Verkiezingen en kiesstelsels 3.1 Het Nederlandse kiesstelsel 3.2 Representatie en representativiteit 3.3 Parlementair en presidentieel stelsel 3.4 De verkiezingen en formatie

Actief vs. Passief kiezen of gekozen worden Geschiedenis kiesrecht - 1848  censuskiesrecht mannen - 1917  algemeen kiesrecht mannen - 1922  algemeen kiesrecht vrouwen Actief vs. Passief kiezen of gekozen worden Uitsluiting: rechterlijk ontzet of onbekwaam 4 niveaus Europees, landelijk, provinciaal, gemeentelijk Voorwaarden politieke partij - ingeschreven in kiesdistricten (19) - per kiesdistrict 25 handtekeningen - waarborgsom (450 – 75% = terug) Verkiezingen en kiesstelsels 3.1 Het Nederlandse kiesstelsel 3.2 Representatie en representativiteit 3.3 Parlementair en presidentieel stelsel 3.4 De verkiezingen en formatie

Evenredige vertegenwoordiging % behaalde stemmen = % zetels Kiesdeler aantal stemmen benodigd voor één zetel Kiesdrempel [niet in NL] minimumpercentage voor zeteltoewijzing Districtenstelsel - één ronde. Meeste stemmen = afgevaardigde - vb. House of Commons (EN) (650 districten) Meerderheidsstelsel - max. 2 rondes. - na ronde 1 niet één afgevaardigde met >50%? - ronde 2: 2 ‘grootste’ kandidaten als enige opties - grootste is dan afgevaardigde Evenredig vs. Districten - fractiespecialisten vs. generalisten - evenredigheid vs. je afgevaardigde ‘kennen’ Lijsttrekkers Verkiezingen en kiesstelsels 3.1 Het Nederlandse kiesstelsel 3.2 Representatie en representativiteit 3.3 Parlementair en presidentieel stelsel 3.4 De verkiezingen en formatie

Representatie:Vertegenwoordiging 225 parlementsleden <> 17. 000 Representatie:Vertegenwoordiging 225 parlementsleden <> 17.000.000 Nederlanders Representativiteit standpunten van vertegenwoordigers komen overeen met dat wat de kiezers willen Ostrogorski-paradox Moissei J. Ostrogorski (RUS) (politicoloog) spanning tussen: - wat kiezers(groepen) willen en - wat de door hen gekozen politici doen / besluiten spanning  weestand / protest Knelpunten (anders dan bovenstaande) - stemmen “zonder last of ruggespraak” - niet-stemmers die wél van zich laten horen - vertegenwoordiging van de samenleving? - bestaande partijen halen geen meerderheid meer * zwevende kiezers / electorale volatiliteit Verkiezingen en kiesstelsels 3.1 Het Nederlandse kiesstelsel 3.2 Representatie en representativiteit 3.3 Parlementair en presidentieel stelsel 3.4 De verkiezingen en formatie

Parlementair - volksvertegenwoordiging = parlement - parlement vormt regering - minister-president = hoofd regering - minister-president ≠ staatshoofd Presidentieel - president = gekozen door het volk - president = staatshoofd - president = hoofd regering - president stelt regering samen - parlement kan regering niet ontslaan - president kan parlement niet ontslaan - parlement kan president uit ambt zetten (ivm schending grondrecht) Verkiezingen en kiesstelsels 3.1 Het Nederlandse kiesstelsel 3.2 Representatie en representativiteit 3.3 Parlementair en presidentieel stelsel 3.4 De verkiezingen en formatie President Ts.Elbegdorj

Verkiezingsstrijd - Gemeenteraad - om de 4 jaar - Provinciale Staten - om de 4 jaar - Tweede Kamer – om de 4 jaar - Eerste Kamer – om de 4 jaar (binnen 3 mnd na PS) - Partijprogramma = verkiezingsprogramma - Vóór en tijdens verkiezingen: polarisatie (uitdiepen van tegenstellingen) - Na verkiezingen: compromisbereidheid (onderhadenlingen) Kabinetsformatie - verkiezingsuitslag grootste partij krijgt de leiding bij formeren - coalitievorming gezamelijke meerderheid bij politieke partijen: * regeringsverantwoordelijkheid nemen *dagelijks bestuur ~landelijk (kabinet) ~provinciaal (gedeputeerde staten en C der K) ~gemeentelijk (B&W) Verkiezingen en kiesstelsels 3.1 Het Nederlandse kiesstelsel 3.2 Representatie en representativiteit 3.3 Parlementair en presidentieel stelsel 3.4 De verkiezingen en formatie

Proces van kabinetsformatie TK benoemd ‘verkenner’ (2012  H. Kamp (VVD)) NIET meer naar het staatshoofd, maar de verkenner gaat overleggen en bekijken wie met wie gaat praten TK benoemd ‘informateur’ (2102  Kamp & Bos) - iemand die uitzoekt hoe partijen samen een beleid zouden kunnen maken met voldoende steun van TK TK benoemd ‘formateur’ (2012  M. Rutte) - onderhandeld met deelnemende partijen over: * regeerakkoord (hoofdleiding beleid) * verdeling ministeries/functies over partijen * de te benoemen bewindspersonen Benoeming en beëdiging kabinet - zuiveringseed door staatshoofd - foto op trappen Paleis ten Bosch Kabinet presenteert zich en plannen aan TK - Plannen = regeringsverklaring Val van een kabinet Verkiezingen en kiesstelsels 3.1 Het Nederlandse kiesstelsel 3.2 Representatie en representativiteit 3.3 Parlementair en presidentieel stelsel 3.4 De verkiezingen en formatie

Verkiezingen en kiesstelsels 3.1 Het Nederlandse kiesstelsel 3.2 Representatie en representativiteit 3.3 Parlementair en presidentieel stelsel 3.4 De verkiezingen en formatie