Van woonlastdenken naar woonlastenbeleid. Bert Weevers, Haaglanden, Schipluiden 27 maart 2013 Title slide All slides and objects in the BuildDesk presentation template is optimized for PowerPoint. Edit slide no. and presentation footer in Show slide nr., date and name in Show > Header and Footer. Change the photo by marking the background plane (largest object) in the grouped object: > Click on Format AutoShape > Under Fill – Colour, choose Fill Effects > Go to Picture tab and click on Select Picture tab > Choose picture > Click OK Use the picture size 1024x525 for right proportions. Use Hardware graphics acceleration: in Slideshow > Set Slideshow Guide Van woonlastdenken naar woonlastenbeleid. Plaatje metropool Logo’s + Rigo 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen. BuildDesk

B e r t W e e v e r s , H a a g l a n d e n , S c h i p l u i d e n 2 7 m a a r t 2 0 1 3 B u i l d D e s k 2 B e r t W e e v e r s , H a a g l a n d e n , S c h i p l u i d e n Logo Rigo! visies en aanpakken t.a.v. woonlastenbeleid -> WL-beleid nog in kinderschoenen; pappen en nathouden, uitproberen Schets ‘echt’ woonlastenbeleid Noodzaak mogelijkheden Perspectief voor corporatiesector Inleiding Onderzoek naar noodzaak en mogelijkheden van woonlastenbeleid. BuildDesk + Rigo, 2012 data-analyse, beschrijving huidige stand van zaken en ontwikkelingen Doel vanmiddag: informeren over onderzoeksresultaten aftrap: hoe zou het kunnen, woonlastenbeleid? paar stappen verder, persoonlijke visie 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen.

B e r t W e e v e r s , H a a g l a n d e n , S c h i p l u i d e n 2 7 m a a r t 2 0 1 3 B u i l d D e s k 3 B e r t W e e v e r s , H a a g l a n d e n , S c h i p l u i d e n H u u r ; E n e r g i e ; O v e r i g ( O P L + w a t e r ) V o o r b e e l d ; h i s t o r i s c h e o n t w i k k e l i n g C i j f e r s ; k a a r t e n visies en aanpakken t.a.v. woonlastenbeleid -> WL-beleid nog in kinderschoenen; pappen en nathouden, uitproberen Schets ‘echt’ woonlastenbeleid Noodzaak mogelijkheden Perspectief voor corporatiesector Onderwerpen Wat zijn woonlasten? Betaalbaarheid in regio onder druk Oorzaken Woonlastenbeleid voor de metropoolregio? Wat is woonlastenbeleid? Is woonlastenbeleid mogelijk? Multiple win 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen.

B e r t W e e v e r s , H a a g l a n d e n , S c h i p l u i d e n B u i l d D e s k 4 2 7 m a a r t 2 0 1 3 B e r t W e e v e r s , H a a g l a n d e n , S c h i p l u i d e n Wat zijn woonlasten? 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen.

B e r t W e e v e r s , H a a g l a n d e n , S c h i p l u i d e n 5 B e r t W e e v e r s , H a a g l a n d e n , S c h i p l u i d e n 2 7 m a a r t 2 0 1 3 B u i l d D e s k Als voorbeeld van een woonlastenopbouw nemen we een eengezins tussenwoning. Bouwjaar 1970, bewoners: 3 personen, belastbaar inkomen € 15.000,- Voorbeeld woonlasten Als voorbeeld van een woonlastenopbouw: een eengezins tussenwoning. Bouwjaar 1970, label F, bewoners: 3 personen, minimum inkomen Afbakening woonlasten: huur +energie. 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen.

Metropoolregio: Betaalbaarheid onder druk 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen.

Om hoeveel woningen gaat het? 2 7 m a a r t 2 0 1 3 B u i l d D e s k 7 B e r t W e e v e r s , H a a g l a n d e n , S c h i p l u i d e n 370.000 = 15% van 2.4.mio SR Rotterdam Haaglanden Metropoolregio aantal % zelfstandige woningvoorraad 527.300 100% 456.900 984.200 huurwoningen (% van zelfstandig) 295.500 56% 233.100 51% 528.600 54% corporatiewoningen (% van huur) 218.700 74% 151.900 65% 370.500 70% corporatiewoningen tot ht-grens 211.500 97% 145.000 95% 356.500 96% Om hoeveel woningen gaat het? 370.500 corporatiewoningen 52% primaire doelgroep (huurtoeslag) 19% secundaire doelgroep (Daeb-grens 34.000,-) 12% midden inkomen (34.000,- tot 43.000,-) 17% hoger inkomen (meer dan 43.000,-) 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen.

Woonlasten per doelgroep 2 7 m a a r t 2 0 1 3 B u i l d D e s k 8 B e r t W e e v e r s , H a a g l a n d e n , S c h i p l u i d e n Primaire doelgorpe = … Secundair = …. Houdt over: primair : 850 Hoger: 2600 (check) Woonlasten per doelgroep Primaire doelgroep : tot huurtoeslaggrens (20.700/29.900) Secundaire doelgroep: tot 34.000 Middeninkomens: tot 43.000 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen.

Onbetaalbaarheid woonlasten vlgs Nibud normen Primaire doelgroep Secundaire doelgroep Midden inkomens Hoge inkomens totaal Na overige uitgaven onvoldoende over voor huidige woonlasten 87% 34% 15% 1% 53% ! 87 groot deel ondr armoedegrens Nibud gaat vanaf armoedegrens.. In workshop meer hieover Dit is ook scheefwonen…….. 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen.

Oorzaken 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen.

Stijging woonlasten consequenties Armoede (energie armoede) Alleenstaande ouders Ouderen alleenstaanden Betalingsachterstanden energiebedrijf Betalingsachterstanden corporaties verhuurbaarheidsproblemen Betalingsachterstanden hypotheek Groter beroep op gemeentelijke bijstand en schuldhulpverlening Weglekken koopkracht (lokale economie) Bezuiniging huurtoeslag 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen.

Kansen en mogelijkheden Wat is woonlastenbeleid Is woonlastenbeleid mogelijk? Multiple win 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen.

Wat is woonlastenbeleid? 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen.

Situatie na verbetering Omschakelen Situatie nu Situatie na verbetering perspectief Heldere verantwoordelijkheid Energie Energie Woon-lasten Huur gesteggel Heldere sturing in SVB en prest.afspr. Huur investeringsbudget naar corporaties Geen duidelijke probleemeigenaar Slim inkopen, DE, groot kostenvoordeel Sub-optimale oplossingen Structurele woonlastenbeheersing Belangentegenstellingen, vertrouwensprobleem 4,2 miljard / jr ‘energiebundel’ -> gedragsverandering Oud denken Woonlasten-contract Huur en energierekening apart 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen.

Woonlastenbeleid: wat is dat? Managen van risico’s. B u i l d D e s k 15 15 B e r t W e e v e r s , H a a g l a n d e n , S c h i p l u i d e n 2 7 m a a r t 2 0 1 3 Woonlastenbeleid: wat is dat? huurcontract -> all-in-huur / wooncontract Huur + energie Woonlastenbeleid = sturen op woonlasten Niet alleen op huren zoals nu in BBSH, woonvisies, prestatieafspraken en SVB-beleid corporatie; Meer dan op huren en –energielabels (“indirect WL-beleid”) Maar… wat doe je dan met onzuinig gedrag? Maar… we hebben geen invloed op de energieprijzen Aanzetten tot woonlastenbeleid Nijmegen Tilburg Vidomes Maar… wat als je een heel strenge winter hebt? 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen.

Is woonlastenbeleid mogelijk? 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen.

Is woonlastenbeleid mogelijk? Check Act Do Plan PDCA-cyclus Demming 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen.

Check Hoofdconclusies op regio-niveau gezien; In rapport meer gedetailleerdere analyses 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen.

Probleem analyse lage energiequote, hoge huurquote hoge energiequote, lage huurquote hoge energiequote, lage huurquote 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen.

Risicowijken betaalbaarheid Inzoomen op eigen gemeente 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen.

“Houston, I think we got a problem” -> Act Landelijke politiek: Visie op wonen Lokaal woonvisie armoedebeleid portfoliobeleid Landelijk: Visie op wonen woonquoutes 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen.

Voorbeeld woonlastenberekening voorraadniveau Grafiek Woonlastenontwikkeling bij beleidsvariant ‘huidig beleid’, prijsscenario ‘hoog’ (voorbeeld corporatie uit Fimaren). Tools zijn voorhanden Fimaren: Financieel en maatschappelijk rendement van energie-investeringen, strategisch rekenmodel ontwikkeld door BuildDesk i.s.m. Rigo, SEV en 6 corporaties. 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen.

Plan 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen.

woonlastenbeheersing Stippel een route uit. woonlastenbeheersing Creatieve oplossingen toekomst Nu 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen.

Do: Is het überhaupt wel te realiseren? 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen.

Woonlastenbeleid: mogelijkheden Kan woonlastenbeheersing gerealiseerd worden? Technische mogelijkheden ? Verbeterconcepten bestaande bouw tot energieneutraal Financieel? Uitruil energielasten –> verdiencapaciteit Hoger streefhuur percentage voor energiezuinige woningen Realistisch rekenen Ketensamenwerking, slim aanbesteden, Esco 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen.

Voorbeeld nieuwbouw, egw . In de onderstaande berekeningen gaan we uit van een vereenvoudigde situatie: een grondgeboden tussenwoning (e.g.w.) met goede isolatie (Rc = 5) en een gasgestookte HR combiketel, balansventilatie met warmteterugwinning (WTW), douche WTW. Dit is de meest kosteneffectieve manier om EPC 0,6 te realiseren. Het energiegebruik is dan: Gas: 840 m3 / jr.; elektra: 3.300 kWh/jr. (incl. huishoudelijke energie).   Als alternatief beschouwen we een zelfde soort woning, maar dan energieneutraal; dat wil zeggen dat het gas- en electraverbruik inclusief voor huishoudelijke toepassingen over een jaar genomen nul is. B e r t W e e v e r s , H a a g l a n d e n , S c h i p l u i d e n 2 7 m a a r t 2 0 1 3 B u i l d D e s k 27 27 Voorbeeld nieuwbouw, egw Voor een huishouden (3pp) zonder huurtoeslag: Bouwbesluit 2012 Energieneutraal* bruto huur € 520,- € 640,- huurtoeslag € - € - netto huur energiekosten € 114,- woonlasten € 634,- * Energieneutraal = gebouwgebonden energie plus huishoudelijk gebruik 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen.

Voorbeeld nieuwbouw, egw B u i l d D e s k 28 28 Extra huur 120,- / mnd -> extra investeringsruimte van ca 30.000,-. Ruim voldoende. Hoewel al zeer energiezuinig, toch stijging woonlasten Voor minima is energieneutraal ondanks hogere huur heel gunstig Kosten doorstap naar energie-neutraal beperkt Consequenties OT afhankelijk van beleid (en afspraken met gemeente) Ophogen / afschaffen HT-grens = oplossing B e r t W e e v e r s , H a a g l a n d e n , S c h i p l u i d e n 2 7 m a a r t 2 0 1 3 Voorbeeld nieuwbouw, egw Voor een huishouden (3pp) met maximale huurtoeslag: Bouwbesluit 2012 Energieneutraal bruto huur € 520,- € 640,- huurtoeslag € 251,- € 278,- netto huur € 269,- € 362,- energiekosten € 114,- € - woonlasten € 383,- Bouwbesluit 2012 Energieneutraal* bruto huur € 520,- € 640,- huurtoeslag € - € - netto huur energiekosten € 114,- woonlasten € 634,- * Energieneutraal = gebouwgebonden energie plus huishoudelijk gebruik 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen.

Woonlasten lage inkomens vormen urgent probleem B e r t W e e v e r s , H a a g l a n d e n , S c h i p l u i d e n B u i l d D e s k 29 29 2 7 m a a r t 2 0 1 3 Conclusies Woonlasten lage inkomens vormen urgent probleem 53% huurders heeft te hoge woonlasten Woonlastenbenadering schept investeringsruimte Energierekening -> verdienmechanisme Woonlastenbeleid kan Instrumenten beschikbaar Technisch-financiële oplossingen volop in de maak Paradigma verschuiving 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen.

B e r t W e e v e r s , H a a g l a n d e n , S c h i p l u i d e n 30 30 2 7 m a a r t 2 0 1 3 B u i l d D e s k B e r t W e e v e r s , H a a g l a n d e n , S c h i p l u i d e n Multiple win Woonlastenbeleid: multiple win Borgen betaalbaarheid Core business corporaties Lokale koopkracht Ipv betalingen aan internationale energiebedrijven Armoede bestrijding Enige structurele oplossing aan uitgavenkant Investeringsimpuls Werkgelegenheid Co2 reductie en zekerstellen energievoorziening Maatschappelijk rendement 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen.

B e r t W e e v e r s , H a a g l a n d e n , S c h i p l u i d e n 2 7 m a a r t 2 0 1 3 B e r t W e e v e r s , H a a g l a n d e n , S c h i p l u i d e n B u i l d D e s k 31 31 Slide divider high Slide divider All slides and objects in the BuildDesk presentation template is optimized for PowerPoint. Edit slide no. and presentation footer in Show slide nr., date and name in Show > Header and Footer. Change the photo by marking the background plane (largest object) in the grouped object: > Click on Format AutoShape > Under Fill – Colour, choose Fill Effects > Go to Picture tab and click on Select Picture tab > Choose picture > Click OK Use the picture size 1024x768 for right proportions. Guide Nadere informatie: bert.weevers@builddesk.com 026-3537272 Steven.kromhout@rigo.nl 020-5221165 www.builddesk.nl www.rigo.nl 7 maart 2013 Bert Weevers, Metropoolregio symposium woonlasten. Willen = kunnen.