Over zoekmachines en meer… Nico van Eijk Vereniging voor Mededingingsrecht Amsterdam, 1 juli 2009

2 Onderwerpen •Feiten en data over zoekmachines •Het business model (revisited) •Relevante markten •Belangen •Interventie via regelgeving

3 Feiten (1) •84%-98% gebruikt zoekmachines om informatie te vinden op het internet •81% denkt dat zoekmachines de beste manier zijn om informatie te vinden •68% beschouwt zoekmachines als een betrouwbare informatiebron (19% vertrouwt zoekmachines niet)

4 Feiten (2) •40%-60% gebruikt het Internet als een bron om problemen op te lossen/antwoord te vinden op vragen (top 3 positie) •Om gezondheidsinfo te vinden gebruikt 66% een zoekmachine (slechts 27% gaat rechtstreeks naar een site) •15% checkt zoekresultaten met betrekking tot gezondheidsinformatie

5 Feiten (3) ‘Internet searchers are confident, satisfied and trusting – but they are also unaware and naïve’

6 PropertySearches (MM) Google Sites8.267 Yahoo! Sites2.391 Microsoft1.054 AOL LLC891 Ask506 Ebay474 Fox377 Craiglists.org277 Amazon149 Facebook107 Top VS zoek-sites Source: comScore qSearch, March 2008

7 PropertySearches (MM) Google Sites eBay752 Yandex528 Yahoo! Sites486 Microsoft Sites469 NASZA-KLASA.PL320 QXL Ricardo298 AOL LLC224 Ask Network201 Rambler Media125 Top Europese zoek-sites Source: comScore qSearch, March 2008

8 Tijdsbesteding (Nederland) WebsiteUren per maand Google38.5 mln Hyves19.6 mln Nu.nl10.9 mln Relatieplanet8.5 mln Startpagina6.8 mln AD5.6 mln MSN5.5 mln Zigiz4.1 mln Marktplaats4.1 mln Youtube (NL)3.3 mln Total136.6 mln Source: Multiscope, March p/m, 17 min, tv 186 min

9 Marktaandeel VS Percentages zoekopdrachten Apr-09Apr.-08 Aug.-07 Google72.74%67.93% 63.98% Yahoo16.27%20.29% 22.87% Microsoft5.68%6.27% 6.53% Totaal top %94.49%93.38% Source: Hitwise

10 Marktaandeel Europa Sources: www. hitwise.com (data 2008) Landen DuitslandFrankrijkVK Google88,5%88,79%79,38% Yahoo3,4%3,14%7,72% Microsoft1,4%2,48%5,28% Totaal Top 393,3%94.41%92,38%

11 Marktaandelen Nederland 2/021/032/041/051/062/072/0812/8 Google Ilse Microsoft Yahoo Lycos Vinden.nl Overige Checkit Nationale Search Engine Monitor

12 Business Model •Wat is het onderliggende business model voor zoekmachines? •In huidige situatie slechts één inkomstenbron: advertentie-inkomsten (adword, adsense, banners, etc) •Abonnementsinkomsten of andere gebruikers gerelateerde inkomsten: virtueel nul

13 Inkomsten Google Revenue Q Revenues1,465,9343,189,2236,138,56010,604,91716,593,98621,795,6005,508,990 Google web sites792,0631,589,0323,377,0616,332,79710,624,70514,413,8003,692,823 Google network web sites628,61,554,2562,687,9424,159,8315,787,938 6,714,7001,638,042 Total advertising revenues1,420,6633,143,2886,065,00310,492,62816,412,64321,128,5005,330,865 Licensing & other revenues45,27145,93573,558112,289181, ,100178,125 As % of revenues Google web sites54%50%55%60%64%66%67% Google network web sites43%49%44%39%35%31%30% Licensing & other revenue3%1% 3%

14

15 Online Advertising: Groeimarkt •Ongeveer 8-9% van de totale advertentiemarkt met verwachte groei naar 15,4% in 2012 •‘Search’ vertegenwoordigt 40% van de online advertentiemarkt Online advertising Groei US$ 16.9 bln$ 21,1 bln25% Europe€ 8 bln€ 11,5 bln43% Data 2007/2008

16 Verdere ontwikkeling Google •Uitbreiding positie in online advertising (o.a. overname DoubleClick) •Uitbreiding internet-advertentiemodel naar andere markten (o.a. radio, television) op basis van data profiling/toevoeging locatiedata •Verticale integratie (acquisitie of ontwikkeling van content, applicaties (mede om meer persoonlijke informatie te verkrijgen –Google Earth, You Tube, Google books, Google scholar, Picasa, Gmail, Google-apps

17 Wat is/zijn de relevante markten •Advertentie-exploitatie versus ‘zoek’-markt •De ‘zoek-markt’ is geen onafhankelijke markt maar gericht op het genereren van ‘eyeballs’ ten behoeve van advertentie-exploitatie •Overeenkomsten met andere (tweezijdige) markten: –Internet in het algemeen –Omroepsector •Echter, de zoekmarkt is een relevante markt voor informatie-aanbieders en gebruikers

18 Conflicterende belangen •Zoekmachines: optimalisering van advertentie- inkomsten •Informatiediensten aanbieders: optimalisering van zoekresultaten •Gebruikers: beste resultaat op basis van beoogde zoekopdracht

19 Dubbele bottleneck •Zoekmachines hebben een dubbel bottleneck dilemma. –Controleren de toegang van informatie-aanbieders tot de gebruiker –Controleren de toegang van de gebruiker tot de informatie-aanbieder

20 Manipulatie •Manipulatie door: –zoekmachines –Informatie-aanbieders •Vormen van manipulatie: –Zoekresultaten tegen betaling –Interactie met overige bedrijfsactiviteiten –‘Search Engine Optimization’ (SEO). Spamdexing, cloacking, linkfarming, doorway pages, pagejacking, etc.

21 Algemeen belang •Zoekmachines spelen een dominante rol bij het toegankelijk maken van informatie •Tenminste twee fundamentele/grondrechten in het geding: –Vrijheid van meningsuiting –Privacy •Introna & Nissenbaum: public good

22 Regulatoire interventie •Vraagt het business model om interventie? –Structuur van de bestaande market –Advertentiemarkt vs. zoekmarkt •Vraagt het algemeen belang interventie? –Belang van zoekmachines voor de informatiesamenleving –Vrijheid van meningsuiting –Privacy

23 Algemene regelgeving •Is generieke regelgeving voldoende? –Mededingingsrecht –Toetsing aan grondrechten •Algemene regelgeving heeft beperkingen –Voornamelijk ex post (risico’s) –Moeilijk toe te passen op ‘niet markt’-issues (pluriformiteit/vrijheid van meningsuiting, privacy)

24 Sectorspecifieke regulering •Bestaande sectorspecifieke regelgeving is niet van toepassing op zoekmachines ((AVMS- directive, Telco-kader, E-commerce richtijn (behalve article 6)) •of vergt verdere aanpassing (privacy) •Sommige bestaande concepten zouden toepasbaar kunnen zijn

Pluriformiteit •Pluriformiteit –Onderzoek mbt redactiestatuten: redactiestatuut beschermt niet tegen overnames –Tijdelijke wet mediaconcentraties: breed en beperkt instrument –Mediamonitor Commissariaat voor de Media –EU: ‘Independent Study on Indicators for Media Pluralism in the Member States – Towards a Risk- Based Approach (Media Pluralism Monitor, MPM)

Privacy •Privacy niet verwarren met exploiteren databases •Geen marktwerking met betrekking tot privacy (privacy geen relevant issue bij overnames) •Marktwerking is ongewenst •Privacy-inbreuk is niet te herstellen; ex ante waarborgen essentieel

27 Een convergerend regelgevend model –Aanmerkelijk marktmacht (advertentie/zoek- markt) –Toegang (informatiediensten aanbieders, verbod uitsluiting, non-discriminatie) –Minimun kwaliteitscriteria (QOS) (afhandelijk zoekopdrachten, presentatie zoekresultaten) –Transparantie –Consumer empowerment (zelf-controle niveau)

28 Een convergerend regelgevend model –Inhoud: •Een waardeketen geörienteerde aansprakelijkheid •Advertentieregulering –Privacy: •Aanbevelingen artikel 29 workgroup •Herziening algemene/bijzondere privacyrichtlijn?

29 Auditing/good governance •Auditing van: –Bedrijfsprocessen (bv zoeksysteem) –Data bewerking/opslag/gebruik •Good governance –Risico analyse –Maatschappelijke verantwoordelijkheid

30 Conclusies •Online business model wordt gedomineerd door advertentiemodel •Conflicterende belangen •Regulatoire intervention lijkt onvermijdelijk •Convergerend reguleringsmodel •Auditing/Good Governance

31

32 Prof. dr. N.A.N.M. van Eijk Institute for Information Law (IViR) University of Amsterdam