Module 3: begrijpen van de effecten van een trauma Dia 1 Module 3: begrijpen van de effecten van een trauma

Dia 2 Essentieel element 1 Herken de impact die het trauma op jouw kind heeft.

Dia 3 We leren door ervaring

Dia 4 We leren door ervaring

Dia 5 We leren door ervaring

Dia 6 Intern alarmsysteem

Dia 7 Intern alarmsysteem

Ervaring ontwikkelt de hersenen Dia 8 Ervaring ontwikkelt de hersenen De ontwikkeling van de hersenen gaat van beneden naar boven:uitputting van mededogen; van primitief (primair voor overleving); naar meer complex (rationeel denken, plannen en abstract denken).

Ervaring ontwikkelt de hersenen Dia 9 Ervaring ontwikkelt de hersenen De hersenen ontwikkelen zich door het maken van verbindingen. Interacties met verzorgers zijn van cruciaal belang in de ontwikkeling van de hersenen. Hoe vaker een ervaring wordt herhaald, des te sterker worden de verbindingen.

Door een trauma ontspoort de ontwikkeling Dia 10 Door een trauma ontspoort de ontwikkeling Blootstelling aan een trauma zorgt ervoor dat de hersenen zich zodanig ontwikkelen dat het kind kan overleven in een gevaarlijke wereld: het kind is constant alert op gevaar; het kind reageert snel op bedreigingen (door te vechten, vluchten of verstijven). De stresshormonen die tijdens een trauma worden geproduceerd, kunnen de ontwikkeling van de hogere hersenfuncties verstoren. 

Jonge kinderen (0-5 jaar) Dia 11 Jonge kinderen (0-5 jaar) Belangrijke ontwikkelingstaken Impact van het trauma Ontwikkeling van visuele en auditieve waarneming Gevoeligheid voor lawaai Herkenning van en reageren op emotionele aanwijzingen Vermijden van contact Hechting aan primaire verzorger Verhoogde schrikreactie Verwarring over wat gevaarlijk is en naar wie je toe kunt gaan voor bescherming Angst om gescheiden te worden van bekende personen of plaatsen

Schoolgaande kinderen (6-12 jaar) Dia 12 Schoolgaande kinderen (6-12 jaar) Belangrijke ontwikkelingstaken Impact van het trauma In de hand houden van angsten en agressie Emotionele wisselingen Vasthouden van de aandacht voor het leren en oplossen van problemen Leerproblemen Controleren van impulsen en in de hand houden van fysieke reacties op gevaar Verhoogde schrikreactie Specifieke angsten Aandacht opeisen Terugval in jonger gedrag

Adolescenten (13-21 jaar) Dia 13 Belangrijke ontwikkelingstaken Impact van het trauma Abstract denken Problemen bij het verbeelden of plannen van de toekomst Anticiperen op en nadenken over consequenties van gedrag Over- of onderschatten van gevaar Accuraat beoordelen van gevaar en veiligheid Ongepaste agressie Veranderen en controleren van gedrag, om te voldoen aan doelen op de lange termijn Roekeloos of destructief gedrag

Ontwikkeling weer op het goede spoor krijgen Dia 14 Ontwikkeling weer op het goede spoor krijgen Getraumatiseerde kinderen en adolescenten kunnen nieuwe manieren van denken, relateren en reageren aanleren, al is daar veel herhaling voor nodig. Rationeel denken en zelfbewustzijn kunnen kinderen helpen primitieve reacties van de hersenen onder de duim te houden. Afleren en opnieuw opbouwen kost tijd en veel herhaling.

Wat opvoeders met kennis van het trauma kunnen doen Dia 15 Wat opvoeders met kennis van het trauma kunnen doen Een veilige basis bieden met liefde en bescherming. Emotioneel en fysiek beschikbaar zijn. De behoeften van het kind herkennen en daarop reageren. Leiding geven en een voorbeeld zijn. Mogelijkheden bieden om de wereld veilig te ontdekken.

Dia 16 Pauze

Dia 17 Onzichtbare koffer Trauma vormt de overtuigingen en verwachtingen van kinderen: over zichzelf; over de volwassenen die voor hen zorgen; over de wereld in het algemeen.

Dia 18 Onzichtbare koffer

Marja’s geschiedenis Blootstelling aan huiselijk geweld. Dia 19 Marja’s geschiedenis Blootstelling aan huiselijk geweld. Fysieke mishandeling (gebroken botten en blauwe plekken). Scheiding van haar moeder. Medisch trauma (inclusief ziekenhuisopname).

Marja’s gedrag Marja huilt en schreeuwt, en wijst troosten af. Dia 20 Marja’s gedrag Marja huilt en schreeuwt, en wijst troosten af. Ze schrikt snel en raakt overstuur van harde geluiden. Ze schreeuwt wanneer ze naar de dokter moet, zelfs voordat de dokter of zuster haar heeft aangeraakt. Ze vindt troost bij haar fles, wanneer ze die zelf kan vasthouden. Ze wordt rustig van bepaalde muziek.

Wat zit er in Marja’s koffer? Dia 21 Wat zit er in Marja’s koffer?

Wat zit er in de koffer van mijn kind? (groepsactiviteit) Dia 22 Wat zit er in de koffer van mijn kind? (groepsactiviteit) Neem een plastic boterhamzakje van de tafel. Neem aparte stukken papier en schrijf daarop wat je denkt dat er in de onzichtbare koffer van je kind zit. Denk daarbij aan: overtuigingen en verwachtingen over het kind zelf; overtuigingen en verwachtingen over jou en andere verzorgers; overtuigingen en verwachtingen over de wereld.

De koffer ‘opnieuw inpakken’ (groepsactiviteit) Dia 23 De koffer ‘opnieuw inpakken’ (groepsactiviteit) Hoe kunnen we de koffer ‘opnieuw inpakken’ met positieve ervaringen en overtuigingen? Kunnen we veerkracht vergroten door het kind zich veilig, capabel en geliefd te laten voelen?

Waar opvoeden met kennis van het trauma toe kan leiden Dia 24 Waar opvoeden met kennis van het trauma toe kan leiden Wanneer wij kinderen beschermen tegen het kwaad, leren zij dat de wereld veilig is. Wanneer wij kinderen steunen en verzorgen en op ze reageren, leren zij dat ze capabel zijn. Wanneer wij kinderen affectie en liefde geven, leren zij dat ze geliefd zijn.

Dia 25 Afronding