Crowd Management in de publieke ruimte Henk Reinerman Advies en training Lectoraat Openbare Orde en Gevaarbeheersing, Politieacademie v.h. Coördinator veiligheid grootschalige evenementen Politie Gelderland-Zuid info@henkreinerman.nl

Leergang Crowd Management Pinpoint 5 april 2012 Oorzaken slachtoffers calamiteiten Bij welke evenementen ging het fout en wat was de oorzaak: Historie en wetenschap Toepassen crowd management in de praktijk Een hoge publieksdichtheid is potentieel onveilig. Beheers de publieksdichtheid! Publiekssturing door informatieverstrekking en niet door fysieke maatregelen. Veiligheidsnormen in het publieke domein. Theorie en praktijk. Het proces van risicoanalyse tot uitgevoerde maatregel. Workshop: toepassen veiligheidsplan 2 2 2

Het Colosseum van Rome (1e eeuw na Chr.) 50.000 (70.000) bezoekers. 76 uitgangen 4.30 m breed Uitgangen genummerd. Nummer op tabella. Bouwbesluit 2003: binnen enkele minuten Colosseum leeg. 3

Brussel, Heizelstadion, 1985. 39 doden, 400 gewonden. Rel supporters was de oorzaak van paniek. Bij de vluchtpogingen ontstond een duwpartij. Betonnen leuningen braken af en supporters vielen. Anderen werden verdrukt. Oorzaak: slechte organisatie/onvoldoende handhaving/onvoldoende vluchtcapaciteit

Roskilde Festival, Denemarken, 2000; 9 doden en tientallen gewonden. Tengevolge hoge publieksdruk vanaf achter- en zijkanten, natte, gladde ondergrond en crowd surving overleden bezoekers door verdrukking . Oorzaak: ontoereikende veiligheidsmaatregelen, geen informatie en onvoldoende vluchtcapaciteit.

Bandung, Indonesië, 2008; 10 doden. Tegengestelde stromen ontstonden bij verlaten en arriveren bezoekers bij een rockconcert. Bezoekers werden verdrukt. Oorzaak: geen informatie/onvoldoende vluchtcapaciteit 6

Irak, Bagdad, al A’imma Brug, 2005; Ongeveer 1000 doden. “Phantom panic” ontstond door geruchten over de aanwezigheid van zelfmoordcommando’s. Mensen werden doodgedrukt of vielen in de Tigris en verdronken. Oorzaak: onjuiste informatie (rumour) en onvoldoende vluchtcapaciteit 7

FISTmodel* Force: energie en kracht mensenmenigte Dynamiek mensenmenigten: Force: energie en kracht mensenmenigte Information: informatie /geen/onjuiste informatie. Space: plek en ruimte om te bewegen Time: werkelijke of beleefde tijd van mensen om te handelen *John F. Fruin 8

Love Parade Duisburg 2010 Foto Volkskrant 9

Hillsborough, 15 april 1989, 96 doden 10 10 10

Waneer gaan mensen dood tijdens dergelijke evenementen? Gedrang bij aankomst: “Craze”/ uitzinnigheid Gedrang bij het verlaten: “Vluchten” Hulpdiensten kunnen slachtoffers niet bereiken Vrijwel alle doden in menigten zijn het gevolg van verstikking door druk (compressive asphyxia) en niet omdat ze “vertrapt” worden. Krachten in menigten kunnen niveaus bereiken die onmogelijk te weerstaan of te controleren zijn. De krachten zijn het gevolg van duwen, en het domino effect van mensen die tegen elkaar aan leunen. Otto Adang 11

Oorzaak slachtoffers als gevolg van calamiteit Hoge publieksdichtheid Te lage capaciteit vluchtwegen Geen informatie Onjuiste informatie 12

Gevelconcert

Beheers de publieksdichtheid Bouwwerkzaamheden Afloop vuurwerk Nijmegen 2008 Streetparade Zürich 2006 Beperkte vluchtcapaciteit 14

Beheers de publieksdichtheid Waarom? Publiek moet snel en veilig elke locatie kunnen verlaten Hulpdiensten dienen elke incidentlocatie snel te kunnen bereiken Evenementenlocatie mag geen gevoel van onveiligheid oproepen 15

Beheers de publieksdichtheid Publieksdichtheid te hoog: Minder publiek OF Meer opslag- en vluchtcapaciteit voor het publiek 16 16 16

Veiligheidsnormen Vluchtcapaciteit publiek 4Daagsefeesten Nijmegen 2009 17 17

Beheers de publieksdichtheid Hoe? Voorkomen van te dichte mensenmassa's Reguleren van mensenmassa’s 18

Beheers de publieksdichtheid Publiekssturing Publiekssturing door informatieverstrekking en niet door fysieke maatregelen (hekken, politie, security etc.) Waarom? 19 19 19

Beheers de publieksdichtheid Publiekssturing "Ieder mens reageert, zoals hij is geïnformeerd. Ook de mens in de massa bij een calamiteit". Prof.dr Otto Adang 20 20 20

Beheers de publieksdichtheid Publiekssturing Door informatieverstrekking is de reactie van het individu te beïnvloeden: De individuen in de massa zijn te sturen. Collectief gedrag ondersteunt de effectiviteit van de maatregelen. 21 21 21

Twee pijlers Crowd management maatregelen (proactieve/preventieve fase. Veelal vóór het evenement). Crowd control maatregelen. (uitvoerende fase. Veelal tijdens het evenement) 22 22 22

Pijler 1 crowd management maatregelen Risicoanalyse Structuur in evenementgebied Veiligheidsnormen benoemen Programmering Informeren via media Mobiliteitsplannen, bezoekerslogistiek etc. 23

Pijler 2 Crowd control maatregelen Informeren via media Toepassen/handhaven veiligheidsnormen Toepassen/handhaven programmering Publieksdichtheid meten en effectueren Informeren en sturen publiek 24

Publieksdichtheid meten De norm is maximaal 70% publieksdichtheid Tenzij waarborgen voor snelle en veilige afvoer publiek 25

Publieksdichtheid meten 70% 100% 26

Publieksdichtheid meten 27

Informeren en sturen publiek Geluidsinstallatie podia Lichtkranten City Guides Exit banners Kleurenzones en bewegwijzering Controle en sturing: Camera's 28

Veiligheidsnormen? Er bestaan GEEN wettelijke veiligheidsnormen t.b.v. evenementen in het publieke domein: Ter compensatie kunnen veiligheidsnormen uit het Bouwbesluit 2003, al dan niet aangepast, geprojecteerd worden op het publieke domein 29

Toepassen veiligheidsnormen Doel: Kans op calamiteit zoveel mogelijk verkleinen. Bij calamiteit: gevolgen zo gering mogelijk Veilig verblijf publiek op en nabij evenementengebied Beheersen publieksdichtheid Publiek moet snel en veilig vermaakcentrum kunnen verlaten Hulpdiensten dienen snel elke incidentlocatie te kunnen bereiken Maatgevende factoren Oppervlakte vermaakcentrum en inrichting daarvan Beschikbare effectieve uitgangsbreedte vermaakcentrum Relatie met andere vermaakcentra 30

Toepassen veiligheidsnormen Publieksdichtheid: 2,4 personen per m²= 100%. 1,7 personen per m²= 70% Tenminste twee vluchtwegen Bij berekening telt één (de breedste) vluchtweg niet mee. Vereiste afvoercapaciteit publiek: 90/135 personen per m. Publieksroutes: minimale vrije doorgangsbreedte van 7 meter. Andere wegen : minimale vrije doorgangsbreedte van 4 meter 31

Berekening maximaal toelaatbaar aantal personen en vluchtwegbreedte evenementenlocatie 40 x 30 m = 1200 m² (netto aantal m²) 1200 x 2,4 (pers.m²)= 2900 personen 9 pers. per 10 cm 2900 x 0,10= 32 m vluchtbreedte 9 Correctiefactor 1½ = 32 : 1½ = 21 m 8 + 8 + 7 (10 telt niet mee)= 23 m. De vluchtwegbreedte is voldoende. ------------------------------------------------------------------------------------------------------- Stel dat het plein drie uitgangen telt. 8, 8 en 7 m. Vluchtwegbreedte is dan 15 m (8 + 7): Dan geldt: 15 x 10 x 9= 1350 x 1½ (correctiefactor) = 2025 personen In dit geval is het maximum toelaatbare aantal mensen 2025 en niet 2900. 32

Koningsplein voor toepassing veiligheidsnormen Toepassen veiligheidsnormen Voorwaarden publieksroutes Koningsplein voor toepassing veiligheidsnormen 33

Koningsplein na toepassing veiligheidsnormen Toepassen veiligheidsnormen Voorwaarden publieksroutes Koningsplein na toepassing veiligheidsnormen 34

Koningsplein 35

Ga naar podium achter je Veiligheidsnormen Beheersen publieksdichtheid/alternatief podium Festival vol Ga naar podium achter je Zwolle BFO 2009 36 36

Lichtkranten, exit banners en city guides

Lichtkrant en city guides 38 38

Programmering welke artiest (activiteit) speelt op welke plaats en op welke tijd Houdt rekening met: Publieksprofiel (doelgroep) Ruimtelijk profiel Activiteitenprofiel Te verwachten hoeveelheid publiek Onderlinge interactie vermaakcentra Let wel: Programmeren is essentieel onderdeel van de risicoanalyse en is het belangrijkste instrument bij de beheersing publieksdichtheid 39

Leergang Crowd Management Pinpoint 5 april 2012 Oorzaken slachtoffers calamiteiten Bij welke evenementen ging het fout en wat was de oorzaak: Historie en wetenschap Toepassen crowd management in de praktijk Een hoge publieksdichtheid is potentieel onveilig. Beheers de publieksdichtheid! Publiekssturing door informatieverstrekking en niet door fysieke maatregelen. Veiligheidsnormen in het publieke domein. Theorie en praktijk. Het proces van risicoanalyse tot uitgevoerde maatregel. Workshop: toepassen veiligheidsplan 40 40 40

Het proces van risico-analyse naar feitelijke maatregelen

Het PROCES Hoe vertaal je de risicoanalyse in het feitelijk nemen van maatregelen

Uitgangspunten voor het proces Voor een evenement is een evenementenvergunning nodig. De vergunning is het formele aanknopingspunt om maatregelen mee te realiseren.

Belangrijke spelers De vergunningverlener (burgemeester of college van B&W) De vergunningaanvrager (de organisator) Gemeenteambtenaren Politie, Brandweer en GHOR

Het veiligheidsoverleg Voorzitter (gemeenteambtenaar) Politie Brandweer GHOR Handhavingcoördinator De organisator

Stelling Vaak is vergunningverlening een autonoom proces geworden. De kunst is om het weer een onderdeel te laten zijn van het op een verantwoorde manier reguleren van een evenement.

En dan tot slot: De integrale handhaving

Integrale handhaving Een multidisciplinaire benadering is niet alleen belangrijk bij vergunningverlening, maar ook bij de handhaving

Integrale handhaving Het multidisciplinair beoordelen van de vergunningen op te handhaven aspecten. De operationeel handhavingcoördinator De tactisch handhavingcoördinator

Een afgesproken adviesstructuur Reguliere advieslijn Indien nodig bestaat er een eigen advieslijn als het gaat om handhaving en OOV

Einde