Volgen zonder vragen? Eigen wil opzij? Zonder tegenspreken? Geboren nee-zeggers! “De wil breken?” Au! Vanmiddag pakken we de stukjes die pijn doen. Je hebt ze vast gevoeld, toen we de Catechismus lazen. En anders haal ik ze nog even extra naar voren. Allereerst dat stukje “onze eigen wil verloochenen”. In de tijd waarin wij leven, is dat wel het laatste wat je moet doen, je eigen wil opzij zetten. De hoogste waarde voor moderne mensen is juist dat je je eigen keus volgt. Dat kun je niet vroeg genoeg leren. Moeders laten in de supermarkt hun peuter van twee al kiezen: wat wordt het vanavond, worteltjes of patat? En op dat spoor gaan we door. Kinderen en jongeren moeten leren assertief te zijn, hun eigen grenzen aan te geven tegenover anderen. Als je dat in je jeugd bent misgelopen, haal je het later in met twintig sessies therapie. Zet er dat andere pijnpunt nog even naast: “zonder enig tegenspreken”. Ja, maar, het zit ons in het bloed om juist wel tegen te spreken. Ga nog eens terug naar zo’n klein kind. [KLIK] Papa en mama zitten te wachten op het eerste woordje, wat zal het worden? Ik weet zeker: bij de top-tien zit ook het woordje Nee! En als je dat een keer geleerd hebt, leer je het ook niet meer af. Nee zeggen tegen je ouders, nee tegen een vriendje dat na schooltijd bij je wil spelen, nee tegen de collectant die voor de Nierstichting bij je aan de deur komt. En zou het nu naar God toe ineens anders gaan? Zonder enig tegenspreken Gods wil gehoorzamen, zie je het al gebeuren? Het motto voor deze preek haal ik uit een lied uit het Liedboek. Best een mooi en geliefd gezang: “Wat de toekomst brengen moge”. Maar in dat lied heb je ook deze regel: “Leer mij volgen zonder vragen”. En een stukje verder: “… loop ik met gesloten ogen, naar het onbekende land”. Daar gaan bij ons de stekels overeind. God volgen, OK, dat hoort erbij als christen. Maar je houdt er wel graag je ogen bij open. Je wilt zien waar het naartoe gaat en waar het goed voor is. En als de grote vragen van het leven bij je opkomen, dan zul je die niet gauw onderdrukken. “Volgen zonder vragen”, dat is het thema vanmiddag, maar daar mogen we eerst wel eens een groot vraagteken bij zetten: Volgen zonder vragen? In een van de christelijke kranten, het Reformatorisch Dagblad, ontstond laatst een discussie over hoe je kinderen opvoedt. Eén van de uitdrukkingen die opdook in de discussie was: de wil van het kind breken. Ik moet zeggen dat ik dat akelig vind klinken. De achtergrond was deze: een kind is vanaf het begin zondig, dus alleen maar uit op het verkeerde. Dus moet je het kind niet leren om zijn of haar eigen zin te doen, maar je moet juist die slechte wil breken zodat het kind leert de goede kant op te gaan. De wil breken, dus. Nu geloof ik niet dat in ons midden veel op die manier gedacht wordt. Ook wij hebben de erfzonde in ons geloofsboekje staan. Maar als ik me niet vergis, kijken we in de praktijk wat positiever naar onszelf en onze kinderen. En toch zit hier een stekelig probleem. Want wat die reformatorische christenen zeggen, de wil breken, is dat niet ook wat de Catechismus ons wil leren: je eigen wil verloochenen – opzij zetten – en alleen maar zonder tegenspreken doen wat God wil? * Volgen zonder vragen? Er zijn juist vragen te over. En laten we die dan inhoudelijk maken. Want het helpt niet als we blijven hangen in de tegenstelling tussen wat God wil en wat ik wil.

Vragen te over Niet alleen een machtsconflict Inhoudelijk: Gods wil is goed Botsing: wij zijn niet goed wil je wel gered worden? Het helpt niet als je er alleen, zogezegd, een gezagsconflict van maakt, iets van buigen of barsten. En dan weet je al dat het buigen wordt, want tegen de machtige God kun je toch niet op. Als dit stukje gebed “Laat uw wil gedaan worden” zo’n gevoel oproept, een puur machtsconflict, dan lijkt me dat dodelijk voor je gebed en dodelijk voor je geloof. Antwoord 124 in de Catechismus heeft het over “uw wil, die alleen goed is”. Dan ga je het inhoudelijk maken. Wat God wil, dat is niet iets wat Hij domweg voorschrijft en wat je domweg opvolgt. Het is goed. Je kunt aan de makkelijke kant beginnen. [KLIK] God wil zorgen voor deze wereld, Hij laat elke dag de zon weer opgaan. Hij wil dat je gezond bent, dat er kindertjes geboren worden. God wil dat verloren mensen de weg weer terugvinden naar Hem, en daar geeft Hij Jezus voor, de Redder. Allemaal bewijzen van Gods goede wil. En zodra je ze ziet of hoort, kun je God alleen maar bijvallen: Amen, God, wat u wilt is goed! Maar dan gaat het botsen. Wat God wil is goed. Maar soms wil ik het niet, want ik ben niet goed. Neem nou de kern van het evangelie: God wil je door Jezus redden van je zonden. Wil ik nu ook echt af van die zonden? Wil ik mijn slechte gewoontes loslaten? Of ga ik tegenstribbelen zodra God concreet uitstippelt wat dan de route voor mijn leven is als ik bij Hem wil horen? Iets van dat tegenstribbelen kom je tegen in het laatste stukje van Lukas 9. Het is zo voorstelbaar. “Volg mij!” zegt Jezus. Ja maar, mag ik eerst mijn ouders gedag zeggen? “Kom mee!” zegt Jezus. Ja maar, ik mag toch wel mijn vader begraven die net gestorven is? Niet eens tegenstribbelen, eigenlijk, meer de vraag of Jezus rekening wil houden met dingen die toch ook wel belangrijk zijn. Als het gaat over onze eigen wil, dan zitten daar toch ook dingen in die prima zijn, die gewoon bij het leven horen? En dan toch is Jezus er zo scherp over: volg mij! Als je niet alles achter je wilt laten, dan ben je ongeschikt om mee te gaan naar het koninkrijk van God. Jezus volgen, dat komt neer op je leven verliezen. Dat is pas radicaal! Je eigen leven, wat je het meest dierbaar is, als je al het andere al kwijt bent, dan heb je tenminste je leven nog, maar zelfs dat moet je opgeven om met Jezus mee te gaan. Hoe kan Jezus dat van me vragen? Laat ik eens ingaan op een spannend voorbeeld in onze tijd, het thema homoseksualiteit.

Pijnlijke vraag “Volg Mij!” -> jezelf verliezen Voorbeeld homoseksualiteit “Mezelf zijn” of “Mezelf verliezen”? Au! Vraag voor ons allemaal: geef ik alles op voor Jezus? Zonder tegenspreken – dan begint ‘t pas! Ik weet inmiddels hoe ingewikkeld het is en hoeveel verschillende kanten eraan zitten. Maar bij al die kanten kom je in ieder geval ook deze vraag tegen: wat betekent het voor mij, als ik homo ben en ik wil Jezus volgen? Wat moet ik dan met het stukje uit Lukas 9? Want dan gaat het wel heel scherp klinken: je leven verliezen, alles afleggen wat van jezelf is. Ik wil zo graag mezelf zijn, en ik wil ook kunnen leven zoals ik voel dat ik ben. Kan de kerk dan van me vragen dat ik daarvan afzie, afzie van een relatie, maar eigenlijk ook afzie van mezelf? Zoveel pijn kan het dus doen, het gebed “Laat uw wil gedaan worden”, en de oproep van Jezus “Volg mij!” Want bij alle begrip die ik heb voor een christelijke homo die graag verder wil met zijn of haar identiteit, en bij alle ruimte die je daarin kunt zoeken, geloof ik toch dat je niet om die beslissende vraag heenkunt: wil ik echt achter Jezus aan? En wil ik dan ook alles opgeven? Of houd ik juist dat ene punt vast dat mij nog liever is? Pijnlijk hè? Een scherpe vraag, maar dan ook een scherpe vraag aan ons allemaal. Als een boemerang komt die vraag bij jezelf terug. [KLIK] Want het heeft iets oneerlijks om alleen van homo’s te vragen dat ze iets opgeven dat zo met hun identiteit, met hun hele menszijn verweven is. Voor onszelf – en dan bedoel ik met ‘ons’ even christenen met een hetero-gerichtheid – camoufleren we vaak het conflict dat Jezus’ vraag oproept. Tuurlijk, we willen Jezus volgen, maar intussen kunnen we gewoon doorgaan met ons leven: trouwen, kinderen krijgen, huisje-boompje-beestje. Haal die camouflage nu eens weg, en kijk eens eerlijk: wat betekent het voor mij, als ik alles moet afleggen, mijn leven verlies, en met Jezus meega? Eigenlijk hebben we een voorbeeld nodig dat net zo pijn doet, en het valt nog niet mee om zo’n voorbeeld te vinden. Stel je voor – en ik weet dat sommige jongens hier het hebben meegemaakt – dat je ontzettend goed bent in je sport, en je zou een profcarrière kunnen beginnen. Maar past dat bij Jezus volgen? En misschien moet je er dan nee tegen zeggen. Of je kunt een mooie baan krijgen in de financiële sector. Maar als je erover nadenkt merk je: ik moet straks dingen gaan doen, en meedraaien in een systeem, waardoor ik vervreemd van Jezus. Of, laten we het heel gewoon en huiselijk bekijken. Als je inderdaad trouwt en een gezin krijgt, lekker burgerlijk, hoe sta je daar dan in? Is dat dan je leven, je zekerheid? Of heb je nog iets daar bovenuit: Jezus? In Lukas 9 zegt Jezus het nog op een andere manier: Wie zijn leven wil behouden, die zal het verliezen. Behouden: welk stuk van mijn leven wil ik eigenlijk niet kwijt? Jezus kan alles van me krijgen, behalve dat ene … Daar heb je dan het punt waar het pijn doet. En dan merk je of je hart echt bij Jezus ligt. Of heeft Jezus maar een stukje van mijn hart, en reserveer ik de rest voor mezelf en de dingen waar ik me hier en nu gelukkig bij voel? Laten we het maar hardop zeggen: dit zijn levensgrote vragen. Met dit gebed “Laat uw wil gedaan worden” ben je niet zomaar klaar. Misschien wel als je het alleen in het algemeen en in grote lijnen bidt. Maar betrek je het op je eigen leven, dan staat alles op scherp. “Zonder enig tegenspreken”, zegt de Catechismus. Nou, dan begint het pas. * En laten we er dan mee naar Jezus gaan. Jezus is de enige die zo’n scherpe en pijnlijke vraag aan ons kan stellen.

Breng ‘t bij Jezus “Wil” niet vaag maken Gods wil Onze wil Centraal: het grote doel -> waar leef je voor? Met Jezus op weg van verlossing Kruisdragen = deel aan kruis van Jezus Daar je leven verliezen Én terugkrijgen! Want in Jezus’ oproep “Volg mij!” komt het bij elkaar: de wil van God, en de Persoon van Jezus. Alleen bij Jezus kun je het leren, wat de goede wil van God inhoudt, en ook hoe je die wil van God je zo eigen kunt maken dat je niets anders meer wilt. Dan wordt het een concreet verhaal. Dat is belangrijk, want wij kunnen van “wil” zomaar een vaag begrip maken. Als we nadenken over de wil van God, dat we dan een verzameling krijgen van van alles en nog wat, alles wat je leest in de bijbel, of alles wat in de wet staat. [KLIK] En daarbij misschien nog de verborgen wil van God, de plannen die Hij met ons heeft maar waar wij niets van af weten. Maar dan kom je er niet zo makkelijk uit, hoe je Gods wil kunt gehoorzamen. En ook onze eigen wil kunnen we vaag maken. Dat je denkt aan alle grillen, alle impulsen, alles wat je wel eens even wilt, maar een poosje later is het weer over. Ik denk dat het over iets anders gaat, iets veel centralers. Je wil, dat gaat over de totale richting van je leven. Waar leef je voor? Wat is je grote doel waar je alles voor doet? En net zo goed moet je bij de wil van God denken aan het grote doel dat God voor ogen heeft. Daar is niets vaags aan, God laat het ons horen in het evangelie: God wil mensen verlossen uit de greep van het kwaad, Hij wil heel de schepping brengen tot erkenning van Hem als Heer. En bij de wil van God hoort ook de weg die Hij daar voor gaat om zover te komen. Concreet: de weg van Jezus, want Hij is het die Gods plan van redding uitvoert. En als Jezus zegt “Volg mij!”, dan neemt Hij ons mee op de weg die uitkomt bij het grote doel van God. “Laat uw wil gedaan worden”, als je dat bidt, is dat een gebed in verbondenheid met Jezus. Hij is de eerste die dit bidt – vanmorgen heb je het nog kunnen horen in het stukje voor de kinderen. Hoe Jezus ermee worstelde, maar er wel uitkwam: Vader, laat het niet gebeuren zoals ik het wil, maar zoals u het wilt. Jezus bidt het voor ons – en intussen vallen de leerlingen in slaap. Maar leerlingen van Jezus worden wakker, en ze leren het meebidden: Vader, laat uw wil gebeuren. En dan ga je ook mee op de weg van Jezus. Je spreekt uit dat je meewilt op de weg waarlangs God je in zijn koninkrijk brengt. Je eigen leven wordt helemaal ingevuld met wat Jezus doet, want jij gaat daarin met Hem mee. En Jezus vertelt er meteen bij wat je dan gaat meemaken: Dagelijks je kruis op je nemen. En maak van dat kruis niet je pakketje narigheid – elk huisje heeft zijn kruisje. Jezus loopt voor je uit met zijn kruis op de schouders, en jij gaat achter Hem aan met jouw kruis, maar dat is dan het stukje van het kruis van Jezus dat bij jou hoort. Op de weg achter Jezus aan kom je uit bij zijn kruis. Daar, bij het kruis, gaat gebeuren wat Jezus erbij zegt: vanwege je zonden jezelf kwijtraken, jezelf verliezen aan Jezus. En dat is helemaal geen verlies, want kijk wat je ervoor terugkrijgt: een nieuw leven, en toegang tot het koninkrijk van God. Je leeft nu pas ergens voor, je hebt een doel dat echt de moeite waard is. Wij krijgen gauw de kriebels als we horen over “je eigen wil verloochenen”, jezelf opzij zetten. Maar als je het hele verhaal invult, het verhaal van Jezus dat ook stap voor stap, dag voor dag, het verhaal van ons leven wordt, dan hoef je niet geërgerd af te haken. Je wil wordt niet gebroken of de grond ingestampt, maar juist tevoorschijn gehaald en nieuw gemaakt om nu eindelijk iets goeds te willen. Afstemmen op Gods doel, meegaan met Jezus, dat is geen beknotting van je vrijheid, maar dat is de echte bevrijding. Een leven dat het spoor van Jezus volgt, is niet een mislukt leven, maar juist een leven dat tot ontplooiing komt en z’n bestemming vindt bij God. * Dat is dus waar we om vragen met dit stukje gebed. “Volgen zonder vragen”, dat is het probleem waar we ons de hele tijd mee bezig hebben gehouden.

Vragen om volgen Te radicaal om zelf te doen Kijk naar Jezus’ geduld met zijn leerlingen Daarom gebed: Neem me een stapje mee Leer me loslaten Geef me vertrouwen Zo ga je ‘t zelf echt willen Aan het eind keer ik het nog even om: Vragen om te volgen. Want het blijft heel radicaal wat Jezus zegt: Volg mij, laat alles los, wees bereid om zelfs je leven te verliezen. Te radicaal eigenlijk, je durft er haast niet aan te beginnen. Maar dat is zo genadig aan het evangelie, dat is zo genadig aan Jezus, dat Híj eraan begint, en dat Hij het dan ook afmaakt. Want kijk je wat er van terechtkomt als mensen Jezus volgen, dan is het niet zoveel. Zelfs bij de twaalf leerlingen van Jezus zie je dat het ze te ver gaat, dat ze het niet kunnen volgen als Jezus begint over een kruis waaraan Hij moet lijden en dat Hij zal sterven. Steeds trekken ze het weer in hun normale denkpatroon, zie nog maar even het voorbeeldje in Lukas 9:54, als Jakobus en Johannes wel eens even bliksem uit de hemel willen bidden om die ongastvrije mensen te straffen. Dat totaal nieuwe dat Jezus vraagt, dat wil er bij ons zomaar niet in. Maar dan zie je ook hoe geduldig Jezus ermee omgaat. Hij houdt zijn leerlingen vast, Hij brengt ze weer terug op de route, Hij neemt ze stap voor stap met zich mee. Laat je dus maar niet afschrikken. Alsof je in één stap er al helemaal bent. Jezus leert het ons bidden. [KLIK] Volgen, daar moeten we om vragen. Een gebed voor elke dag: Laat uw wil gedaan worden. Je krijgt het niet zelf voor elkaar. En dus vraag je het aan God: Vader, neem me ook vandaag weer een stapje mee. Laat me weer een stukje loslaten van mezelf en laat me een stukje meer worden van u. Heer Jezus, trek me naar u toe met uw liefde, breng me bij uw kruis, laat me uw verzoening ervaren, geef me de durf om mezelf op te geven, en geef me het vertrouwen dat ik van u het leven en alles terugkrijg. En zo ga je wel die kant op. De richting is: met Jezus mee, naar God toe. Met elke stap kom je verder, en als je bidt bij elke stap, dan ga je er zelf ook in groeien. Wat God met je wil, wordt steeds meer iets van jezelf, iets eigens, iets wat je zelf ook gaat willen, waar je naar verlangt: om een nieuw mens te zijn voor het aangezicht van God. Daar krijg je plezier in, en ongemerkt wordt het dan toch: Volgen zonder vragen.