sofam & jam & scam & sacd alle rechten voorbehouden 1 Digitalisering en commercialisering van (pers)archieven: Sofam, Jam, Scam* en Sacd innoveren ten bate van de auteurs, en de gebruikers van hun repertoire. De zwarte gaten verdwijnen!

Bij de start van de digitalisering… 2 •Kon je zien hoe verschillende zwarte gaten ontstonden: dat van de creative commons, van de P2P, van de «googelisering», … Grote en kleine zwarte gaten. •Voorstellen uit het universum van de promotoren van de archivering en van het «on line» ter beschikkking stellen, die erin slaagden om de scheppers en zelfs de uitgevers van de werken te laten verdwijnen... als actieve economische gesprekspartners.

Het Googleiaanse universum in den beginne Adverteerder gebruiker Google werken 3 de enige zone zonder acteurs!

Het «vereenvoudigde» universum van de « gratis » toegang voor iedereen 4 Gebruikers on line Cinematheek Wettelijke licentie

Ziedaar het origineelste universum, volledig gebaseerd op het auteursrecht... Behalve misschien ’s nachts! 5 Beter aangepast aan de informatica dan aan de cultuur

6 Is zoiets mogelijk en ook d uurzaam? een universum zonder plaats voor de scheppers

De auteurs hebben hun lot in eigen h anden genomen 7 •Een beetje zoals in Wall-e, hebben zij zich in een soort dol avontuur gestort om hun rechten te (her) overen: (beslissing NYT USA 2005, central station 2006, uitspraak google/tegen de Belgische Pers 2007, scenaristen US 2007, enz …) •Ze hebben vooral geluisterd, gekeken, geanalyseerd, voorgesteld (seminarie First), gepleit, zich georganiseerd, kortom, deelgenomen aan het debat. •Zij hebben zelfs de eerste experimentele akkoorden overwogen en onderhandeld (Jam & Rossel, & Ed. De l’avenir, & Concentra, & Sanoma (sites), Sofam-Scam & Google, sacd-Scam & Dailymotion, sacd-scam-sofam & RTBf, enz...) © Pixar / Walt Disney

De d igitalisering is zoiets als een melkweg •d igitalisering van archieven van openbare diensten •d igitalisering in het onderwijs (universiteiten) •d igitalisering door bedrijven (Concentra, Rossel) •d igitalisering door de journalisten auteurs (persoonlijke sites, blogs, …) •d igitalisering door andere bedrijven (clipping diensten, Google, …) •d igitalisering door particulieren (thuiscopie, reprografie, P2P) Iedere dag worden er N ieuwe ontdekt. 8

In ieder van de sterrennevels ontstaan er ook o plossingen ( snel ), ( voorbeelden ) •Books: akkoord Google & Authors guild/AAP (auteursrecht, collectief beheer, academische licenties, distributie Google, «out-of-print») •Google news, cache: Akkoord Google & Scam/Sofam (auteursrecht, collectief beheer, experimentele vergunningen) •Openbare archieven: Europese kaderovereenkomst EBLIDA/Rechthebbenden – EC (auteursrecht, collectief beheer, richtlijnen en typecontracten, orphan works ) 9

Die zich ( waarschijnlijk ) zullen v ermenigvuldigen (Belgische voorbeelden) •CONCENTRA & JAM? (125 jaar het Belang van Limburg -> 2004) •RTBF/SONUMA & SACD/SCAM/SOFAM ? (geluids- en audiovisuele archieven) •KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK & een consortium van auteurs en andere rechthebbenden? (Belgische pers in de XXste eeuw) 10

11 Waarom collectief b eheer? Drie belangrijke redenen: 1.De operatoren hebben zelden de middelen om de auteurs volledig te vergoeden op het moment van de productie. Dat is bijzonder het geval bij de digitalisering. Hun risico zou daarbij te groot zijn. De vergoeding van de auteurs wordt ruim gespreid naargelang de ontvangsten door de exploitatie. Het collectief beheer garandeert deze gespreide vergoeding. 2.Het operationele leven van de productiehuizen, uitgevers, verkopers en distributeurs is vaak korter dan dat van de auteurs (en hun erfgenamen) en dus de duur van de wettelijke bescherming van hun werken. De ketting van het recht breekt vaak en dat benadeelt de auteurs zwaar; vandaar het beheer door de beheersvennootschappen. 3.De exploitatiewaarde van de werken kan niet bepaald worden op het moment van de digitalisering, maar wordt duideljk tijdens de vaak lange duur van consultatie door het publiek, en door zijn succes ( long tail model ).

Andere redenen voor een p artnership ( van bij het begin ) • Identificatie van de werken en de auteurs • Historische waardering en plaatsing in hun context • Beheer van de rechthebbenden, hun rechten en hun vergoeding • Partnership voor het repertoire (ISTC, DOI,...) • Morele rechten, portretrecht,

Deze p artnerships hebben een verschillend juridisch kader • «Zuiver» exclusief recht: Iedere rechthebbende moet zelf op voorhand toelating geven of verbod uitvaardigen (met inbegrip van CC) • Exclusief recht + Collectief beheer (cfr kabel) • Uitgebreide collectieve licenties (= class action US) of (= Skandinavisch model) (op out?) • Wettelijke licentie met of zonder recht op vergoeding, met of zonder verplicht collectief beheer 13 a

De noodzakelijke algemene kenmerken voor redelijke oplossingen worden duidelijk •Een tijdige en zo diepgaand mogelijke dialoog •Een gemeenschappelijke definitie van een economisch en professioneel model (moreel recht), specifiek voor ieders project, volgens zijn auteursrechterlijk kader, met ruimte voor ieder van zijn actoren ( auteurs, auteursverenigingen, uitgevers, operatoren in de digitalisering, gebruikers) •Een collectief beheer, erkend en gesteund door de partijen en indien mogelijk ondersteund door de wet ( collectieve overeenkomst naar Skandinavisch model of verbeterde kabelwetgeving ) 14 a

Laat ons We moeten het eens worden over één of ander irriterend detail De berekeningsmodaliteiten en het niveau van de vergoeding van de auteurs en de rechthebbenden (forfait, gegarandeerd minimum, percentage) De wettelijke en deontologische modaliteiten van het morele recht, het recht op beeld (bv. recht van antwoord) en van het recht op respect voor het privéleven (persoonljke gegevens). 15 We moeten het eens worden over één of ander irriterend detail De berkeningsmodaliteiten en het niveau van de vergoeding van de auteurs en de rechthebbenden (forfait, gegarandeerd minimum, percentage) De wettelijke en deontologische modaliteiten van het morele recht, het recht op zijn betekenis (bv. Recht van antwoord) en van het recht op respect voor het privéleven (persoonljke gegevens). ernstig blijven

Sommigen bedenken andere wegen (min of meer autoritair) Het juridisch conflict: WERKTUIG VAN DE CONFRONTATIE, VAN DE WEIGERING VAN DE TEGENPARTIJ, BRENGT GEEN OPLOSSING OP ZICH, MAAR LAAT TOE TIJD TE WINNEN. De wettelijke licentie: EEN ONVOLMAAKT WERKTUIG, ONZEKER, WEINIG AANGEPAST AAN DE EIGENHEID VAN IEDERE OPERATOR OF VAN IEDER PROJECT. 16

De hoop bestaat ( altijd ) om nutteloze conflicten te vermijden 17 Dank aan Amnesty International (en andere organisaties) die werken aan de vrijheid van meningsuiteng, en aan de auteurs die ten onrechte overal ter wereld vervolgd worden.

4 auteursrechtenvennootschappen innoveren •Om beter te kunnen antwoorden op de uitdagingen van de digitalisering van werken en van nieuwe exploitatievormen die eruit voortvloeien, hebben Sofam, Jam, Sacd en Scam gekozen voor een gezamenlijke ontwikkeling van oplossingen die tegemoet komen aan de noden van de gebruikers van hun uitgebreide repertoire, en dat doen ze met het onmisbare respect voor de auteurs en hun rechten. 18 SOFAM © SAJ © SCAM © SACD

JAM - SAJ •Auteursvennootschap, opgericht in 1995 •Marktleider in het repertoire van journalisten •Raming 2008: 2 miljoen ontvangen, 70 % verdeeld, 10% onverdeeld in afwachting, beheerskosten ongeveer 20 % •expertise in onderhandeling van rechten, bemiddeling, opvolging 19

Sofam Auteursvennootschap voor de visuele kunsten, opgericht in 1979 om in te kunnen gaan op de specifieke noden van de auteurs van de visuele kunsten (schilders, beeldhouwers, fotografen, illustratoren, cartoonisten, tekenaars en striptekenaars, infografisten en grafici, designers, stylisten, textielontwerpers, architecten, reporters-cameralui, videasten, etsers, enz.) •Marktleider in het repertoire van fotografen (pers en kunst), grafici, technische tekenaars en architecten •Sofam telt meer dan auteurs, 50/50 nederlandstalig/franstalig •Raming 2008: 1,8 miljoen ontvangen, 2,1 miljoen verdeeld, netto werkingskosten ongeveer 20 % •Expertise in onderhandeling van rechten, bemiddeling, opvolging van de wetgeving 20

21 Scam* La Société civile des auteurs multimedia •Auteursvennootschap, opgericht in 1981 om de Société des Gens de Lettres te moderniseren •Eén van de belangrijkste auteursverenigingen, voor tekst en beeld/illustraties en strips, •marktleider in geluids- en audiovisuele documentaires •Meer dan auteurs in 4 landen •Naar schatting 4,4 miljoen ontvangen in 2007, 2,4 miljoen verdeeld in België •Werkingskosten ongeveer 13 % •Expertise in het beheer van reprografie (beheer Reprobel gedurende 10 jaar), multimedia, opgedragen werken, en digitale rechten (eerste akkoorden voor collectiefbeheer met Google) •Expertise in het onderhandelen van rechten, bemiddeling, opvolging van wetgeving en culturele politiek

22 SACD La Société des auteurs et compositeurs dramatiques •Auteursvennootschap, opgericht in 1777 door Beaumarchais •Twee eeuwen beheer van individuele en collectieve rechten, de eerste met internationale ervaring in collectief beheer met Agicoa •Marktleider in het repertoire van auteurs van theater, lyrisch theater, geluid en cinema/audiovisuele kunst •Het meest gebruikte repertoire in Europa, tesamen met het Britse audiovisuele repertoire • fictieauteurs in 4 landen •Raming 2008: 12,6 miljoen ontvangen, 4,1 miljoen verdeeld in België, werkingskosten 13 % •Europese expertise en een internationaal netwerk •Expertise in het onderhandelen van rechten, bemiddeling, opvolging van wetgeving en culturele politiek

Zonder de andere beheersvennootschappen te vergeten •de leden van Reprobel •de leden van Auvibel 23