Rijkswaterstaat Waterdienst Handreiking beoordelen waterbodems Wat moet RWS ermee? ECB Platform 1 april 2010 John Hin Rijkswaterstaat Waterdienst 1

Opbouw Kader Waterwet Handreiking beoordelen waterbodems Waarvoor moet RWS het gebruiken? 2 2

Kader Waterwet Waterwet eind 2009 in werking getreden Waterbodem onderdeel van het watersysteem Van sectoraal naar integraal beheer Planperiode 6 jaar Gebiedsproces Bepalen functies en doelen Afwegen maatregelen Vastleggen in waterplan Waterbodem belemmering voor doelen of functies? Daarvoor “Handreiking beoordelen waterbodems”

Handreiking beoordelen waterbodems Opdracht DG Water Samenwerking Waterdienst en Deltares Uitsluitend voor planvorming: bijdrage waterbodem aan niet bereiken doelen of functies Technisch instrument Resultaat beoordelen waterbodems  geen verplichting Geen wettelijke status Vaststelling najaar 2010 in NWO

Handreiking: wanneer gebruiken? Indien niet voldaan aan chemische of ecologische doelen KRW Indien niet voldaan aan doelen of normen vanuit gebruiksfuncties Niet-KRW-wateren: indien niet voldaan aan gestelde doelen in gebiedsproces

Handreiking: hoe gebruiken?

Functies en doelen RWS Basisfunctie schoon & (ecologisch) gezond water Chemische en ecologische doelen KRW Gebruiksfuncties Drinkwater Zwemwater Recreatie Beroeps- en sportvisserij Landbouw Natuur (Natura 2000)

KRW doelen Chemische toestand: prioritaire stoffen (normen in Bkmw) Ecologische toestand (normen in Regeling monitoring KRW): Overige relevante stoffen Biologische kwaliteitselementen (vis, macrofauna, fytoplankton, macrofyten)

KRW doelen stoffen Normoverschrijding in waterlichaam? Rekening houden met achtergrondconcentratie Rekening houden met biobeschikbaarheid Bij normoverschrijding: Bindt stof aan sediment? Bronnen gereduceerd?

– voorbeeld Noordzeekanaal KRW doelen stoffen – voorbeeld Noordzeekanaal

KRW doelen biologische kwaliteitselementen Fytoplankton potentieel beïnvloed door nutriënten Potentiële invloed waterbodem door P-nalevering in ondiepe, min of meer geïsoleerd liggende zoetwaterplassen: beperkt in rijkswateren Middels meting P, Fe en S in waterbodem kan potentiële P-nalevering worden ingeschat

KRW doelen biologische kwaliteitselementen Macrofauna potentieel beïnvloed door stoffen Ecologische maatlatten voor oeverzone (meeste soorten), niet gevoelig voor sedimentverontreiniging Uitzondering R8 (zoetwatergetijderivier): wel gevoelige maatlat ontwikkeld, maar nog niet vastgesteld

KRW doelen grondwater Stoffen in waterbodem meestal immobiel Potentiële problemen bij grote olieverontreinigingen in waterbodem: onderzoek daarnaar is maatwerk

Drinkwater Bij RWS 8 oppervlaktewaterwinningen; ca. 20 oevergrondwaterwinnigen In gebiedsdossiers risicofactoren en mogelijke maatregelen vastgesteld (2010-2012) Probleemstoffen oppervlaktewaterwinning volgens sector: Bestrijdingsmiddelen (AMPA, diuron, glyfosfaat, isoproturon) Geneesmiddelen (o.a. diclofenac) Complexvormers (o.a. DTPA, EDTA) Belangrijkste probleemstoffen niet in waterbodem

Zwemwater Ruim 200 zwemwaterlocaties bij RWS Wettelijke normen bacteriën: geen invloed waterbodem Gezondheidsproblemen blauwalgen: veelal problematiek (deel)stroomgebied (KRW) Stoffen: geen lokale monitoring, risico’s voor de mens onwaarschijnlijk

Recreatie Op water en op oevers Onderzoek met handreiking mogelijk Risico’s voor de mens onwaarschijnlijk, mogelijk incidenteel

Sport- en beroepsvisserij Invloed stoffen op visstand (KRW, Natura 2000 doelen) niet aantoonbaar Monitoring (paling) stoffen door LNV (Warenwet, beroepsvisserij) en door sportvisserij Overschrijdingen consumptienormen (PCBs in paling) Voortouw maatregelen niet bij RWS

Landbouw Onttrekking water voor veedrenking of beregening: normen liggen hoger dan KRW normen Landbouw in oevergebieden (uiterwaarden): Eisen aan bodem afgeleid van Warenwet en veevoereisen (LAC2006-waarden) Eisen afhankelijk van gewasteelt / specifieke gebruik, overschrijdingen zijn mogelijk in uiterwaarden Producent is primair verantwoordelijk

Natuur Instandhoudingsdoelen voor Natura 2000 gebieden Voortouw bij natuurbeheerplannen: Is er een probleem met instandhoudingsdoelen? Kan de (water)bodem daarbij een relevante factor kan zijn? Met handreiking eenvoudige inschatting van potentiële effecten op natuurdoelen - als gevolg van doorvergiftiging - mogelijk.

Conclusies: wat moet RWS met de handreiking waterbodems? Toepassen in gebiedsprocessen voor planperiode 2016-2021 indien bereiken KRW-doel waterlichaam of functie potentieel belemmerd wordt door waterbodem Waar doet zich potentiële belemmering naar verwachting voor? Overschrijding stofnormen uit Bkmw en de Regeling monitoring KRW Onzekerheden daarbij: Aandachtstoffen Achtergrondconcentraties metalen Biobeschikbaarheid metalen Nieuwe prioritaire stoffen Incidenteel score ecologische KRW-maatlat: eutrofiëringsproblemen

Conclusie: wat moet RWS met de handreiking waterbodems (vervolg)? Incidenteel bij gebruiksfuncties drinkwater, recreatie Visserij, landbouw, natuur: voortouw bij anderen

Einde