Nieuw typebestek leningen Studiedagen VLO Kortrijk, 26 november 2009 Leuven, 3 december 2009 Jan Leroy, VVSG

2 Programma 1.Aanpak door de werkgroep 2.Belangrijkste kenmerken van het nieuwe bestek 3.Het typebestek als instrument voor schuldfinanciering

1. Het nieuwe typebestek voor leningen: Aanpak door de werkgroep

4 Aanpak door de werkgroep •Typebestek is gezamenlijk product van VLO en VVSG •Werkgroep met: –ontvangers of vertegenwoordigers van Destelbergen, Diksmuide, Gent, Mol, Sint- Lievens-Houtem –VVSG

5 Aanpak door de werkgroep •Eerste typebestek leningen dateert van kort na vrijmaking markt (eind jaren ‘90) •Sindsdien verschillende aanpassingen wegens: –Ervaringen en nieuwe inzichten –Evoluties op de markt •Voorjaar 2008: bevraging over bestek bij: –Vier grootbanken: Dexia, Fortis, ING, KBC –Gemeente- en OCMW-ontvangers

6 Aanpak door de werkgroep •Bevraging ontvangers: enkele resultaten (1): –115 gemeenten (37,3%) – 46 OCMW’s (14,9%) –137 plaatselijke ontvangers – 17 gewestelijke –91,3% kent typebestek leningen –59,5% heeft het ooit (als inspiratiebron) gebruikt –Waarom bestek niet gebruikt? •Nooit geleend:51,7% •Ander bestek:25,0% •Altijd offertevraag:25,0%

7 Aanpak door de werkgroep •Bevraging ontvangers: enkele resultaten (2): –Hoe wel gebruikt? •Bijna integrale overname:41,6% •Inspiratie offertevraag:38,2% •Inspiratie aanbesteding:20,2% •Inspiratie onderhandelingsproc.:5,6% –39,5% heeft al ander bestek gebruikt –Andere gebruikte bestekken: •Van een bank:66,1% •Van een ander bestuur:23,7% •Zelf ontwikkeld:22,0%

8 Aanpak door de werkgroep •Bevraging ontvangers: enkele resultaten (3): –Meest gevraagde aanpassingen: •Offertevraag:47,2% •Geen aanpassingen nodig:32,9% •Onderhandelingsprocedure:23,6% •Alternatief voor Gottex:23,0% •Meer formules rente/kapitaal:21,7% •Opnameperiode:16,1% •Meer opgelegde diensten:5,0% •Minder opgelegde diensten:2,5%

Aanpak door de werkgroep •Najaar 2008: –Bespreking resultaten bevragingen –Afwegingen over wijzigingen: typebestek (dus relatief eenvoudig) versus financieel correct en marktconform (dus complexer) 9

Aanpak door de werkgroep •2009: –Ontwerpversie (bestek en toelichting) bezorgd aan de vier grootbanken voor commentaar –Opmerkingen banken bestudeerd en al dan niet opgenomen (soms tegenstrijdige visies!) –Aanpassingen aan ondersteunend Excelrekenblad en validatie door vier grootbanken –Lancering bestek 10

2. Het nieuwe typebestek voor leningen: Belangrijkste kenmerken

Belangrijkste kenmerken •Typebestek ≠ norm of verplichting: wel een financieel consistente hulp voor besturen •Wijze van gunnen: typebestek alleen voor aanbesteding, maar kan uiteraard inspiratiebron zijn voor offertevraag •Typebestek bevat niet alle mogelijke formules voor schuldfinanciering: het moest eenvoudig en verteerbaar blijven 12

Belangrijkste kenmerken •ICAP vervangt Gottex: –Op vraag van verschillende banken (wegens soms minder goede performantie Gottex) – gratis toegankelijk, maar alleen laatste notering beschikbaar (dus: bestek suggereert om bewijs van correcte rente te vragen aan bank) 13

Belangrijkste wijzigingen 14 Meer noteringen dan Gottex! (ook voor langere looptijden) Meer tariefnoteringen dan bij Gottex

Belangrijkste kenmerken •Nieuwe mogelijkheid: langetermijnkredieten met kortetermijnrentevoeten (1): –3, 6 of 12-maandelijkse aanpassingen van rente –Gebaseerd op Euribor (+marge) –Voordelen: •Inspelen op lagere KT-rente bij ‘normale’ rentecurve •Maakt swaps mogelijk –Nadelen: •Meer volatiele schuldportefeuille •Complexer beheer (ook van swaps!) •Kennis vereist 15

Belangrijkste kenmerken •Nieuwe mogelijkheid: langetermijnkredieten met kortetermijnrentevoeten (2): –Werkt altijd eerst met onvolledige renteperiode, en nadien met renteaanpassingen op vaste rentebetaaldata (i.t.t. kredieten op basis van langetermijnrente: opnamedag bepaalt latere renteherzieningsdata) –Altijd met vaste kapitaalaflossingen –Renteherzieningsperiodiciteit kan telkens gekozen worden (voor zover ≤ 1 jaar ) 16

Belangrijkste kenmerken •Administratieve vereenvoudiging: –Niet meer aanrekenen van kosten voor opvragen van bestek –Elektronisch beschikbaar stellen van bestek –Kritisch bekijken van gevraagde documenten 17

3. Het typebestek als instrument voor schuldfinanciering

Schuldfinanciering •Vaststellingen: –Budgettaire marges worden krapper –Nood aan investeringskredieten blijft groot –Banken gingen/gaan door een crisis: •moeten eigen risico’s inperken: goed zicht op risico van debiteur dus belangrijk •kredietverleningsmogelijkheden niet langer ‘onbeperkt’ (liquiditeitsaspect) •vragen veel hogere marges dan enkele jaren terug –Voordeel: markt zoekt kwaliteitsdebiteuren: overheden zijn dat of kunnen het zijn 19

Schuldfinanciering •Aanbevelingen (1): –Verzorg de (financiële) communicatie van het bestuur (zeg wat je doet, en doe wat je zegt) –Bereid een leningdossier nauwkeurig voor (1): •Op het vlak van de timing van de opdracht : –Wanneer zijn de middelen echt nodig? –Wanneer moet het bestuur dus het best gunnen? –Wanneer moet het bestuur dus een opdracht lanceren? •Op het vlak van het bedrag van de leningen: –Hoeveel middelen hebben we echt nodig? –Benadering vanuit het budget of vanuit de thesaurie? Leen geen geld dat het bestuur niet nodig heeft! 20

Schuldfinanciering •Aanbevelingen (2): –Bereid een leningdossier nauwkeurig voor (2): •Op het vlak van het type van leningen: –Verwachtingen over intrestontwikkelingen –Al dan niet gepland gebruik van indekkingstechnieken (voor zover noodzakelijke kennis ‘in huis’ is) –Bankfinanciering of (ook) eigen uitgifte van papier? –Termijn van de leningen: afweging tussen budgettair aspect (spreiden over langere termijn) en extra kosten qua marge –Denk ook aan de bestaande schuldenportefeuille! 21

Schuldfinanciering •Aanbevelingen (3): –Beperk de onzekerheden voor de inschrijvers: •Tussen indienen offerte en eigenlijke gunning: –zal de bank de opdracht binnenhalen? –tip: hou gestanddoeningsperiode zo kort mogelijk •Tussen gunning en opname(s) van de lening: –wanneer zal de bank het geld beschikbaar moeten stellen? –tip: maak de bestelperiode zo kort mogelijk •Tussen gegund bedrag en opgenomen bedrag: –hoeveel zal de bank uiteindelijke moeten uitlenen? –tip: vraag alleen wat nodig is 22

Schuldfinanciering •Aanbevelingen (4): –Bekijk niet alleen de nieuwe leningen, maar regelmatig ook de hele schuldportefeuille –Onderzoek financiële samenwerking gemeente- OCMW (qua thesaurie, schuldfinanciering, …) –Durf investeren in opleiding (financiële technieken, financiële wiskunde, …) –Uitgifte thesauriebewijzen kan soms een alternatief zijn voor bankleningen maar vergt: •specifieke kennis en opvolging •volgehouden aanpak 23