“Bouwen” de familiale polis en de brandpolis Dhr. René Eeckhout, expert Reconex i.s.m. Arbis Mr. Gert Geerts

Inhoud Inleiding De aansprakelijkheid van de eigenaar/bouwheer Het begrip “schade” De “uitsluiting bouwwerken” in de brandpolis De “uitsluiting bouwwerken” in de familiale polis Omvang van dekking – uitsluiting – verval van dekking – bewijslast Conventies Verhaal door verzekeraar Alternatieve oplossingen

1. Inleiding

beperkt opzet van de studie! geen vergelijkende studie beperkt tot particuliere woningen enkel de familiale en de brandpolis historiek brandpolis 36/60 => UP 70 => globale polis => All Risk familiale polis met rechtsbijstand wetgeving (KB’s, Wet op de Landsverzekering (WLVW)) waarborgen wijzigen voordurend disclaimer: steeds polisvoorwaarden checken!

Brandpolis Familiale polis Eigen schade Waarborgen Geen dekking Wel rechtsbijstand Schade aan derden Verhaal van derden Facultatief: BA gebouw + rechtsbijstand Burgerlijke Aansprakelijkheid Aansprakelijkheidsgrondslag 1382 => 1386 B.W. 1721, 1732, 1733, 1735 B.W. 544 B.W. (!) Extra-contractuele aansprakelijkheid 544 B.W. Gedekte schade Materiële schade Lichamelijke schade Uitsluiting - Schade aan derden Brand => geen uitsluitingen Aanverwante gevaren + Waarborgen => wél uitsluitingen Uitgesloten (contractueel!) Eigen schade veroorzaakt door derden: rechtsbijstand met beperkte uitsluitingen Uitsluitingen Welke gebouwen? “Verzekerd gebouw”, garages, bouwmaterialen op werf, studentenverblijf - Hoofdverblijf + 2 of 3 appartementen (zelfde locatie) Tweede verblijf Gebouwen in opbouw bestemd om hoofd- of tweede verblijf te worden Overzicht van de polissen Familiale polis wordt ook de polis Privé-leven. Waar onderscheid privé-leven  beroepsleven. (geen dekking voor een professionele activiteit). Aannemer gaat tegels leggen in het huis van zijn zoon en veroorzaakt schade. Iemand gaat in het “zwart” tegels leggen. Quid? Een gepensioneerd leraar legt tegels bij zijn zoon en veroorzaakt schade. Quid? Brandpolis voorziet soms beperkte dekking lichamelijke letsels bij brand. Familiale polis voorziet in uitbreiding schade aan het toevertrouwd goed (contractueel). Familiale polis kan, weliswaar zeer beperkt, uitgebreid worden met de verzekering van bouwrisico’s. (Ethias). Enkel extra-contractuele aansprakelijkheid: geen dekking voor de gebrekkige uitvoering van de werken, fouten in de bouw, laattijdige uitvoering van het bouwwerk.

2. De aansprakelijkheid van de eigenaar/bouwheer

aansprakelijkheid van de eigenaar/bouwheer art. 1382 B.W. F S CV strafrechtelijke aansprakelijkheid onopzettelijke slagen en verwondingen/doodslag (art. 418 e.v. Sw.) inbreuken op stedenbouwwet, wetgeving m.b.t. veiligheidscoördinatie, enz…

aansprakelijkheid van de eigenaar/bouwheer aansprakelijkheid voor de gebrekkige zaak gebrekkige zaak kenmerk abnormaal van aard om schade te kunnen veroorzaken S CV aangesprokene = “bewaarder” diegene die “de feitelijke heerschappij“ uitoefent over de zaak quid bij geleverde materialen: aannemer, bouwheer of beiden samen? in principe de aannemer tenzij bij gelijktijdig gebruik door bouwheer! verregaand vermoeden van aansprakelijkheid (quasi objectieve aansprakelijkheid) Art. 1384 lid 1 B.W. Vbn: Slecht gelegd roofingdak. Bewijs van gebrekkig dak volstaat! Een automatisch opengaande toegangspoort die plots naar beneden komt. Geleverde partij badkamertegels staat op stoep. Onfortuinlijke fietser komt ermee in aanrijding. Zelfde partij badkamertegels barricadeert tuinpad. Bejaarde bezoeker struikelt erover. Welke zaak is gebrekkig? Voetpad/tuinpad niet. Tegels ook niet. Voorgehouden kan worden dat het voetpad/tuinpad ingevolge de aanwezigheid van de tegels niet langer op een veilige manier/schadevrij kan gebruikt worden. Moeilijke discussie! “Bewaring” is feitenkwestie. Mogelijk de aannemer, mogelijk de eigenaar, mogelijk beiden. Wie heeft besteld? Wie heeft in ontvangst genomen? Was woning bewoond of niet?

aansprakelijkheid van de eigenaar/bouwheer art. 1386 B.W.: aansprakelijkheid voor gebouwen gebouw ook gebouw in oprichting duurzame verbinding met grond vereist: tijdelijke verplaatsbare constructie is geen gebouw (podium!) instorting “gedeeltelijke“ instorting volstaat een verzuim van onderhoud of een gebrek in de bouw bewijslast ligt bij SO S alleen de “eigenaar”! eventueel wel regres tegen aannemer/architect Art. 1386 B.W. Instorting: breken trede van een bierkeldertrap niet; instorting ganse trap wel vallen van enkele pannen niet; instorting gedeelte dak en/of schouw wel Puntgevel: Niet in verband gemetst Niet gestut Dus gebrekkig

aansprakelijkheid van de eigenaar/bouwheer art. 544 B.W.: burenhinder wat? schuldloze aansprakelijkheid in hoofde van de eigenaar grondslag: art. 544 B.W. én de evenwichtsleer vereisten nabuurschap tussen de eigendommen overlast of hinder die voldoende ernstig is én die toegerekend kan worden aan een daad of een nalatigheid van de eigenaar sanctie: compensatie alleen de “eigenaar”! eventueel wel regres tegen aannemer/architect

aansprakelijkheid van de eigenaar/bouwheer art. 544 B.W.: burenhinder groot risico in context van bouwen/verbouwen (ver)bouwen impliceert stof, lawaai, trillingen, m.a.w. en hinder en gebeurlijk ook schade foutloos eigenaar vzd. in familiale? niet wettelijk verplicht! facultatief

aansprakelijkheid van de eigenaar/bouwheer art. 544 B.W.: burenhinder indien gedekt in familiale: dikwijls beperkt, met name “burenhinder die het rechtstreeks gevolg is van een plotse, onvrijwillige en onvoorziene gebeurtenis in hoofde van de verzekerde” discussie mogelijk of met uitsluiting van “milieuhinder” rechtstreeks, soms ook onrechtstreeks via de definitie van het begrip schade louter de “hinder” kan uitgesloten zijn, dikwijls alle “schade” voorspruitend uit de hinder…. in waarborg rechtsbijstand ook dikwijls uitgesloten! Vivium “Plots, onvrijwillig en onvoorzien in hoofde van de verzekerde” Zal dikwijls opgeworpen worden bij werken, doch barst in muur, zakken van grondwaterpeil enz… kan plots, onvrijwillig en onvoorzien zijn in hoofde van de verzekerde Ik bouw, buur klaagt dat zonlicht wordt weggenomen. Is niet plots ,is trouwens ook “hinder”. AG Insurance - Providis Principiële dekking voor burenhinder Maar uitsluiting voor de schade die rechtstreeks of onrechtstreeks het gevolg is van hinder door lawaai, geur, stof, golven en stralingen, verlies van zicht, lucht of licht;

aansprakelijkheid van de eigenaar/bouwheer art. 544 B.W.: burenhinder vzd. in brand? facultatief! indien gedekt dikwijls beperkt op eenzelfde, minstens analoge wijze als in de familiale plus (ver)bouwingsuitsluiting! besluit: moeilijk, eventueel bij loutere verbouwingswerken met verdere bewoning Vivium Home Solutions D. Buren- en milieuhinder   “ Is eveneens gedekt de schade die voortvloeit uit burenhinder ten laste van de verzekerden op basis van art. 544 van het Burgerlijke Wetboek de schade die voorvloeit uit milieuhinder voor zover ze het gevolg is van een plots schadeverwekkend feit dat uit hoofde van de verzekerden ongewild en onvoorzien is. Als de schade die aanleiding geeft tot burenhinder ook milieuhinder vormt zijn de bij b) hoger vermelde dekkingvoorwaarden eveneens van toepassing. Is nooit gedekt, de immateriële schade die niet het gevolg is van een gedekte lichamelijke- of stoffelijke schade” (art. 18D) In het lexicon wordt “Milieuhinder” als volgt gedefinieerd: “Onder milieuhinder wordt alle schade verstaan die veroorzaakt wordt door: het storten, verstrooien, lozen, vrijkomen of wegvloeien van vaste, vloeibare of gasvormige stoffen die de grond, het water of de lucht aantasten; lawaai, geur, temperatuur, vocht, trillingen, uitstralingen of stralingen.” Dus: Burenhinder is gedekt. Slechts voor milieuhinder geldt de voorwaarde dat zij “plots” veroorzaakt dient te zijn. Waterschade bij buur ingevolge bouwwerken lijkt mij gedekt. Mijns inziens kan verdedigd worden dat het daarbij niet om milieuhinder gaat, doch om gewone schade. Niet zozeer de grond, het water of de lucht wordt daardoor aangetast, doch het aanpalend gebouw of haar inhoud zelf. In die zin zou ook de schade ingevolge geleidelijke waterinsijpeling gedekt zijn. Het zelfde geldt vanzelfsprekend niet voor mazout. Enkel gedekt bij een plotse gebeurtenis! F. Uitsluitingen De uitsluitingen gelden zowel voor de burgerrechtelijke aansprakelijkheid als voor de burenhinder. Uitsluitingen: de schade veroorzaakt door het gebouw ter gelegenheid van de bouw of de afbraak ervan, ter gelegenheid van herstellings- of veranderingswerken, tenzij het tijdens die werken bewoond blijft ….. de stoffelijke schade veroorzaakt door brand, ontploffing, implosie, rook ingevolge brand of door de werking van water en die haar oorsprong vindt of overgebracht wordt door het opgegeven gebouw De aansprakelijkheid van de verzekerde is ook gedekt bij verbouwingswerken, in zoverre het pand bewoond blijft. Het lijkt mij evenmin vereist dat die herstellings- of veranderingswerken door personeel worden verricht. Er lijkt mij evenzeer dekking te zijn wanneer ze verricht worden door aannemers. Doch de stoffelijke schade veroorzaakt door brand of bijvoorbeeld door de werking van water niet.

aansprakelijkheid eigenaar/bouwheer art. 1792 en 2270 B.W.: de decennale aansprakelijkheid niet in hoofde van de eigenaar! louter in hoofde van aannemer en architect 10-jarige aansprakelijkheid voor ernstige gebreken, nl. indien de stabiliteit van het gebouw in het gedrang komt vangt aan bij definitieve oplevering bij schade aan derden blijft eigenaar eventueel aansprakelijk op grond van art. 1386 B.W. verplicht verzekerd in hoofde van architect; niet in hoofde van aannemer! (in facultatieve BA-uitbating dikwijls uitgesloten!)

3. Het begrip “schade”

“schade” materiële vs immateriële schade (zuiver immateriële schade) stoffelijke vs lichamelijke schade gevolgschade morele schade milieuhinder reddingskosten enz…

“brandpolis” contractuele vrijheid => polis checken! voorbeeld 1 uit het lexicon van éénzelfde maatschappij: stoffelijke schade: alle schade die niet voortvloeit uit lichamelijke schade, ook de immateriële schade zoals winst- en gebruiksderving, morele schade en economische verliezen beschadiging : gehele of gedeeltelijke vernietiging van een tastbare zaak of voorwerp; de gevolgschade die hieruit voortvloeit voor het vermogen van de schadelijder zoals gebruiks- en winstderving, morele schade en andere schade van immateriële aard valt niet onder dit begrip voorbeeld 2: immateriële schade milieuhinder: alle schade veroorzaakt door: het storten, verstrooien, lozen, vrijkomen of wegvloeien van vaste, vloeibare of gasvormige stoffen die de grond, het water of de lucht aantasten lawaai, geur, temperatuur, vocht, trillingen, uitstralingen of stralingen Definitie “beschadiging” en “stoffelijke schade” uit de Fidea-polis Deze definitie gekoppeld aan de waarborgomschrijving: Wij verzekeren “de beschadiging” van de verzekerde goederen die wordt veroorzaakt door de volgende gevaren

“brandpolis” “familiale polis” dekt in principe slechts de materiële schade, ook in de aansprakelijkheidsdekking de lichamelijke schade aan derden bij brand wordt gedekt in de gezinsaansprakelijkheidsverzekering “familiale polis” waarborg BA wettelijk geregeld: zowel lichamelijke als stoffelijke schade (met vrijstelling)

waarborg rechtsbijstand facultatief => vrij te bepalen voor welke schade tussenkomst verleend wordt! bijvoorbeeld: “Uitgesloten is: het burgerlijke verhaal dat de verzekerde instelt voor zuiver immateriële schade, dit is economische of financiële schade (genotsderving, winstverlies, enz.) of morele schade die niet het gevolg is van lichamelijke of materiële schade, geleden door de verzekerde.” of nog: “De waarborg geldt niet voor de schade die rechtstreeks of onrechtstreeks het gevolg is van hinder door lawaai, geur, stof, golven en stralingen, verlies van zicht, lucht of licht.” Ik doe werken, aanpalend handelspand lijdt schade (vitrine is niet langer zichtbaar, winkel is moeilijk bereikbaar) omzetverlies.

4. De uitsluiting “bouwen en verbouwen” in de brandpolis

de uitsluiting “bouwen en verbouwen” brandpolis krachtlijnen brand, ontploffing, bliksem principieel gedekt overige gevaren meestal uitgesloten ofwel via aan algemene uitsluiting ofwel per waarborg reikwijdte van de uitsluiting (geheel of gedeeltelijk) opbouw, afbraak, verbouwing, herstelling: quid? gebruik, bewoning theorie vs praktijk! Van Dale: Verbouwen: anders van bouw maken, anders bouwen Herstellen: (1) in de vorige toestand terug brengen, (2) tot de oorspronkelijke toestand doen terugkeren, weer in wezen of van kracht doen zijn, (3) weer in goede of bruikbare staat brengen, syn. repareren: het dak moet hersteld worden, (4) m.b.t. een gebrek, schade, een verkeerde toestand) opheffen, goedmaken: een scheur, een fout, averij, een ongelijkheid herstellen, (5) (wederk.) weer in de vorige toestand terugkeren Bij strikt interpretatie is er vrij snel sprake van verbouwen. Zodra het gebouw veranderd (vergroot, verkleind, maar ook “anders” binnen hetzelfde volume) wordt, wordt er verbouwd. Zelfs een herstelling zou als een verandering kunnen beschouwd worden, meer bepaald in al die gevallen waarin zij gepaard gaat met een verandering. Een versleten ‘leien’ dak wordt vervangen door een ‘pannen’ dak. Een versleten niet-geïsoleerd dak wordt ook geïsoleerd. Een versleten dak wordt voorzien van dubbelglas, van veluxen enz… Argumenteren dat het geen verbouwing is, doch een herstelling. De versleten gietijzeren radiatoren worden vervangen door moderne convectoren, door vloerverwarming of wat dan ook. Door de functie, het doel, de finaliteit te benadrukken (verwarming) kan de verandering qua middel (verwarmingselement) geneutraliseerd worden. Niet “de radiator” wordt hersteld, maar “de verwarming” wordt hersteld.

de uitsluiting “bouwen en verbouwen” brandpolis algemene uitsluiting: voorbeeld: “De waarborg wordt niet verleend wanneer de schade is opgetreden tijdens de opbouw, de verbouwing, de afbraak of de herstelling van het verzekerde gebouw en die niet veroorzaakt is door brand en ontploffing. Indien er geen oorzakelijk verband bestaat tussen de werken die uitgevoerd werden en de geleden schade, dan zullen wij de rechthebbende toch vergoeden volgens de bepalingen van de betrokken waarborg.” “herstelling”: erg ruim! vervalt bij ontbreken van CV: logisch want niet langer bouwrisico Uitsluiting geldt voor alle waarborgen behalve voor brand en ontploffing. Wel stelt deze uitsluiting dat er een oorzakelijk verband moet zijn tussen de werken en de schade. BV. Dak is nog niet gelegd, puntgevel stort in bij stormwinden; waterleiding springt gedurende de winter omdat het gebouw nog open staat. Maar is wel gedekt: bij het verbouwen van de woning barst een ruit in het tuinhuisje.

de uitsluiting “bouwen en verbouwen” brandpolis uitsluiting per waarborg al dan niet uitsluiting én reikwijdte van de uitsluiting verschilt van waarborg tot waarborg verschillende waarborgen brand- en aanverwante gevaren storm en hagel waterschade glasbreuk diefstal BA-gebouw

de uitsluiting “bouwen en verbouwen” brandpolis brand- en aanverwante gevaren geen beperking bij brand, bliksem en ontploffing dikwijls wel bij een aantal van de “aanverwante gevaren” voorbeelden: “bij inwerking van elektriciteit, vandalisme, kwaad opzet en schade aan het onroerend goed bij schade veroorzaakt wanneer het gebouw in aanbouw, wederopbouw of verbouwing is voor zover deze omstandigheid op enigerlei wijze bijgedragen heeft tot het zich voordoen van het schadegeval of de gevolgen ervan verzwaard heeft” “bij vandalisme en kwaad opzet geen waarborg bij schade aan het gebouw in aanbouw of dat leegstaat sedert meer dan 90 dagen op het moment van het schadegeval” dus wel bij verbouwingen, zelfs bij niet-bewoning gedurende maximaal 90 dagen Aanverwante gevaren => explosie, implosie, bliksem, botsen tegen de verzekerde goederen, vandalisme, kwaad opzet, inwerking van de elektriciteit, temperatuurschommeling. De meeste maatschappijen dekken brand bij bouwwerken of verbouwingen. Zeer grote verscheidenheid bij maatschappijen voor wat betreft de aanverwante gevaren. Sommige maatschappijen geen uitsluiting: => dekking aanraking door voorwerpen (vroeger aanrijding door voertuigen) => wat wanneer een kraan bij bouwwerken een puntgevel raakt en deze instort => dekking! Ga er niet van uit dat het uitgesloten is => consulteer uw polis.

de uitsluiting “bouwen en verbouwen” brandpolis storm en hagel voorbeelden: “veroorzaakt door stormwinden aan het gebouw in aanbouw of tijdens werken, zolang dat gebouw geheel of gedeeltelijk open is” “wanneer het gebouw in aanbouw, wederopbouw of verbouwing is voor zover deze omstandigheid op enigerlei wijze bijgedragen heeft tot het zich voordoen van het schadegeval of de gevolgen ervan verzwaard heeft” “Gebouwen die in opbouw zijn. Worden evenwel niet als in opbouw beschouwd: in verbouwing of herstelling, mits zij tijdens deze werkzaamheden bewoond of uitgebaat blijven in opbouw, verbouwing of herstelling, die definitief gesloten zijn (met afgewerkte en definitief geplaatste deuren en ramen) en volledig bedekt zijn.” Ook voor wat betreft de waarborg “Storm & Hagel” zijn de uitsluitingen sterk verschillend: Meest courant => geen dekking wanneer het gebouw geheel of gedeeltelijk open is. Maar tweede waarborg voorziet toch dekking wanneer het bouwen of verbouwen niet heeft bijgedragen tot het zich voordoen van de schade of de gevolgen ervan heeft verzwaard. BV. Hagelbollen beschadigen in de omgeving van de woning de daken van veranda’s. Het dak van de veranda van uw woning die wordt opgetrokken en die nog open staat, wordt eveneens beschadigd. Derde uitsluiting gaat nog verder. Geen uitsluiting bij bewoning.

de uitsluiting “bouwen en verbouwen” brandpolis diefstal voorbeelden: “De schade die zich voordoet als het opgegeven gebouw: in aanbouw of in afbraak is; in verbouwing of herstelling is, uitgezonderd als het tijdens die werken wordt bewoond; meer dan 60 opeenvolgende dagen onbezet is.” “Diefstal of poging tot diefstal gepleegd wanneer het gebouw in aanbouw, wederopbouw of verbouwing is voor zover deze omstandigheid op enigerlei wijze bijgedragen heeft tot het zich voordoen van het schadegeval of de gevolgen ervan verzwaard heeft.”

de uitsluiting “bouwen en verbouwen” brandpolis glasbreuk voorbeelden: “Schade die zich voordoet wanneer het gebouw: in opbouw of afbraak is; verbouwd of hersteld wordt, behalve als er geen enkele verband bestaat tussen die werken en het schadegeval.” “De schade veroorzaakt door werken aan het gebouw, andere dan onderhouds- en herstellingswerken.” “Wanneer het gebouw in aanbouw, wederopbouw of verbouwing is voor zover deze omstandigheid op enigerlei wijze bijgedragen heeft tot het zich voordoen van het schadegeval of de gevolgen ervan verzwaard heeft.” Glasbreuk: Eerste uitsluiting: uitsluiting van glasbreuk bij een verbouwing of herstelling van de woning, behalve wanneer er geen oorzakelijk verband si. Tweede uitsluiting: dekking tijdens onderhouds- en herstellingswreken. Derde uitsluiting: enkel uitsluiting bij aanbouw, wederopbouw of verbouwing; geen uitsluiting bij onderhoud- of herstellingswerken. Voorbeeld: raam breekt ten gevolge van een herstelling aan de gevel = eerste uitsluiting niet gedekt, tweede dekking, derde dekking.

de uitsluiting “bouwen en verbouwen” brandpolis waterschade voorbeelden: “Uitgesloten is de schade veroorzaakt als het gebouw: in aanbouw of afbraak is; in verbouwing of herstelling is uitgezonderd als het tijdens die werken bewoond blijft.” “De schade veroorzaakt door werken aan het gebouw, andere dan onderhouds- en herstellingswerken.”   “Wanneer het gebouw in aanbouw, wederopbouw of verbouwing is voor zover deze omstandigheid op enigerlei wijze bijgedragen heeft tot het zich voordoen van het schadegeval of de gevolgen ervan verzwaard heeft.” Identieke uitsluitingen bij waterschade: Voorbeeld: ik laat mijn keuken vernieuwen en bij het plaatsen van de kasten wordt er door een leiding geboord met schade in de aanpalende kamers als gevolg. Eerste uitsluiting => dekking Tweede => uitgesloten. Derde => is het plaatsen van een nieuwe keuken een verbouwing => interpretatie van de maatschappij.

de uitsluiting “bouwen en verbouwen” brandpolis BA-gebouw omvang van de dekking art. 1382-1386bis B.W. art. 1721 B.W. art. 544 B.W. (niet bij alle maatschappijen en veelal beperkt cfr. supra) uitsluitingen: voorbeelden: “Schade veroorzaakt door het gebouw in aanbouw, wederopbouw of verbouwing en voor zover het niet gaan om het hoofd- of het tweede verblijf van de verzekerde- het gebouw bestemd om het hoofd-of tweede verblijf van de verzekerde te worden, voor zover de stabiliteit ervan niet door de lopende werken in gevaar wordt gebracht “ “veroorzaakt: door werken aan het gebouw andere dan onderhouds- of herstellingswerken of die zich heeft voorgedaan voor de volledige voltooiing van de bouwwerken door de verschuiving van de bodem of van het gebouw.” opm.: in het lexicon worden onderhouds- en herstellingwerken omschreven als “werken voor het behoud van de goede staat of voor de herstelling van het gebouw, die de structuur of het volume van het gebouw niet wijzigen”

5. De uitsluiting “bouwen en verbouwen” in de familiale polis

de uitsluiting “bouwen en verbouwen” in de familiale polis omvang van de dekking verplichte dekking: de buitencontractuele aansprakelijkheid (art. 1382 t/m 1386 bis B.W.) dus o.a. art. 1382 B.W. art. 1384 lid 1 B.W. art. 1386 B.W. facultatieve dekking art. 544 B.W. (niet bij alle maatschappijen en veelal beperkt cfr. supra)

de uitsluiting “bouwen en verbouwen” in de familiale polis facultatieve uitsluiting “De schade veroorzaakt door gebouwen ter gelegenheid van de bouw, wederopbouw of aanpassingswerken.” (art. 6.12° K.B. 12 januari 1984) krachtens de wet zelf principieel uitgesloten doch deze wettelijke uitsluiting is facultatief er mag van afgeweken worden de meeste maatschappijen doen dat hoe? hetzij positief: door uitdrukkelijke opname van dekking onder de noemer “gebouw en inboedel” hetzij negatief: door uitsluiting waar het a contrario uit kan afgeleid worden Afwijking Vivium

de uitsluiting “bouwen en verbouwen” in de familiale polis positieve uitsluiting: uitdrukkelijke opname in de waarborg: “waarborg gebouwen en inboedel” meestal eigen woning deel van het gebouw, dat als hoofdverblijf betrokken wordt én dat door de verzekerde gebruikt wordt voor kantooractiviteiten of als vrij beroep door de verzekerde wordt verhuurd in zoverre het niet meer dan twee of drie woongelegenheden (appartementen/studio’s) betreft tweede verblijf gebouw of het gedeelte van het gebouw in opbouw, heropbouw of transformatie dat bestemd is om de hoofdverblijfplaats (of eventueel zelfs de tweede verblijfplaats) te worden! soms nog ruimer: ook andere gebouwen, lokalen Slide = Vivium- dekking De ruime Ethias-dekking “D. Gebouwen en hun inhoud a) De waarborg is verworven aan de verzekerden omschreven in artikel 1.1., letters a), b) en c), voor schade veroorzaakt door: 1) gebouwen of gedeelten van gebouwen alsmede hun inhoud, die zij bewonen als hoofdverblijf of tweede verblijf; 2) gebouwen of gedeelten van gebouwen die zij niet bewonen, maar waarvan zij eigenaars, mede-eigenaars, naakte eigenaars, vruchtgebruikers of bewakers zijn; 3) de al of niet bebouwde terreinen, waarvan zij eigenaars, mede-eigenaars, naakte eigenaars, vruchtgebruikers of bewakers zijn; 4) lokalen en hun inhoud (uithangborden inbegrepen) die zij gebruiken voor de persoonlijke uitoefening van een vrij beroep of van een handel die geen afzet of opslag van waren met zich meebrengt (moeten niet geïntegreerd zijn in hoofdverblijfplaats!) 5) het gebruik van personen- en goederenliften, inbegrepen liften in flatgebouwen waarvan zij eigenaars, mede-eigenaars of bewakers zijn, voor zover deze hijstoestellen het voorwerp uitmaken van een technisch onderhoud, dat de goede werking ervan waarborgt. b) Tijdens het optrekken, het herbouwen of verbouwen van een gebouw, is de waarborg enkel van toepassing als het gaat om schade veroorzaakt door gebouwen bedoeld als hoofdverblijf of tweede verblijf voor een verzekerde omschreven in artikel 1.1., letters a), b) c), f ) en g) . Tijdens het uitvoeren van onderhoudswerken, is deze waarborg ook verworven voor gebouwen met een andere bestemming dan deze hiervoor vermeld.”

de uitsluiting “bouwen en verbouwen” in de familiale polis negatieve uitsluiting: waar het a contrario uit kan afgeleid worden bijvoorbeeld “niet gedekt is de schade veroorzaakt door gebouwen – andere dan de hoofdverblijfplaats betrokken door de verzekerden, hun toekomstige verblijfplaats en hun tweede verblijf – ter gelegenheid van de opbouw, de heropbouw of de uitvoering van aanpassingswerken” “de schade die door het gebouw veroorzaakt wordt naar aanleiding van bouw-, wederopbouw- of verbouwingswerken wanneer deze werken de stabiliteit van het verzekerde gebouw of van de aangrenzende gebouwen in gevaar brengen” (1) A contrario is de schade veroorzaakt door een gebouw dat als hoofdverblijfplaats fungeert of er toe strekt wel gedekt tijdens de opbouw enz…. Maatschappij AXA ■■ de schade veroorzaakt door gebouwen Wij dekken uitsluitend schade veroorzaakt ■■ door gebouwen of gebouwgedeelten die dienen tot uw hoofd- of tweede verblijf, daarin begrepen –– het gedeelte dat bestemd is voor de uitoefening van een vrij beroep of een handel zonder detailverkoop noch opslag van koopwaar –– de gedeelten verhuurd aan of gratis ter beschikking gesteld van derden, als dit gebouw nog tot 3 appartementen bevat (garages inbegrepen) –– stacaravans –– personenliften en goederenliften voor zover de schade niet voortvloeit uit een gebrekkig onderhoud ■■ door garages en parkeerruimten voor uw eigen gebruik ■■ door tuinen en gronden die in totaal 5 hectare niet overschrijden ■■ door studentenkamers of studio’s die door de verzekerde kinderen worden bewoond ■■ door gebouwen of gebouwgedeelten in aanbouw, wederopbouw of verbouwing die bestemd zijn om uw hoofd- of tweede verblijf te worden, voor zover hun stabiliteit niet door de lopende werken in gevaar wordt gebracht. Wij dekken eveneens burenhinder in de zin van artikel 544 van het Burgerlijk Wetboek voor zover als deze voortvloeit uit een plotselinge, voor de verzekerde onvoorzienbare gebeurtenis. Stabilteitsvereiste is belangrijke beperking!

de uitsluiting “bouwen en verbouwen” in de familiale polis daarnaast nog klassieke uitsluiting (art. 6.11° K.B. 12 januari 1984) “Uitgesloten: de stoffelijke schade die wordt veroorzaakt door vuur, brand, ontploffing of rook ingevolge vuur of brand ontstaan in of overgeslagen van het in dit contract verzekerd gebouw.” logisch want verzekerbaar in brand uitsluiting beperkt tot stoffelijke schade: lichamelijke schade wél gedekt => samenloop bij eenvoudige brandrisico’s uitsluiting beperkt tot schade veroorzaakt door vuur, brand en ontploffing => waterschade wél gedekt!

waarborg “rechtsbijstand” in de familiale polis voorwerp van de verzekering privé-leven, met uitzondering van iedere professionele activiteit aard van de schade lichamelijke letsels en stoffelijke schade omvang van de dekking strafrechtelijke verdediging spiegelbeeldclausule (enkel indien het in BA een gedekt schadegeval is!) burgerrechtelijk verhaal op basis van een extracontractuele aansprakelijkheid

waarborg “rechtsbijstand” in de familiale polis burgerrechtelijk verhaal op basis van een extracontractuele aansprakelijkheid op het niveau van verhaal spelen “de beperkingen eigen aan het bouwen” niet; schadeveroorzakers zijn derden! “contractueel” verhaal tegen eigen aannemers/architect is uitgesloten let wel: uitz. Onkelinckx-conforme RB-polissen! maar: beperkte dekking: enkel voor geschillen m.b.t. werken waarvoor geen bouwvergunning én evenmin architect vereist is inclusief art. 544 B.W. weliswaar met beperkingen, ook in rechtsbijstand, nl. geen immateriële schade/geen loutere hinder vereiste van plotse gebeurtenis

waarborg “rechtsbijstand” in de familiale polis waarborg in rechtsbijstand geen eigen schade louter verdedigingskosten advocaat (ook RPV tegenpartij) technisch raadsman kosten procedure kosten van gerechtelijke expertise

6. Omvang van dekking – uitsluiting – verval van dekking – bewijslast

omvang van dekking – uitsluiting – verval van dekking – bewijslast “uitsluiting” en “verval van dekking” twee verschillende begrippen van belang voor de bewijslastverdeling

uitsluiting verval van dekking betreft de omvang van de dekking hetzij positief geformuleerd hetzij negatief onder de vorm van “uitsluiting” vergt geen schadegeval verzekerde moet bewijzen bestaan van schadegeval gedekt in polis niet uitgesloten (Cass. 5 januari 1995!) betreft een sanctie voor een contractuele wanprestatie vergt schadegeval verzekeraar moet bewijzen de niet-nakoming van een verplichting oorzakelijk verband met het schadegeval (art. 11 WLVW)

omvang van dekking – uitsluiting – verval van dekking – bewijslast historisch: voorkeur van verzekeraars voor verval van dekking sinds WLVW 25/06/1992 en Cass. 5 januari 1995: dekking wordt beperkt via de omschrijving van de waarborg uitsluitingen dus: de wetgeving en de RS beïnvloeden de redactie van de polissen voorbeeld: “Uitgesloten is de schade die zich voordoet als de in art. 14 opgelegde voorzorgsmaatregelen (verplicht slot; slotvast achterlaten bij afwezigheid) niet getroffen werden.”

omvang van dekking – uitsluiting – verval van dekking – bewijslast nuancering theorie vs praktijk feitenrechters vs Cassatie alleszins: de rechter mag onderzoeken of een als uitsluiting gelibelleerde omstandigheid geen verkapt geval van verval van dekking is! grove fout: art. 8 WLVW principieel gedekt slechts uitgesloten indien “uitdrukkelijk” en “beperkend” omschreven

7. Conventies

conventies Assuralia Overeenkomst – art. 45 WLVW regelt “samenloop” “eenzelfde belang” is verzekerd bij “verscheidene” verzekeraars tegen “hetzelfde risico” bijvoorbeeld: een aansprakelijkheidswaarborg in een zaakverzekering (BA-gebouw in brandverzekering) en een algemene aansprakelijkheidsverzekering (BA familiale) art. 45 WLVW verzekerde richt zich vrij tot de maatschappij van zijn keuze uitbetaalde vergoeding wordt omgeslagen over de betrokken verzekeraars regeling bemoeilijkt schadebeheer verzekeraars wijken er “onder elkaar” van af via conventie

conventies Assuralia Overeenkomst – art. 45 WLVW art. 2 §3: inzake BA familiale zijn alleen de bij wet opgelegde minimale waarborgen prioritair; de bijkomende uitbreidingen zijn aanvullend art. 2 §4: een waarborg van extracontractuele aansprakelijkheid die in een zaakschadeverzekeringscontract is opgenomen, heeft een aanvullend karakter tegenover een burgerlijke aansprakelijkheidverzekering met uitzondering van de risico’s vuur, brand, rook en ontploffing; deze uitzonderingen blijven prioritair gedekt door de brandverzekeraar concreet voor aansprakelijkheidswaarborgen primeert de familiale polis op de brandverzekering behalve voor brand (art. 2 §4) en burenhinder (art. 2 §3 én art. 3), dus wel voor waterschade, glasbraak, enz… algemene aansprakelijkheidspolissen (BA-uitbating, BA-familiale) primeren op onderdeel aansprakelijkheid van ABR-polis

conventies Assuralia Overeenkomst – waterschade regelt “de afhandeling” van het schadegeval tussen de verzekeraar “waterschade” en de verzekeraar BA-familiale of BA-exploitatie verzekeraar “waterschade“ vergoedt de benadeelde volgens de eigen polisvoorwaarden én bijkomend, indien nodig, in werkelijke waarde de schade die hij niet verschuldigd is wegens niet-verzekering van bepaalde goederen uitsluitingen wettelijke of contractuele verminderingen wettelijke of contractuele franchise BA verzekeraar betaalt de verzekeraar “waterschade” terug op forfaitaire basis

conventies Assuralia Overeenkomst – waterschade let wel de verzekerde kan de conventie niet inroepen! kennis aangaande deze “normale afhandeling” is desondanks toch nuttig voor de verzekeringsmakelaar zich eerst richten tot eigen verzekeraar is niet vreemd één expertise volstaat! A laat werken uitvoeren aan zijn sanitair. Enige tijd nadien wordt buur B geconfronteerd met een natte muur. B kan beroep doen op eigen brandverzekeraar en op BA-familiale. Zowel de eigen Overeenkomstig Conventie art. 45 WLVW

conventies Assuralia Overeenkomst – waterschade voorbeeld A: werken sanitair buur B: enkele weken later natte muur B kan eigen brandverzekeraar en verzekeraar BA-familiale van A aanspreken geen “samenloop” wel afhandeling overeenkomstig conventie “waterschade”

8. Verhaal door verzekeraar

verhaal door verzekeraar de verzekeraar treedt in de rechten van de verzekerde maatschappij oefent verhaal uit op de mogelijk aansprakelijke partijen (ook de aannemer!) kan leiden tot langdurige procedures opsplitsen cijfers/verantwoordelijkheid

verhaal door verzekeraar let wel: Assuralia Overeenkomst verhaal van derden Brand en Ontploffing wanneer de aansprakelijke voor een schadegeval bij een ondertekenende onderneming tegen verhaal van derden verzekerd is voor een bedrag dat de aan derden veroorzaakte schade voldoende dekt, ziet de brandverzekeraar van de benadeelde derde af van de uitoefening van de subrogerende vordering tegen de verzekeraar verhaal van derden

9. Alternatieve oplossingen

alternatieve oplossingen uitbreiding voorzien voor bouwwerken aan particuliere woningen bijvoorbeeld: Fidea: Afdeling Bouwrisico’s “ABR-light” bijvoorbeeld: AG Insurance: pack ik bouw, ik verbouw ABR AG Insurance Vde goederen Pack ik bouw De bouwwerken De materialen, de bouwelementen bestemd om er in opgenomen te worden alsook hun uitrustingen Pack ik verbouw Ook de bestaande constructies (vwde: voorafgaande plaatsbeschrijving) (Niet de goederen van de aannemer) Omvang aanspr. dekking Art. 1382 -1386 van alle deelnemers tot 3,5 mio Burenhinder van bouwheer tot 3,5 mio Ook gekruiste aansprakelijkheid die BH of vrijwillige helpers jegens andere verzekerden kunnen oplopen Ongevallenverzekering Wie? BH vrijwillige helpers gezinsleden + toegelaten bezoekers Failliet van Aannemer of architect Huisvestingskosten na schadegeval Fidea De bouwmaterialen Ook de uitrusting, zoals sanitair, verwarming en nutsvoorzieningen, ook wanneer ze nog moeten geplaatst worden De reeds opgerichte en de bestaande constructies (geen voorafgaande plaatsbeschrijving) (Niet de goederen van de aannemer; wel afstand van verhaal tegen aannemer voor bouwmaterialen) Art. 1382 -1386 van bouwheer en onbezoldigde helpers tot 18 mio EUR voor lich. Schade en 1,5 mio EUR voor stoffelijke schade (aanspr. voor S aan aanpalende gebouwen bij gesloten of halfopen bebouwing vergt voorafgaande plaatsbeschijving) Burenhinder van bouwheer tot 250.000 EUR Neen Allianz 1.De definitief op te richten goederen die in de aannemingscontracten vermeld zijn. Hieronder verstaan wij* de bouwwerken, inclusief: - de bouwmaterialen en –elementen die men erin verwerkt - de uitrustingen die men erin plaatst: machines, toestellen en installaties 2. de voorlopige bouwwerken die voorzien zijn in de aannemingscontracten of die nodig zijn voor de uitvoering ervan 3. het bestaand goed*, eigendom van de bouwheer, op voorwaarde dat men vóór de aanvang van de werken een tegensprekelijke plaatsbeschrijving opmaakt (4. de bouwplaatsketen, eigendom van of verhuurd aan de verzekerden* 5. het werfmaterieel en de bouwplaatsuitrusting, eigendom van of verhuurd aan de verzekerden* 6. de werftoestellen, eigendom van of verhuurd aan de verzekerden*) Aanspr. Dekking Art. 1382 -1386 van alle deelnemers Burenhinder van bouwheer indien bedongen Gekruiste aansprakelijkheid van alle deelnemers jegens elkaar indien bedongen Ongevallenverzekering, Failliet van Aannemer of architect, Huisvestingskosten na schadegeval