Commerciële versus fiscale winstbepaling Prof. Dr. Martin Hoogendoorn RA 1

Grondslag voor winstbepaling Commerciële winstbepaling Fiscale winstbepaling Getrouw beeld: - volgens maatschappelijk aanvaardbare normen (RJ-Richtlijnen) - In overeenstemming met IFRS Goed koopmansgebruik (hetgeen door de bedrijfseconomie wordt voorgeschreven, tenzij de belastingwet anders bepaalt)

Doelstellingen Commerciële winstbepaling Fiscale winstbepaling Gericht op een verantwoord oordeel t.b.v. economische beslissingen door o.a. aandeelhouders obligatiehouders banken Vaststellen van het belastbaar bedrag  Zo hoog mogelijke winst  Zo laag mogelijke winst

Verschillen in de praktijk Onderzoek Belastingdienst in 1997 1566 belastingplichtige vennootschappen Verschil fiscale en commerciële winst bij 73,6% van de ondernemingen Gemiddeld 4 verschillen per jaarrekening Totaal fiscale winsten 3 miljard gulden Totaal commerciële winsten 5 miljard gulden Verschillen leiden tot latente belastingen in de commerciële jaarrekening

Overeenkomsten Commerciële winstbepaling Fiscale winstbepaling Schattingen - gebruiksduur materiële vaste activa - lagere bedrijfswaarden - omvang voorzieningen (indien fiscaal erkend) Eenduidige stelselkeuzes - verplichte activering kosten - percentage of completion methode

Tijdelijke verschillen Commerciële winstbepaling Fiscale winstbepaling fifostelsel voorraden activering ontwikkelingskosten boekwinst bij verkoop direct nemen ongerealiseerde waardestijgingen effecten in resultaat idem koersverschillen op leningen lifostelsel voorraden ontwikkelingskosten in resultaat boekwinst bij verkoop in herinvesteringsreserve waardestijgingen effecten pas bij realisatie in resultaat

Definitieve verschillen Commerciële winstbepaling Fiscale winstbepaling actuele waarde herwaardering bij overname deelnemingen tegen netto-vermogenswaarde afschrijving goodwill alle boetes zijn kosten historische kosten geen herwaardering bij overname deelnemingen tegen kostprijs geen afschrijving goodwill niet alle boetes zijn kosten

Enkelvoudige versus geconsolideerde jaarrekening Harmonisatie fiscale en commerciële winstbepaling betreft primair de enkelvoudige jaarrekening Maar commercieel leiden enkelvoudige en geconsolideerde jaarrekeningen tot gelijk eigen vermogen en resultaat Via waardering deelnemingen tegen netto-vermogenswaarde IFRS vereist in enkelvoudige jaarrekening waardering deelnemingen tegen kostprijs Idem in meeste andere landen

Fiscale grondslagen voor kleine ondernemingen Sinds 2007 kunnen kleine ondernemingen de fiscale grondslagen van waardering en resultaatbepaling hanteren (ipv die in Titel 9) Integrale toepassing Presentatie en toelichting wel volgens Titel 9 RJ-Uiting 2011-4 Deelnemingen mogen tegen nettovermogenswaarde worden gehanteerd als de belastingautoriteiten dat toestaan Evt. wettelijke reserves vormen Acute vpb-last in jaarrekening Fiscale correcties retrospectief verwerken Herinvesteringsreserve en fiscale kostenegalisatiereserve buiten resultaat om

Internationale ontwikkelingen Gee, Haller & Nobes (2010) Vergelijking UK en Duitsland inzake grote ondernemingen Rond 1995 waren deze landen uitersten (UK: volledige loskoppeling, Duitsland: Massgeblichkeit) Anno 2010: Verschillen tussen beide landen zijn vrijwel verdwenen Loskoppeling (‘disconnection’) zowel voor geconsolideerde als enkelvoudige jaarrekening

IFRS Achtergronden van verdere loskoppeling in de wereld: Belang van fair value accounting Realisatiebeginsel in veel gevallen losgelaten Voorzichtigheidsbeginsel speelt beperkte rol Verplichte waardering immateriële activa, soms zonder afschrijvingen Pensioenvoorzieningen met ‘doorkijk’ naar pensioenfonds Kosten aandelenopties in het resultaat

Opheffing van verschillen ? Gezien verschil in doelstelling niet wenselijk: Commerciële winst is geen uitkeerbare winst Ongerealiseerde resultaten worden opgenomen in herwaarderingsreserve of ingehouden in verband met financieringsstructuur Fiscale winst leidt direct tot uitkering ‘ Different concepts of profit for different purposes’

Ontwikkelingen IFRS verandert regelmatig IFRS is op sommige punten ‘rules-based’ (en daarmee niet echt ‘bedrijfseconomisch’) Fiscale invloeden op IFRS zijn onwenselijk XBRL / SBR maakt koppelingen mogelijk IFRS Taxonomy

Slotbeschouwing De verschillen tussen fiscale en commerciële winst worden eerder groter dan kleiner Op zich is dat geen probleem XBRL biedt mogelijkheden om de administratieve lasten van de verschillen te beperken