Regionale verschillen in arbeidsproductiviteit in Nederland Dr. Lourens Broersma Prof.dr. Jouke van Dijk Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen Rijksuniversiteit Groningen j.van.dijk@frw.rug.nl

Arbeidsproductiviteit Arbeidsproductiviteit – Innovatieplatform Regionaal beleid: Pieken in de Delta Definitie: toegevoegde waarde per gewerkt uur als indicator voor concurrentiekracht Arbeidsproductiviteit en Arbeidskosten Bedrijf – regio, arbeidsproductiviteit als indicator voor concurrentiekracht - welvaart Toename productie versus toename werkgelegenheid Regionale verschillen in arbeidsproductiviteit in relatie tot verschillen in welvaart

GDP per hour worked = labour produc-tivity Effect of part- time work / commuting Effect of participation and age composition GDP per capita Disposable income per capita province Ned=100 %-point Groningen 101.6 -6.3 -5.4 89.9 90.9 Frieslân 92.3 -10.2 -4.6 77.5 90.0 Drenthe 87.9 -9.2 -4.8 73.9 93.6 Overijssel 89.1 -2.1 -2.5 84.5 91.8 Flevoland 98.9 -27.3 1.2 72.7 Gelderland 93.2 -6.4 -1.0 85.9 97.3 Utrecht 105.7 12.1 8.2 126.0 107.3 Noord-Holl 102.4 9.2 5.1 116.7 102.7 Zuid-Holl 101.9 2.5 -0.7 103.7 Zeeland -8.3 -9.3 84.0 96.4 Noord-Brab 95.3 1.9 98.3 99.1 Limburg 94.6 -5.5 -2.8 86.2

Differences in labour productivity between NUTS-2 regions Country Year Standarddeviation regional labour productivity Frankrijk 1988 3.6 Duitsland 1986 5.7 Italië 1987 3.7 Spanje 3.2 Groot Brittannië 1.6 Nederland 1990 5.0

Arbeidsproductiviteit Niveau 2001 Groei 1990-2001

Sectorstructuur Baandichtheid effect per km2

Verklaring arbeidsproductiviteit Sectorstructuur verklaart maar beperkt deel (ca. 30%) van de regionale verschillen Niveau arbeidsproductiviteit hangt positief samen met agglomeratie-effect gemeten als baandichtheid per km2 MAAR: negatief verband tussen GROEI arbeidsproductiviteit en baandichtheid: congestie!

Aandeel hoger Arbeidskosten opgeleiden: HBO+WO per arbeidsjaar

Verklaring arbeidsproductiviteit Niveau arbeidsproductiviteit hangt positief samen met onderwijsniveau Maar: in regio’s met een lager onderwijsniveau liggen de arbeidskosten ook lager! Groei arbeidsproductiviteit heeft geen verband met niveau, scholing of loonkosten, wel een beetje met export en uitgaven R&D

Growth Accounting Contribution of ICT-capital, non-ICT-capital and TFP-growth to the growth of labour productivity

Explanation of TFP growth by mains of a lagged dependent (AR) regression model White Heteroskedasticity-Consistent Standard Errors & Covariance Variable (48 observations) Coefficient Std. Error t-Statistic Prob. Constant 2.223 0.550 4.041 0.00 TFP_GROWTH_ME -0.406 0.228 -1.780 0.08 GROWTH_HIGH_EDU 0.079 0.0262 3.011 R-squared 0.30 Mean dependent 1.6794 Adjusted R-squared 0.27 S.D. dependent 1.6565 S.E. of regression 1.42 Akaike criterion 3.60 Sum squared resid 90.66 Schwarz criterion 3.72 Log likelihood -83.4 F-statistic 9.51 Durbin-Watson stat 1.98 Prob (F-statistic) 0.000

Conclusies Lagere arbeidsproductiviteit hoeft niet erg te zijn, als bijvoorbeeld werkgelegenheid groeit of de arbeidskosten lager zijn Er zijn duidelijke verschillen tussen Nederlandse regio’s, maar meer nog tussen bedrijven Relatie onderwijs – innovatie – loonkosten Scholing richten op middenniveau en onderkant (startkwalificatie) Negatieve relatie tussen groei arbeidsproductiviteit en baandichtheid: investeren buiten de Randstad geeft een hoger rendement, nieuwe pieken BUITEN de Delta!?

Regionale verschillen in arbeidsproductiviteit in Nederland Dr. Lourens Broersma Prof.dr. Jouke van Dijk Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen Rijksuniversiteit Groningen j.van.dijk@frw.rug.nl