Je kan anders! zelf je depressieve klachten aanpakken met technieken uit de cognitieve gedragstherapie Voordracht Forum Ups & Downs Gent 10 oktober 2009 ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Roland Rogiers, lic.psychologie en gedragstherapeut Universitaire Dienst Psychiatrie Gent, Kliniek voor Angst- en Stemmingsstoornissen Universiteit Gent:Vakgroep Huisartsgeneeskunde en ELGZ ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Eerst even dit… Deze voordracht betreft aanpak van depressieve episodes biopsychosociale kijk: toch alleen psychologische luik ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Inhoud van de voordracht Depressie Cognitieve gedragstherapie Aspecten van niet-medicamenteuze aanpak Herval voorkomen Depressie en de familie ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

1.Omtrent de diagnose depressie ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Diagnostiek:symptomatologie Sombere stemming verlies aan interesse of plezier besluiteloosheid/concentratieprobleem gevoelens van waardeloosheid/schuld gedachten aan dood of suïcide agitatie of remming vermoeidheid of energieverlies slapeloosheid of overmatig slapen verandering van eetlust of gewicht Deze dia zat er oorspronkelijk niet bij, maar ik blijf hem toch essentieel vinden. Maar ieder doet er mee wat hij/zij wil natuurlijk ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

StemmingsSTOORNIS: wanneer een probleem? Storende invloed op normaal functioneren Lijdenslast Niet tijdelijk maar over langere periode (minimum 14 dagen) ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Depressieve symptomen mogen niet te wijten zijn aan een andere psychiatrische of lichamelijke aandoening, middelen-, alcohol- of drugsmisbruik En niet voorkomen binnen het kader van een bipolaire stoornis.( bipolaire depressie) ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

2. Omtrent cognitieve gedragstherapie ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Cognitieve gedragstherapie (CGT) en depressie Onderzoek: CGT is effectief bij behandeling van depressie Voor lichte en matige depressie kan CGT volstaan tenzij…. Voor ernstige depressie: combinatie CGT en medicijnen> monotherapie CGT beschermt beter tegen herval CGT : individueel, cursusvorm, internet. ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Uitgangspunten Mensen leren hun manier van denken en doen Kunnen dus anders leren denken en doen Verschil met andere therapieën: OOK bekijken hoe anders omgaan met de klachten (depressieve gedrag en depressieve gedachten) Doen tussen bijeenkomsten > praten. HUISWERK! ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Hoe denkt CGT over ontstaan en onderhouden van depressie? ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Depressiecirkel Steeds op 3 niveau’s! coping Bio Psycho Sociaal Chronische belasting Draaglast Draagkracht Acute belasting Stress Kwetsbaarheden Depressie coping ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Een wereld van plussen en minnen: het waarom van doen om te genezen -----+-----+ ---++------++ ----+----+---+----- -------+---+-----+---+ -----+------++--++-- -------+--+------+ -------+----- ++-++-++ +++-+++-+++-+ ++--+++---+++--++ ++++-+-+-+- ++-+++-+++-+++ ++++-+-+-+-+-+ ++++ + + - -- + - - + + - ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Het depressieve proces NEGATIEVE OP VOORGROND Lichamelijk functioneren Beleving Gedachten & piekeren Aandacht: negatieve prikkels Autobiografisch geheugen VERMIJDING Voorheen leuke dingen Sociale contacten Innerlijke processen (lich, emotioneel, denken) ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Aspecten van CGT aanpak. ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

depressie DENKEN VOELEN DOEN ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

DEPRESSIEF GEDRAG PROBLEEMSTELLING AANPAK ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

PROBLEEMSTELLING VERMIJDEN DAARDOOR VERLIES AAN PLUSSITUATIES VERMINDERD DOEN LEIDT TOT SOCIALE ISOLATIE MEER PIEKEREN MINDER ZELFVERTROUWEN EN MEER ZELFKRITIEK ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

THERAPIE Terug opnemen van voorheen Zorg voor zelfbeloning Nuttige Plezierige Waardevolle activiteiten Zorg voor zelfbeloning Herkennen van hinderpalen Omgaan met hinderpalen: plan B Plannen ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Belangrijke doe-regels : Doen is belangrijker dan het plezier of het resultaat! REVALIDATIE! Doel = doen, NIET dat je er zin in moet hebben vooraleer je eraan begint of dat je het goed moet doen Werken met kleine stappen “Kleine stap voor mensheid maar grote stap voor de patiënt” Stop op moment dat je nog kan Moet losgemaakt worden van stemming Moet nauwkeurig gepland worden (Wat? Met wie? Wanneer? Hoe? Waar?) ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Houd rekening met hinderpalen Jezelf belonen MEE TE PAKKEN IN UW VALIES Vermijd het Vermijden Doen = revalidatie Hou vol! Houd rekening met hinderpalen Jezelf belonen Als niet helpt, had niet doen slechter geweest? ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

DEPRESSIEF DENKEN PROBLEEMSTELLING AANPAK ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Uitgangspunt: Het is niet de situatie die ons angstig, verdrietig, boos, blij….. maakt Maar onze eigen gedachten over die situatie en onszelf gebeurtenis gedachte gevoel gedrag gevolg RR Zegt dat hij iemand gaat aanduiden Help! Misschien mij wel en ik kan niet zingen en ze zullen lachen…. Angst Zeker niet naar RR kijken, maar ook niet te opvallend wegduiken Voel me nog meer gespannen, oef Ik ontsnap… ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Uitgangspunt: Het is niet de situatie die ons angstig, verdrietig, boos, blij….. maakt Maar onze eigen gedachten over die situatie en onszelf gebeurtenis gedachte gevoel gedrag gevolg RR Zegt dat hij iemand gaat aanduiden Eindelijk! Ik had al zo lang graag eens voor een groter publiek gezongen. Dit is mijn kans opwinding Proberen contact te maken met RR Jammer een week te laat, ik maakte kans om de nieuwe K3 te worden ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Het verhaal van Jantje…. We leren onze kijk op Onszelf Onze wereld Onze toekomst Door onze ervaringen (positieve, negatieve, door voorbeeld) ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Depressief denken en denkstijlen Tijdens een depressie kunnen oude manieren van denken omtrent zichzelf, de wereld en de toekomst terug actief worden Die negatieve gedachten hebben een invloed op hoe we ons voelen en ook op wat we vervolgens doen. Na de depressie keren die depressief makende gedachten terug meer op de achtergrond ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Enkele saboterende denkstijlen Zwart/wit denken Persoonlijk nemen Alles of niets denken Rampscenario’s Gedachten lezen Algemene conclusies trekken op basis van enkele details. Selectief zijn in wat we waarnemen of waar we rekening mee houden (+/-) ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

GEDACHTEN ZIJN GEDACHTEN! AANPAK Leren de eigen gedachten herkennen Leren snel in de ketting ingrijpen Leren de eigen gedachten uitdagen Of leren afstand nemen van de eigen gedachten: GEDACHTEN ZIJN GEDACHTEN! ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Een voorbeeld van een cognitieve techniek: Marian Een woordje uitleg…. ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Onze gedachten bepalen mee hoe we ons voelen MEE TE PAKKEN IN UW VALIES Onze gedachten bepalen mee hoe we ons voelen Onze stemming heeft invloed op hoe we denken Gedachten zijn niet waar of fout, ze zijn helpend of saboterend! GEDACHTEN ZIJN GEDACHTEN!!!! ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

4. De kans op herval verminderen Probleemstelling Wellbeing Mindfulness Voorkomen van herval door CGT ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Herval is een reëel probleem Voor 50% van de depressieve patiënten blijft het bij die ene episode. Hoe meer restsymptomen, hoe meer kans op herval. Dus niet te snel tevreden zijn met halve resultaten ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Over citroenen en depressie ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Kwetsbaarheid voor Relaps (Segal, Williams & Teasdale) POT. RELAPS Neg denken kiem gesmoord Neg.denken funct. denken herinstalleren depressief makende gedachten GEDRUKTE STEMMING GEEN RELAPS EPISODE REMISSIE RELAPS ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Psychologische kwetsbaarheid voor herval Kleine verandering in gemoedstoestand bij een voorheen depressieve patiënt: kan leiden tot -zich steeds meer uitbreidend- negatief denken. sterker vereenzelvigen met negatieve gedachten Bij depressieve pat. die CGT of Mindfulness training kregen: minder verschuiving oiv stemming ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Herval voorkomen Leren herkennen van signalen contacten met hulpverlener slechts op lange termijn afbouwen Medicatietrouw!!!! ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Herval voorkomen (2) Proberen een zo goed mogelijk leven te leiden (veel plussituaties!) Afstand nemen van je saboterende gedachten door Mindfulness Based Cognitive Therapy Cognitieve gedragstherapie nazorg ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

5. Depressie en de familie ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Hoe help ik mijn depressieve partner? Informatie verzamelen Zorg goed voor uzelf Let op hervalsignalen Omgaan met depressief gedrag van partner Steunen, niet proberen te genezen Leven eenvoudiger maken en levenskwaliteit verhogen Communicatie: ook ziek hoor je erbij! Vermijd teveel kritiek Let op gevaar voor zelfdoding ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Het leven eenvoudiger maken Accepteer dat planning, overzicht hebben, concentratie moeilijk verlopen in de depressieve fase heeft de patiënt behoefte aan hulp daarbij, zonder dat je het moet overnemen probeer de patiënt niet te overstelpen met verschillende problemen tegelijkertijd en maak elk probleem zo concreet mogelijk draag mee zorg voor niet al te veel drukte, gebruik eenvoudige en korte zinnen ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Hoe help ik mezelf in de zorg voor mijn depressieve partner? accepteer je eigen gevoelens van boosheid, angst en verdriet… ...vaak komen ze voort uit onmacht. Zorg zelf dat je in evenwicht blijft: vraag hulp van anderen... ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Spreken en luisteren Zeggen wat je denkt en voelt en luisteren naar wat de ander denkt en voelt Voorwaarden aandacht en tijd interesse hebben voor denken en voelen van de ander je eigen gedachten en gevoelens even opzij zetten ga bij kritiek na of er een grond van waarheid in zit en geef dat ook toe. Jezelf verdedigen komt pas in tweede instantie aan bod. Vermijd te snel adviezen en oplossingen: mensen willen in de eerste plaats begrip ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Cursussen: 5 avonden over depressie met uitleg en oefenen Verschillende mutualiteiten richten deze cursus in voor Oost- en West-Vlaanderen, Antwerpen, Limburg Zie: http://depressiecursussen.wordpress.com/ ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09

Bedankt voor uw aandacht ups & downs roland rogiers je kan anders 10/10/09