B e n e d e n z e e n I v e a u Stijging 2 cm / eeuw Daling: 2 cm / eeuw IJssel Nederrijn - Lek Waal B o v e n z e e n i v e a u Rijn Maas

Afvoer van rivieren Lengte (km) Afvoer (zwembaden/s) Afvoer (m3/s) Nijl 6.800 km Amazone 6.600 km Donau 2.800 km Rijn 1.700 km Maas 800 km 5 330

Waarom is de afvoer van de Amazone zo hoog?

Afvoer van rivieren Lengte (km) Afvoer (zwembaden/s) Afvoer (m3/s) Nijl 6.800 km Amazone 6.600 km Donau 2.800 km Rijn 1.700 km Maas 800 km 5 4 000 250 000 9 000 2 200 250 330 12 3 0,3

Natuurlijke rivier De Rijn

Natuurlijke laagland rivieren geul oeverwal kom (laagte) hoogwater laagwater

Natuurlijke laagland rivieren geul oeverwal kom (laagte) laagwater klei veen zand

Natuurlijke laagland rivieren laagwater

Ontwikkeling van de Rijn-Maas delta 4000 v. Chr.: eerste bewoners

Ontwikkeling van de Rijn-Maas delta 4000 v. Chr.: eerste bewoners 0 – 200 n. Chr.: rivierengebied = grens Romeinse Rijk

Ontwikkeling van de Rijn-Maas delta 4000 v. Chr.: eerste bewoners 0 – 200 n. Chr.: rivierengebied = grens Romeinse Rijk 1000 n. Chr.: toename bevolkingsdichtheid

Ontwikkeling van de Rijn-Maas delta 4000 v. Chr.: eerste bewoners 0 – 200 n. Chr.: rivierengebied = grens Romeinse Rijk 1000 n. Chr.: toename bevolkingsdichtheid  eerste dijken  vastleggen geul

Ontwikkeling van de Rijn-Maas delta 4000 v. Chr.: eerste bewoners 0 – 200 n. Chr.: rivierengebied = grens Romeinse Rijk 1000 n. Chr.: toename bevolkingsdichtheid 1000 n. Chr. - 1900: stijgende uiterwaarden, hogere dijken

Ontwikkeling van de Rijn-Maas delta 4000 v. Chr.: eerste bewoners 0 – 200 n. Chr.: rivierengebied = grens Romeinse Rijk 1000 n. Chr.: toename bevolkingsdichtheid 1000 n. Chr. - 1900: stijgende uiterwaarden, hogere dijken

Het rivier systeem (kaart) dorp winter dijk uiterwaard hoofdgeul steen- fabriek

Ontwikkeling van de Rijn-Maas delta 4000 v. Chr.: eerste bewoners 0 – 200 n. Chr.: rivierengebied = grens Romeinse Rijk 1000 n. Chr.: toename bevolkingsdichtheid 1000 n. Chr. - 1900: stijgende uiterwaarden, hogere dijken vanaf 1950: waterbeleid 1993 & 1995: 14.000 m3/s 15.000 m3/s

Ontwikkeling van de Rijn-Maas delta 4000 v. Chr.: eerste bewoners 0 – 200 n. Chr.: rivierengebied = grens Romeinse Rijk 1000 n. Chr.: toename bevolkingsdichtheid 1000 n. Chr. - 1900: stijgende uiterwaarden, hogere dijken vanaf 1950: waterbeleid Veiligheidsnorm 15.000  16.000 m3/s Wat gaan we doen? De dijken verder verhogen?  Nee! 16.000 m3/s 15.000 m3/s

Ruimte voor de Rivier (kaart) retentie polder dijk verlegging nevengeul verwijdering van obstakels uiterwaard afgraving groene rivier

Ruimte voor de Rivier (doorsnede) verwijdering van obstakels uiterwaard verlaging kribverlaging nevengeul dijk verlegging

Doorstroom capaciteit Ruimte voor de Rivier maatregelen Maatregel Waterstand Bevol-king Land-bouw Natuur Scheep-vaart Opvang capaciteit Doorstroom capaciteit Verwijdering obstakel Dijkverlegging Uiterwaard verlaging (+ natuurontwikkeling) Nevengeul By-pass / groene rivier Retentiepolder Kribverlaging Uitdiepen hoofdgeul

Doorstroom capaciteit Ruimte voor de Rivier maatregelen Maatregel Waterstand Bevol-king Land-bouw Natuur Scheep-vaart Opvang capaciteit Doorstroom capaciteit Verwijdering obstakel + Dijkverlegging + / ++ - - Uiterwaard verlaging ++ (+ natuurontwikkeling) - Nevengeul By-pass / groene rivier +++ Retentiepolder Kribverlaging Uitdiepen hoofdgeul