Rubbermallen voor bronsgietsels In drie dagen 1 e dag kleibed en eerste rubber kap 2 e dag eerste gipskap en tweede rubberkap 3 e dag, tweede gipskap en wasmodel

Dag één • 1 Indeling bepalen • 2 Beeld neerleggen en ondersteunen • 3 Kleibed aanbrengen • 4 Ingiettap en opkomer(s) aanbrengen • 5 Lossingswas op beeld en kleirand aanbrengen • 6 Inrubberen • 7 Klei afdekken met huishoudfolie 2

Dag één omschrijving a • 1 Indeling bepalen Het beeld moet onderverdeeld worden in twee of meer mallen die lossend zijn. ( tek.blz. 2 en 6. Met een lijn geef je de scheidingsnaad aan. • 2 Beeld neerleggen en ondersteunen • Het beeld zo neerleggen dat het eerste malgedeelte makkelijk te overzien is en vrij horizontaal ligt. Ondersteun het beeld zonodig dat het niet ineenzakt onder het gewicht van het later op te brengen zachte gips. (tek.blz.2) • 3 Kleibed aanbrengen Het kleibed moet aansluiten op de indelingslijn. Zal het kleibed hoog worden, begin dan met stenen het bed te bouwen. Daarna verder ophogen met klei. De breedte van de rand moet 4 cm worden. De zijkant van het bed zoveel mogelijk dichten. (tek.blz.2) • 4 Ingiettap en opkomer(s) aanbrengen bedenk waar de tap zo gunstig mogelijk geplaatst kan worden, zodat de mal zonder problemen vol kan lopen met was. Bedenk de plaats van de opkomers volgens het principe van de communicerende vaten, zodat er nergens lucht ingesloten wordt (tek.blz 5). Bouw van klei de helft van de ingiettap en opkomer(s). De andere helft komt met de tweede mal mee. 5 Lossingswas op beeld en kleirand aanbrengen met een lossingsspray voor een beeld in klei. Met kwast en was voor een poreus beeld, bij een beeld in boetseerwas alleen de rand van klei in wassen. 6 Inrubberen De rubber die ik gebruik is een polyurethaan. De gewichtsverhouding is 3:2. 3 delen pasta op 2 gewichtdelen vloeibare harder. Voor 500 gram is het 3minuten roeren met de hand. Je hebt 15 minuten de tijd om het te verwerken. 3

Dag één omschrijving b • Maak het aan in niet te lage plastic mengbekers. Maak gebruik van een digitale weegschaal om zo nauwkeurig mogelijk de samenstelling te bepalen. Breng het aan met een spatel in twee lagen. Een waterdunne voor een goede afdruk, daaroverheen een dikke van 3mm voor de stevigheid. Vergeet niet klodders rubber op de kleirand aan te brengen waar later de sleutels uit gesneden worden. Controleer ten laatste of de rubberkap lossend is. Anders lossend maken met extra rubber. Het uitharden van de rubber kost een dag of een nacht. • 7 Klei afdekken met huishoudfolie Om de klei tegen uitdroging te beschermen tijdens het uitharden van de rubber 4

Dag twee • 1 Sleutels snijden in de rubber • 2 Gipskap aanbrengen • 3 Tweede helft giettap en opkomer(s) aanbrengen • 4 inrubberen 5

Dag twee omschrijving • 1 Sleutels snijden in de rubber • met een scherp breekmesje snij je de op de kleirand aangebrachte klodders rubbers tot zwaluwstaarten en de verdere rand schoon. • 2 Gipskap aanbrengen • voldoende gips aanmaken voor een 2cm dikke kap. Gebruik de yoghurt dikte voor het aanbrengen van de eerste dunne laag weer voor een goede afdruk. Laat de gips verder opstijven tot slagroomdikte en metsel dan de stevige tweede laag op de rubber en kleirand. Na een half uur kan je de mal en beeld van het kleibed lichten en omkeren. Resterende klei en uitsteeksels weghalen met een tafelmes van de malrand. Sleutels aanbrengen in de malrand met hetzelfde mes of anders met een kleine gipsbijl. Kleibed schoonmaken en opbergen. • • 3 Tweede helft giettap en opkomer(s) aanbrengen Bovenop de andere kant met een goede aansluiting. 4 inrubberen zie dag één, omschrijving a, 6, omschrijving b het vervolg. 6

Dag drie • 1 e helft • 1 Rubber snijden • 2 Tweede gipskap aanbrengen • 3 Kappen lossen en schoonmaken • 2 e helft • 1 Mallen inolïen • 2 Mallen inpenselen • 3 Mallen sluiten • 4 Ingieten • 5 Wasmodel lossen 7

Dag drie omschrijving a • 1 e helft • 1 Rubber snijden Opnieuw sleutels in zwaluwstaart snijden. Rubber inkwasten met talkpoeder, gipsrand met lossingswast inkwasten. • 2 Tweede gipskap aanbrengen zie dag twee de omschrijving 2 3 Kappen lossen en schoonmaken Met een oude houtbeitel en lichte hamer de gipsmallen van elkaar losmaken. De rubbermallen lospellen van het origineel. Gipsmallen controleren op losse korrels. Rubber onder de kraan schoonmaken met borstel en warm water. Rubbers terugleggen in de gipsen mallen en controleren op een goede pasvorm. • 2 e helft • 1 Mallen inoliën • Met en niet al te brede platte kwast de rubbermallen zo dun mogelijk inoliën. Met zonnebloemolie. • 2 Mallen inpenselen • Mallen inpenselen met verwarmde zwarte was. Let erop dat de samenstelling zodanig is van de was dat er geen krimpscheuren optreden of dat de was loslaat van de mal. Malranden ontdoen van overtollige was met een tafelmes. • 3 Mallen sluiten • De mallen sluiten en nalopen op kieren. ( eventueel met klei dichtzetten.) Kleine mallen gesloten houden met een sterk elastiek ( oude fietsband) Grote beelden met een natrekbare sjorband.(auto accessoire) 8

Dag drie omschrijving b • 4 Ingieten • De mallen opstellen met de ingiettap naar boven. Eventueel steunen met wiggen. Ingietwas tegen stollingspunt aan, ingieten. De was laten stollen tegen de malwanden tot een dikte van ongeveer 3mm bij groter beelden 4mm kleinere beelden 2mm. De resterende vloeibare was teruggieten. • De mallen met de gestolde was een aantal uren laten afkoelen. De tijd kan bekort worden door koud water in de mal te laten stromen. • 5 Wasmodel lossen • Na de afkoeling kunnen de mallen uiteen genomen worden. Het model in was moet nagelopen worden op onregelmatigheden en de naden moeten bijgewerkt worden met zachte boetseerwas. Doe dit heel nauwkeurig. Was bijwerken is tienmaal makkelijker dan bijwerken in brons 9

Gereedschap en materiaal • Gereedschap Aardappelschilmesje tafelmes zonder kartels platte kwast 2cm breed verfroerlatjes, 2 zachtplastic mengbekers (1liter) spatel scherp breekmesje digitale weegschaal ronde kwast oude houtbeitel lichte hamer afwasborstel oude lap 2x platte kwast 1,2cm oude fietsband/sjorband toebehoren penseel en gietwas. • Materiaal werkplank van voldoende grootte. 1pak klei (rivierklei) een paar oude stenen lossingsspray lossingswas rubber A+B huishoudfolie 2 emmers per persoon talkpoeder zonnebloemolie penseelwas ingietwas Paars voor de docent Zwart voor de cursist 10