goede doet Waarden Deugden Normen 10

Deugden Grieks: aretè, uitblinken, schitteren Latijn: virtus (virtuoos) Goed doen = goed zijn Goed zijn = doen waarvoor je bedoeld bent (teleologie) Vermogens, potenties, aanleg Maximale wat in je zit = gelukt zijn Gelukt zijn = gelukkig zijn (eudaimonia) 11

Deugden: verwerving Handeling staat nooit op zichzelf (praktijk) Al doende leert men: tweede natuur Voor ieder een ander gevecht Kenmerk: spontaan, met gemak en plezier (NB, ondeugden hebben dezelfde structuur ) 12

Deugd: gulden midden lafheid (ondeugd) dapperheid overmoed (ondeugd) 13

ongevoeligheid (ondeugd) Deugd: gulden midden ongevoeligheid (ondeugd) gematigdheid genotzucht (ondeugd) 14

Thomas van Aquino 1224/5-1274 Theoloog (Dominicaan) Summa Theologiae Geluk: - Felicitas - Beatitudo

Waarheid Goedheid Intellect (verstandigheid) [geloof] Wil (rechtvaardigheid) [liefde, hoop] Externe zintuigen (gezicht, gehoor, reuk, tastzin, smaak) Interne zintuigen (coherentie-vermogen, voorstellingsvermogen, schatting, geheugen) Verlangen (gematigdheid) Streefvermogen (moed) Vegetatieve deel

Leven als leerschool Lerares Dansles Rijles Verkeer = omgang Gevaar Verantwoordelijkheid

Wat is zorg? “Zorgen is een specifieke activiteit die alles omvat wat wij doen om onze wereld zo in stand te houden, te continueren en te herstellen dat we daarin zo goed mogelijk kunnen leven.” Joan Tronto

Caring person? Vriendinnen Leerlingen Zwerver Rij-instructeur Zus en zwager

Wat is zorg? “Een manier van doen, in op mensen afgestemde betrekkingen, waarbij de zorgdrager ook afstemt op zichzelf.” Annelies van Heijst

Fladderaar of levenskunstenares. Vrijblijvend of vrij mens Fladderaar of levenskunstenares? Vrijblijvend of vrij mens? Oordeel zelf…