Instituut Bewegingswetenschappen RUG Het 10.000 stappen plan De meest eenvoudige en meest effectieve manier om lichamelijk actief te worden en te blijven Mathieu de Greef Instituut Bewegingswetenschappen RUG NISB, Sport Drenthe, ICARE, NebasNsg, GGD Groningen, GGD Drenthe, Beatrixoord AZG, WZA, Scheperziekenhuis Emmen

Waar gaat het om?  10.000 stappenplan is een bewegingsstimulerings- methode om te bevorderen dat  deelnemers meer gaan lopen door het uitvoeren van lichamelijke activiteiten in het dagelijks leven  met als doel het onderhouden van de gezondheid  deelnemers daarbij hun eigen norm ontwikkelen, waarbij als referentie de norm van 10.000 stappen per dag geldt (komt overeen met NNGB)  deelnemers zelf het soort lichamelijk activiteit kiezen die ze dagelijks willen uitvoeren  deelnemers zichzelf monitoren met behulp van een stappenteller

Voor welke doelgroep geschikt? 1. Alle leeftijdsgroepen van 5 tot 105 jaar 2. diverse doelgroepen gezond, chronisch zieken allochtonen en autochtonen 3. Sedentair (precontemplaters) laagdrempelig 4. Breed inzetbaar alle settings (buurt, werk, school, gezondheidszorg, sportvereniging, verzorginstellingen)

Vanuit meerdere perspectieven bruikbaar individueel gezonde leefstijl instelling instant resultaat effectiefmiddel eenvoudig & zelfsturend coalities Bewegings armoede gedragsverandering lokaal beleid breed inzetbaar effectieve methode politiek professioneel public health NNGB probleemgericht nutsperspectief implementatieperspectief

Welk soort energieverbruik willen we bevorderen Zelf gekozen lichamelijke activiteit: 25% dagelijks energieverbruik Spontane, niet zelf gekozen, lichamelijke activiteit (fidgeting) 10% dagelijks energieverbruik Basaal metabolisme: 65% dagelijks energieverbruik

Veranderde inzichten inzake dosis-response Hoge intensiteit sport activiteiten vrije tijdsactiviteiten matige intensiteit Werk, opleiding, zorg nggb Huishoud activiteiten IADL activiteiten Lage intensiteit BADL activiteiten Verbeteren gezondheid Onderhouden gezondheid

Vergelijking energieverbruik leefstijlactiviteiten (licht -matig intensief) met trainingsarbeid (zeer intensief) in relatie tot volhoudtijd Toevoegen Westerterp 2001 Zeer intensief matig intensief licht intensief

obesitas-metabool syndroom-morbiditeit Imbalans geslachts hormonen Hormoongerelateerde tumoren Metabool syndroom Insuline resistentie Diabetes type 2 Toename vrije vetzuren CHD hypertensie dyslipedemie Artrose Mechanische stress Lage rugpijn Kort ademigheid slaapapneu

Onderbouwing belang van van leefstijlactiviteiten voor het onderhouden van de gezondheid - Leefstijlactiviteiten zijn effectief wat betreft beïnvloedingvan energieverbruik en verbetering fitheid uithoudingsvermogen, kracht, flexibiliteit) en gedragsbehoud: - Dunn et al, Med Sci Sports Exerc, 1998, 30, 1076-1083 - Dunn et al, JAMA, 1999, 281, 1076-1083 - Anderson et al, JAMA 1999, 281, 335-340 - Pratt, JAMA 1999, 281, 375-376. - leefstijlactiviteiten passen in de exercise richtlijnen voor uiteenlopende groepen chronisch zieken (ACSM position stands ) - Licht en matig intensief bewegen levert in combinatie met een langere volhoudtijd een vergelijkbare hoeveelheid energieverbruik op als zeer intensief bewegen - Westerterp, Nature 2001 Leefstijlactvititeiten: wandelen, fietsen, traplopen, hond uitlaten, tuinieren

Bewegingsnorm in stappen Gemiddelde score voor volwassenen 6000-7000 volwassenen & senioren < 5000 stappen sedentair 5000-7000 stappen laag actief 7000-10.000 stappen matig actief 10.000-12.500 stappen actief > 12.500 stappen zeer actief kinderen minimum 11.000-13.000 stappen per dag (USA) chronisch zieken gemiddeld tussen 2500-5500 stappen per dag nngb 30 minuten matig intensief wandelen is 3000-4000 stappen

Het gezondheidseffect van wandelen Paffenbarger et al 1986 (Harvard Alumni Study)

onderzoeksresultaten Yamanoutchi 1995 DM2 -7.7kg 19.000 steps 12 wks Iwane 2000 hypertensie BP -15% 13.000 steps 12 wks Moreau 2001 hypertensie BP -11mm Hg 9.700 steps 24 wks Zwartz 2002 overweigth + glucose tol. 10.000 steps 8 wks

koppeling aan activiteiten 10.000 stappen aanpak 4 modaliteiten + 20% stappen minder drop out Uitvoering + counseling Werving via setting school, werk, buurt individueel kort (12 weken) Massamediaal krant, radio,tv,www groep lang (12 maanden) koppeling aan activiteiten Instrumenten: stappenteller, dagboekje, instructie-info,

stappentellers

kleinkinderen opzoeken fietsen Dagje uit Kloot schieten Over de markt lopen Mall walking tuinieren leefstijlactiviteiten Museum bezoek Klussen in huis zwemmen dansen traplopen wandelen Hond uitlaten kleinkinderen opzoeken

Hoe werkt exercise counseling Screening behoefte en motivatie, vaststellen activiteitenpatroon Fase 1 Fase 2 Realiseren streefdoelen Fase 3 Grenzen verleggen Gedragsbehoud door het ontwikkelen van een duurzame copingstijl Fase 4

Aanpak exercise counseling mensen met chronische aandoening 5000 3400 3000 2000 baseline doelen stellen Grens verleggen Verankeringen coping

Toename aantal stappen bij 60 sedentaire senioren met exercise counseling (12 weken) +42% +32% 12 weken

LOPENDE PROJECTEN obese schoolkinderen in Assen en Groningen ouderen in Den Haag en Groningen (COACH) kankerpatienten, COPD patienten in Assen (DRASTIC) COPD patienten in Beatrixoord bewoners verzorgingstehuizen in Emmen en Emmeloord (ACTOR) werknemers (in voorbereiding)

Kosten indicatie STAPPENTELLER EURO 30,- INFORMATIE EURO 5,- COUNSELOR 12 WEKEN EURO 50,- COUNSELOR 12 MDN EURO 100,-

gesprekspunten 1. Interesse in methode 2. Voor welke doelgroep belanstelling 3. Welk doel inzetbaar 4. In welke beleidssector 5. Wie zou het kunnen uitvoeren 5. Financieringsmogelijkheden

Componenten DRASTIC methode - PACE benadering benaderen - leefstijlprogramma - zaalprogramma - fitness trainingsprogramma’s - Nederlandse Norm Gezond Bewegen lichamelijke activiteit - counselen - versnellingsmeter (stappenteller) - fitheidstest (Senior Fitness Test) gedragsverandering PACE = Physician Based Assessment and Counseling for Exercise

Leefstijlprogramma (NGGB) DRASTIC methode Revalidatie counseling fittest start stappenteller registratie sportgroep fitness Leefstijlprogramma (NGGB) fittest

DE GALM interventie COACH behavioral change Healthy lifestyle unfreezing phase adoption (2 weeks) (3 months) (14 months) (12 months) Exercise introduction program group tailored exercise class Monitored life-style activities campaign activities Community based recuitement motivational climate locus of control enjoyment goal setting, feedback behavioral change mechanism Stage of change self-determi- nation theory Counseling for exercise behavioral change theory Social learning theory

COACH leefstijlaanpak in combinatie met GALM counseling motivatie leergedrag monitoren & feedback + + + Motivational interviewing (MI) (Miller & Rollnick 1991) Physician Based Assessment & Counseling for Exercise (PACE) (Calfas et al 1996,1997) Transtheoretical model (TM) (Prochaska & DiClemente 1994) Self Determina-tion Theory (SDT) (Decy & Ryan 1985) Probleemoplos-send leren (PL) (Kolb 1984) Goal Setting (Lock & Lathem) Relapse Preven-tion (Marlatt & Gordon 1985) Digiwalker SW-200 monitoring