Schrijf op een taakblad deze opgave over. Dan hoef je niet meer naar deze dia terug. Ook als je met twee samenwerkt, dien je elk ‘n taak in. Geef die taak OP ‘T EIND VAN DE LES af aan je leerkracht. Vertaal de Latijnse tekst in correct Nederlands. Vergelijk je vertaling met ‘n vertaling die je op scherm krijgt en verbeter je eigen vertaling (in ‘n andere kleur!) OPGAVE Celsus: medisch advies Voor het vocabularium bij de tekst: zie handboek Claviculae3 p.53. Raadpleeg Claviculae Basisvocabularium voor de andere woorden.

tekstvoorbereiding Hint: beroepsnaam Hint: let op de samenstelling Hint: denk aan een Nederlandse afleiding Hint: comparatief van het bijwoord saepe Hint: denk aan een nederlandse of franse afleiding Hint: verwant met een adjectief Hint: verwant met een substantief Hint: denk aan een franse afleiding geneesheer gevariëerd vaker varen versterken koud verwaarlozen terugtrekken Per muisklik krijg je een hint te zien; bij volgende klik het antwoord. Antwoord eerst zelf voor je nogmaals klikt voor het antwoord. medicus varius saepius navigare firmare frigidus neglegere retrahere Tekstvoorbereiding achterhaal de betekenis van deze 8 woorden terug:verder:

sanus Sanus homo debetneque medico neque aliptâ egere. Hunc oportetvarium habere vitae genus: modo ruri esse, modo in urbe, saepiusque in agro; navigare, venari, quiescere interdum, sed frequentius se exercere. debet (‘moet’) is je pv. En wat is onderwerp? Bij welk substantief hoort varium? Welke constructie verwacht je bij oportet? hoe vertaal je se exercere hier best? Welke vorm is dit van frequens (‘veelvuldig’) ? Wat betekent modo… modo? egere + abl. = nodig hebben. welke zijn die abl.? Functie van hunc? Comparatief van bijwoord saepe; dus de betekenis is …? functie van genus? terug:vertaling: Per muisklik krijg je een vraag te zien; bij volgende klik het antwoord. Antwoord eerst zelf voor je nogmaals klikt voor het antwoord. Comparatief vh bijwoord: ‘vaker’ ‘zich oefenen,’ dwz. ‘in beweging zijn’ vaker nu eens… dan weer l.v. v habere bij genus ond. v. infinitiefzin ‘n dat-zin, nl. infinitiefzin medico en aliptâ sanus homo op wie doelt die hunc? sanus homo

Klik hier voor de vertaling, nadat je zelf een voorstel op papier hebt gezet! Bedenk: wie antwoorden en vertaling bekijkt vooraleer zelf een voorstel op papier te zetten, heeft veel weg van een slappe vod zonder ruggengraat. Misschien best eens informeren voor een jeugdpensioen. VERTALING vert Tekstvervolg: VERTALING Een gezond mens moet geen arts of masseur raadplegen. Het is nodig dat hij er een gevariëerde levenswijze op nahoudt: nu eens buiten, dan in de stad, maar meest erbuiten. Hij moet varen, jagen, soms rusten maar nogal dikwijls lichaamsoefening hebben. Verbeter je eigen voorstel (in een andere kleur!) Terug naar de Latijnse zin:

siquidem Siquidemignavia corpushebetat, labor firmat, illa maturam senectutem, hic longam adulescentiam reddit. siquidem betekent ‘omdat’; leidt dit een hoofdzin of een bijzin in? Wat is onderwerp van firmat? Waarnaar verwijst hic? Wat is onderwerp van deze reddit? wat is onderwerp van hebetat ? Waarnaar verwijst illa ? Functie van longam adulescentiam? Functie van maturam senectutem? vertaling:terug: Per muisklik krijg je een vraag te zien; bij volgende klik het antwoord. Antwoord eerst zelf voor je nogmaals klikt voor het antwoord. l.v. l.v. van reddit hic labor ignavia labor ignavia ‘n bijzin natuurlijk En welke pv. moet hier bijgedacht? reddit (‘verschaft’) En welke functie heeft die illa? onderwerp Functie v corpus ? l.v.

Klik hier voor de vertaling, nadat je zelf een voorstel op papier hebt gezet! Bedenk: wie antwoorden en vertaling bekijkt vooraleer zelf een voorstel op papier te zetten, heeft veel weg van een slappe vod zonder ruggengraat. Misschien best eens informeren voor een jeugdpensioen. VERTALING vert Tekstvervolg: VERTALING Aangezien luiheid het lichaam afstompt en arbeid het lichaam sterkt, maakt luiheid vroegtijdig oud, en houdt arbeid ons jong. Verbeter je eigen voorstel (in een andere kleur!) Terug naar de Latijnse zin:

prodest Prodest etiam: interdum balineo, interdum aquis frigidis uti; modo ungi, modo id ipsum neglegere; nullum genus cibi fugere, quo populus utitur; interdum in convivio esse, interdum ab eo se retrahere; modo plus iusto, modo non amplius adsumere; bis die potius quam semel cibum capere. Wat betekent prodest? En welke onderwerpen heeft deze pv? welke vorm v amplus (‘veel’)? Welke abl. hoort hier bij uti? uti + abl. = gebruiken; waar vind je die abl.? Waarnaar verwijst die eo? En waarom is eo ablatief? ungi is reflexief passief. Hoe vertaal je dat? Waarom is die ablatief? Welk quam? terug : vertaling: Per muisklik krijg je een vraag te zien; bij volgende klik het antwoord. Antwoord eerst zelf voor je nogmaals klikt voor het antwoord. balineo (‘bad’) & aquis frigidis (‘koud water’) ‘het is voordelig’; ond. zijn alle infinitieven hieronder die: BWB v tijd comparatief v bijwoord v amplus non amplius (iusto): ‘niet meer dan nodig’ eo verwijst naar convivio abl. na vz ‘t betrekk. vnw. quo Ipse (zelf) benadrukt hier id. Hoe vertaal je dat id ipsum best? ‘dit precies’ quam na comp.: ‘dan’ zich (laten) zalven nu eens… dan weer…

Klik hier voor de vertaling, nadat je zelf een voorstel op papier hebt gezet! Bedenk: wie antwoorden en vertaling bekijkt vooraleer zelf een voorstel op papier te zetten, heeft veel weg van een slappe vod zonder ruggengraat. Misschien best eens informeren voor een jeugdpensioen. VERTALING vert Tekstvervolg: VERTALING Het is nuttig af en toe te baden en koud water te gebruiken, zich nu eens te laten zalven, dan weer precies dat (zalven) achterwege te laten. Geen enkele soort voedsel dat gewone mensen tot zich nemen, moet men vermijden. Men kan deelnemen aan een feestmaal, dan weer ervan afzien; nu eens meer dan nodig tot zich nemen, dan weer niet; men neemt beter tweemaal een maaltijd per dag dan eenmaal. Verbeter je eigen voorstel (in een andere kleur!) Terug naar de Latijnse zin:

haec Haec firmis servanda sunt. W elke vorm is dit van hic, haec, hoc? En welke is de functie? Hoe omschrijf je zo’n gerundivum als Ndgezegde? Een koppelwerkwoord als pv! Wat is het Ndgezegde? En wat het onderwerp? Welke vorm is dit van het hier zelfstandig gebruikte firmus, a, um (gezond)? En welke is de functie? terug: Per muisklik krijg je een vraag te zien; bij volgende klik het antwoord. Antwoord eerst zelf voor je nogmaals klikt voor het antwoord. datief v hand. pers. bij gerundivum vervang ‘zijn moetende’ door ‘moeten’ i.c. (die dingen, nl. die voorschriften) moeten behouden (nl. nageleefd) worden nom. o. mv. van hic (deze); (zelfstandig gebruikt als) onderwerp ond. Is haec; Ndgez. Is servanda spookje vertaling:

Klik hier voor de vertaling, nadat je zelf een voorstel op papier hebt gezet! Bedenk: wie antwoorden en vertaling bekijkt vooraleer zelf een voorstel op papier te zetten, heeft veel weg van een slappe vod zonder ruggengraat. Misschien best eens informeren voor een jeugdpensioen. VERTALING vert VERTALING Deze raadgevingen moeten in acht genomen worden door gezonde mensen. Verbeter je eigen voorstel (in een andere kleur!) Weetjes Dien nu je (verbeterde!) taak in bij kvdTerug:

wee tjes dokter Hippo terug: nogmaals dokter Hippo adviezen van Cato homeopathie? geneeskunde op het net

hippo Bij longziektes schudde Hippocrates de patiënt door elkaar en luisterde dan naar het geklots van binnen. Die goeie ouwe dokter Hippo was ook een beetje een zeurkous. Hij klaagde: ‘Als het slechter gaat met een patiënt, of als hij doodgaat… krijgt de dokter altijd de schuld! Misschien was hij zo chagrijnig omdat hij soms vieze karweitjes moest doen. Hij nam bijvoorbeeld beetjes van… …en onderzocht die dan. Maar hij kon ze niet, zoals moderne dokters dat doen, in een laboratorium testen en onderzoeken. Hoe deed hij dat dan? Wát is het juiste antwoord? Hij… terug: via deze ikoon kots snot oorsmeer pies tranen ontstoken wonden keuze 1: keek naar de kleur keuze 2: kookte het spul met rabarbersap keuze 3: proefde ervan Antwoord Uit: T. Deary, Die gave Grieken

antw Antwoord: de dokter óf de patiënt moest het monster proeven. Uit: T. Deary, Die gave Grieken terug: via deze ikoon

hippo terug: via deze ikoon Enkele uitspraken van Hippocrates: Wie honger heeft, moet liever niet werken. Het drinken van wijn stilt ook de honger. Iets-minder-voedzaam, maar lekker eten is te verkiezen boven eten, dat meer voedzaam, maar niet zo aantrekkelijk is. Niezen neemt de hik weg. Na een slag op het hoofd zijn verdoving en verwardheid ernstige symptomen. Een vrouw kan nooit beide handen even goed gebruiken. Uit: T. Deary, Die gave Grieken

cato terug: via deze ikoon Je wil dat je baby blijft leven? Dan heeft de Romeinse schrijver Cato een paar nuttige adviezen: baby’s moesten gewassen worden in de warme urine van een volwassene die kool had gegeten. Als een kind slecht sliep, raadde hij aan om geitenkeutels in de luier te doen. uit: T. Deary, Die rare Romeinen

homeopathie terug: via deze ikoon De leer van de humores, de lichaamssappen, huldigde onder meer het principe dat kwalen moeten worden bestreden met hun tegenovergestelde: heeft een patiënt het warm, dan moeten verkoelende middelen worden aangewend enzovoort. Na de Renaissance is hiervoor een kreupele, maar goed bekkende Latijnse formule bedacht: contraria contrariis curentur (‘men dient het tegenovergestelde met het tegenovergestelde te genezen’). In 1796 formuleerde Hahnemann een nieuw medisch principe, dat hij later homeopathie zou noemen. Dit kwam erop neer dat zieken moeten worden behandeld met middelen – maar dan sterk verdund – die bij gezonde personen zoveel mogelijk dezelfde symptomen opwekken die zich bij de zieken voordoen. Simpel gezegd: koorts kan worden bestreden met een zeer lichte dosis van een stof die bij een gezond persoon juist koorts opwekt. Men noemt dit, met een formulering die in enigszins ander verband al in de 17e eeuw is gesignaleerd: similia similibus curentur (‘men dient het gelijksoortige met het gelijksoortige te genezen’. Vandaar ook homeopathie, uit Grieks homoios (‘gelijksoortig’) en pathos (‘ziekte’).

internet terug: via deze ikoon Twee internetadressen met betrekking tot de antieke geneeskunde: levenstadmedicmenu.htmlhttp:// levenstadmedicmenu.html (in het Nederlands!)