Toekomstige ontwikkelingen op de arbeidsmarkt Beleidsgroep GSIW Louis Greif, directeur VDAB AMB Gent Donderdag 24 maart 2011

NWWZ - Jaarverschillen Meest recente evoluties in Vlaanderen en Gent Niet-werkende werkzoekenden NWWZ - Jaarverschillen Vlaanderen Gent Maand Mannen Vrouwen Totaal Maa/10 +8,5% +6,3% +7,4% +5,6% +8,6% +6,9% Apr/10 +7,5% +6,5% +7,0% +5,8% +9,3% +7,2% Mei/10 +5,3% +5,2% +2,2% +8,4% +4,8% Jun/10 +0,6% +2,9% +1,7% -2,7% +5,1% Jul/10 +2,4% + 2,6% +2,5% -0,8% +4,0% +1,3% Aug/10 +0,4% +2,0% +1,2% -2,6% +3,9% +0,2% Sep/10 -2,4% -1,1% -3,6% +0,1% -2,0% Okt/10 -3,4% -1,6% -4,6% -2,5% Nov/10 -6,2% -2,1% -4,2% -7,2% -5,3% Dec/10 -11,3% -7,1% -9,3% -12,8% -5,0% -9,6% Jan/11 -6,6% -3,8% -5,2% -7,7% -3,1% -5,8% Feb/11 -8,1% -8,3% NWWZ = niet werkende werkzoekende

Meest recente evoluties in Vlaanderen en Gent Vacatures Stad Gent 1.469 3.115 +47,8% 3.184

Meest recente evoluties in Vlaanderen en Gent Werkloosheidsgraden Stad Gent 11,73% 10,67% 11,25% -1,07 -0,67 -0,88

Krapte op de arbeidsmarkt Ongelijke toegang tot de arbeidsmarkt Uitdagingen op lange termijn Krapte op de arbeidsmarkt Ongelijke toegang tot de arbeidsmarkt Ongekwalificeerde instroom op de arbeidsmarkt Transities op de arbeidsmarkt

Structurele krapte op de arbeidsmarkt Kwantitatief Kwalitatief Structurele krapte op de arbeidsmarkt

Evoluties van de spanningsindicator (Vlaams gewest 1996 – 2009)

De structurele krapte van de toekomst % werkenden in het Vlaams Gewest: prognoses

Voornaamste beroepsgroepen met knelpunten Regio Gent – Eeklo 2009 1 Schoonmaker * 3295 14 Installateur sanitair & cv * 202 2 Technicus 901 15 Technisch tekenaar 193 3 Ingenieur 736 16 Schrijnwerker * 181 4 Leerkracht (SO & BO) 690 17 Opvoeder 177 5 Informaticus * 630 18 Vrachtwagenbestuurder * 176 6 Vertegenwoordiger 505 19 Begeleider kinderopvang* 148 7 Boekhouder * 397 20 Kok* 8 Gekwalificeerde verzorgende * 396 21 Medewerker call-center 144 9 Onderhoudsmechanieker * 376 22 Televerkoper 141 10 Verpleegkundige * 375 23 Metselaar * 138 11 Beenhouwer – slager 309 24 Electricien * 131 12 Kelner * 277 25 Tech. Adm. bediende 126 13 Filiaalhouder / assistent 249 * = opleidingen voorzien in VDAB (eigen beheer of ism partners)

Oorsprong knelpuntberoepen Kwantitatief tekort: er zijn niet voldoende werkzoekenden voor bepaalde beroepen, bv. wegens een tekort aan leerlingen in bepaalde richtingen of omdat er geen schoolse opleiding bestaat. Kwalitatief tekort: er zijn voldoende arbeidskrachten maar zij hebben niet de nodige bekwaamheid om het beroep uit te oefenen of de werkgever stelt hoge bijkomende eisen. Ongunstige arbeidsomstandigheden: laag loon, vuil werk, stress, ongunstige tijdsregeling, statuut van zelfstandige e.d. . Evolutie van het aandeel knelpuntberoepen per oorzaak op het totale aantal knelpuntberoepen

Remediëring VDAB & PARTNERS: Actieplan knelpuntenbeleid: Bemiddeling en begeleiding: Werkzoekenden sneller oriënteren naar (knelpunt)vacatures; Optimalisatie instroom naar knelpuntopleidingen (ook vanuit de bedrijven !); Verruiming aanbod op de arbeidsmarkt: kansengroepen heroriënteren naar knelpuntvacatures, optrekken leeftijdsgrens bemiddeling; Meer aandacht voor algemene arbeidsmarktcompetenties: kennis Nederlands, PC-kennis, laaggeletterheid, sollicitatievaardigheden, arbeidsattitudes; Sluitende aanpak werkgevers: ondersteuning werkgevers m.b.t. knelpuntvacatures; Grensoverschrijdende bemiddeling: interregionale en internationale mobiliteit van werkzoekenden. Competentiemanagement: Samenwerkingsverbanden met actoren en stakeholders: excellente centra; Afstemming opleidingsaanbod op behoeften arbeidsmarkt (vraaggericht – toekomstgericht: vb. groene sectoren); Engagementen partners en werkgevers: stageplaatsen, werkplekleren; Verhoogde uitstroom naar (knelpunt)vacatures na opleiding; Kennis arbeidsmarkt: onderzoek huidige en toekomstige noden, studie schoolverlaters (signaalfunctie naar onderwijs)

Remediëring MINISTER(IE): SOCIALE PARTNERS EN OVERHEDEN Aanmoedigen studies in knelpuntberoepen. Herwaardering technisch en beroepsonderwijs. Politiek inzake tewerkstelling van vreemde arbeidskrachten. BEDRIJVEN: Opleiding werknemers, retentiebeleid, vacatures melden. SOCIALE PARTNERS EN OVERHEDEN Ondersteunen beleid en acties.

Ongelijke toegang tot de arbeidsmarkt

Werkzaamheidsgraad Vlaams Gewest (%) Ongelijke toegang tot de arbeidsmarkt Werkzaamheidsgraad Vlaams Gewest (%) De werkzaamheidsgraad van personen met de niet-EU-27 nationaliteit is in het Vlaamse Gewest anno 2008 aangegroeid met 1,8 procentpunt ten opzichte van 2007. Niettegenstaande een verdere afname in 2008, blijft er een aanzienlijke kloof (23,1 procentpunten) gapen met de werkzaamheidsgraad van mensen met de Belgische nationaliteit. De lage werkzaamheidsgraad van de niet-EU-burgers is er omdat een groter aandeel onder hen inactief is en omdat ze tevens af te rekenen krijgen met een aantal drempels in hun zoektocht naar werk. De precaire positie van de allochtonen komt ook tot uiting bij een ILO-werkloosheidsgraad van 23,3% (tegen 3,5% bij Vlamingen met de Belgische nationaliteit). In het tweede kwartaal van 2007 bedroeg de werkzaamheidsgraad van personen met een handicap in Vlaanderen 42,2%, wat toch een stuk lager is dan de gemiddelde arbeidsdeelname (65,6%) van de totale bevolking op arbeidsleeftijd. Personen met een handicap kennen een hogere ILO-werkloosheidsgraad (4,7%) dan het Vlaamse gemiddelde (3%) en zitten ook meer in de inactiviteit. De voorbije jaren groeide de arbeidsdeelname van de 55-plussers met rasse schreden aan, om in 2008 nagenoeg stil te vallen. Met ruim 34 op 100 zijn de Vlaamse oudere werkenden nog een eind verwijderd van het Europese gemiddelde van 45,6% in 2008. De 50%-benchmark tegen 2010 lijkt dan ook een onhaalbare kaart. Ouderen die niet werken zitten meer in de inactiviteit dan in de werkloosheid. 2000 - 2009 Bron: Bron: FOD Economie - ADSEI - EAK, Eurostat LFS (Bewerking Departement WSE/Steunpunt WSE)

Ongelijke toegang tot de arbeidsmarkt Kenmerken niet-werkende werkzoekenden Vlaanderen Stad Gent

Ongelijke toegang tot de arbeidsmarkt Evolutie aandeel doelgroepen nwwz t.o.v. totaal aantal nwwz 12/2000  12/2010 Laag-geschoolden Hoog-geschoolden < 25 jaar > = 50 jaar Allochtonen Arbeids-gehandicapten Vlaanderen 12/2000  12/2010 56,5% 50,6% 12,4% 15,9% 23,7% 20,4% 7,8% 26,2% 14,6% 23,3% 10,4% 14,7% Stad Gent 53,1% 49,7% 17,6% 21,4% 24,4% 20,5% 5,8% 18,6% 25,8% 34,1% 7,3% 13,0%

alle kansengroepen  ??? kansenberoepen (Middel)lange opleiding Mission Impossible? alle kansengroepen  ??? kansenberoepen Kansenberoepen 60% Kansengroepen 70% Remedie Oorzaken : Korte opleiding (Middel)lange opleiding IBO / Instapopleiding Screenings* laaggeschoolden kwantitatief ouderen kwalitatief/technisch allochtonen Jobkanaal Partnerschappen arbeidsomstandigheden arbeidsgehandicapten *Screenings: intakes, profielbepalingen, assessments, oriënteringen, snuffelstages, werkervaringen, medische onderzoeken, psycho-technische onderzoeken, basisscreeningen of gespecialiseerde arbeidsmarktonderzoeken voor personen met een handicap (BS of GAO), activeringsscreeningen, …

Ongekwalificeerde instroom op de arbeidsmarkt

Meer = beter Laag Midden Hoog Als we in dezelfde grafiek ook nog eens aangeven wie van mannen en vrouwen het overwicht hebben in de studieniveaus dan blijkt dat mannen vooral talrijk aanwezig zijn in de lagere niveaus en dat de vrouwen de meerderheid uitmaken in de hogere niveaus. Deze verhoudingen beïnvloeden de werking van de arbeidsmarkt omwille van het verschil in studiekeuze tussen mannen en vrouwen.

Evolutie % zonder werkervaring per scholingsniveau Vlaanderen 7,3% 1,5% 4,0% Oost-Vlaanderen Je kan werkzoekend zijn aan het einde van de opvolgingsperiode maar gedurende dat jaar toch gewerkt hebben. Dat staat goed op je cv. Wie echter een jaar geleden de school verliet en gedurende dat jaar niet gewerkt heeft zit echt wel met een probleem. Hoewel het aandeel schoolverlaters dat na 1 jaar geen werkervaring opdeed sterk gestegen is tov vorige studie, blijft het nog sterk beneden dat van 2005. Dit effect wordt verklaard door de sluitende aanpak waardoor VDAB veel korter op de bal speelt in de begeleiding van werkzoekenden en ernaar streeft om ook iedereen te bereiken.

Transitionele arbeidsmarkt

De arbeidsmarkt is een komen en gaan: transitionele arbeidsmarkt Zorg/vrije tijd Pensioen/Uittrede Werk Werkloosheid Onderwijs/vorming