Clairette van der Lans jobcoaches 4 juni 2019

Even voorstellen: Wijzer in geldzaken Doel: verantwoord financieel gedrag stimuleren:

Wat gaan we bespreken? Veel mensen met geldzorgen Hoe herkent u dit? Oorzaken en gevolgen? Wat maakt u mee in de praktijk? Wat kunt u doen? Hoe kunnen wij u helpen?

Veel mensen met geldzorgen! 1 op 5 huishoudens heeft herhaaldelijk forse betalings-achterstanden (‘schulden’: 1,4 mln. huishoudens) Onverwachte gebeurtenissen kunnen iedereen overkomen! Schaamte -> mensen wachten lang met hulp zoeken (schulden gemiddeld 42.000 euro, 15 schuldeisers) Helft van de mensen met schulden is laaggeletterd: dubbele schaamte en grotere kans op geldzorgen Ca. 40% van de mensen met schulden heeft een baan 62% van de werkgevers heeft medewerkers met geldzorgen Werkgevers kunnen geldzorgen en tegenslagen relatief snel signaleren & hebben baat bij vroege aanpak

Herkennen van geldzorgen bij medewerkers loonbeslag verzoek extra uren werken verzoek voorschot of lening lenen bij collega’s, familie, vrienden vragen over betaaldatum wisselen van bankrekeningen ziekteverzuim (bv. vlak voor salaris is gestort): 7 dagen extra veel stress bij tegenslagen & gebeurtenissen minder concentratie (20% minder productief), lager IQ, korte-termijn denken ipv. vooruit kijken gevoeliger voor fouten en fraude (oa. Nibud onderzoek, Personeel met schulden, 2017)

Meer signalen van geldzorgen Rood staan, geld lenen Stapels dichte enveloppen Moeite met begrijpen van brieven, belastingen, toeslagen Stress zodra het over geld gaat Geen geld voor vakantie, uitjes, uit eten Oude auto, oude of weinig kleding, ongezond eten Vermijden verjaardagen Of juist extra uitgeven (troost, camoufleren, normaal zijn) Doen deur niet open, nemen telefoon niet op Switchen van abonnementen en rekeningen

Oorzaken van geldzorgen oa: Tegenslagen / gebeurtenissen: minder inkomen, meer uitgaven Laag of wisselend inkomen, parttime, flexwerk moeite met lezen e/o taal, lage zelfredzaamheid Geen nachtdienst of zwaar werk meer -> lager inkomen Probleem onderschatten, zichzelf overschatten Terugbetalen toeslagen Korte-termijn denken, impulsief, geen nee durven zeggen, zelfde willen Waar hulp? Schaamte, zelf willen doen, normaal willen zijn, bang voor bemoeienis, negatieve ervaringen

Gebeurtenissen tijdens de levensloop: Kin & kinderen (kosten ongeveer een ton)

Gevolgen van geldstress oa: Piekeren over geld, gevoel ‘geld tekort’ en controleverlies Mensen schamen zich, voelen zich dom Dagelijkse struggle leidt af van werk Meer dichte enveloppen Minder focus, meer korte termijn, minder zelfbeheersing, lager IQ, ontkenning, meer risico’s -> vicieuze cirkel Ongezonder leven & eten Leestips: Lezen is niet begrijpen (Syncasso, universiteit Groningen, Lezen & schrijven) LVB, schulden en werk (2018, oa SBCM, Cedris, MEE) WRR rapport Weten is nog geen doen Arnoud Plantinga: effecten van armoede op voelen, denken en doen Daniel Kahneman: Thinking fast & slow

Hoe voelt geldstress? Stel: uw geld is op en uw beste vriend is jarig. Wat doet u? Niet gaan? Wel gaan, maar zonder cadeau? Geld lenen om een cadeau te kopen? Stel: uw kind is jarig en u staat nogal rood. Wat doet u? Geen cadeau geven? Niet trakteren op school? Geen verjaardagsfeestje?

Wat maakt u mee in de praktijk? Kent u mensen met geldzorgen en/of loonbeslagen? Mensen die moeite hebben met brieven & mails? Mensen die minder verdienen door gebeurtenissen, zoals: scheiding, ziekte, ontslag, zorg voor kinderen of mantelzorg? of ontslag / ziekte / overlijden van de partner? Mensen met wisselend inkomen? Wat merkt u? Wat doet u al? Heeft u hierover gesprekken gevoerd? Welke tips heeft u voor collega’s?

Hoe kunnen werkgevers helpen? Voor of bij 1e loonbeslag: bel en verwijs naar hulp! gemeente: schuldhulp, budgetbeheer / bewind, wijkteam, formulieren vrijwilligers voor brieven & administratie (www.lsta.nl ) inhuur: budget coach, budgetbeheer intern: bedrijfsmaatschappelijk werk, soms sociaal fonds websites zoals www.zelfjeschuldenregelen.nl, Geldfit Attent op levensgebeurtenissen & minder inkomen: Bied budget coach of financieel advies aan Scheidingen: RFEA, Aegon advies Wijzer in geldzaken site, werk/zorg berekenaar Ook anoniem vindbaar maken: - ‘Waar kun je terecht met geldzorgen’ op beeldschermen - flyers/posters bij arbodienst - info in (gefilmd) bedrijfsblad / nieuwsbrief of op intranet - Introductiedag / map nieuwe medewerkers

Hoe kunnen werkgevers helpen? (2): Denk mee: Meer / minder uren werken bied tijd voor afspraken of bellen toekomstplannen bespreken Workshops voor management en HR: hoe herken & bespreek ik dit? inloopspreekuren of workshops voor medewerkers Onderzoeken hoe vaak dit voorkomt & waar behoefte aan is (aantal loonbeslagen, MTO etc) Onderdeel van HR beleid / duurzame inzetbaarheid

Extra tips bij laaggeletterden & LVB Samen naar brieven kijken Samen hulp zoeken, aanmelden / eerste afspraak maken Eerste keer meegaan indien nodig Inloopspreekuren voor geldzaken aanbieden Theatershow van SBCM voor medewerkers Stuur leidinggevenden naar workshop herkennen & bespreken Communicatie niet alleen digitaal of per post! Beter: gesprekken, telefoon, SMS, filmpjes, ansichtkaarten Vermijd moeilijke woorden & lange teksten; liever beeld Cursussen lezen & schrijven en taal (bv. bibliotheek) Schaamte & bang voor ontslag -> ligt gevoelig! Risico op oplichting / misbruik van vertrouwen

Hoe maak je geldzorgen bespreekbaar? Voorbeeldvragen: Hoe gaat het privé? En financieel? Veel mensen hebben geldzorgen / moeite met geldzaken / moeite met het begrijpen van brieven en rekeningen Veel mensen hebben hier hulp bij, dat geeft rust Hoe is het zo gekomen? Wie helpt jou hier nu bij? Of: heb je al eens hulp gezocht? Hoe zou je je voelen als dit is opgelost? Geef keuze uit 2 verstandige opties: wil je hulp van de gemeente of liever van een vrijwilliger? Geruststellen (ik denk graag met je mee, ik ben blij met jou als medewerker, ik help je graag om dit op te lossen)

Handig materiaal voor jullie: PARTICIPATIECAMPUS (SBCM / CEDRIS e.a.): E-learning ‘schuldhulpverlening’: herkennen, bespreken, verwijzen, absolute aanrader! Daarin ook: werkwijzers, zoals werkwijzer gespreksvoering SBCM: theatershow, trainingen (via inclusief werkt) Website HVA/AKMI: handreikingen voor diverse beroepen om mensen met LVB te herkennen en begeleiden Voorbeeldbrieven: bv. Stichting lezen & schrijven, Syncasso Rapport: LVB, schulden en werk (2018) SBCM, CEDRIS, MEE, landelijk kenniscentrum LVB

Eenvoudige sites MEE: (live) cursussen omgaan met geld / budget trainingen Oefenen.nl: cursussen: Tel je geld, en: lees en schrijf! Geld en rekenen Steffie: eenvoudige websites over geldzaken Filmpjes Stimulansz over hulp bij schulden Op youtube: WSD journaals van juli 2017 en april 2018 over schuldenproblematiek Digitaal hulpplein: oefenlocaties voor bv. hulp bij belastingen Werk-portal

Hoe kunnen wij u helpen? Website voor werkgevers met oa: Hoe herkent u geldzorgen, gesprekstips, naar wie doorverwijzen, flyer loonbeslag Checklists voor grote gebeurtenissen Meedenk gesprekken met werkgevers Website voor iedereen, met allerlei gebeurtenissen Nibud: helpdesk werkgevers, geldplannen, budget coaching, workshops, financieel inzicht gesprek, geldkrant

Bedankt voor uw aandacht! Vragen? Suggesties? Meedenkgesprek? Clairette van der Lans: c.c.lans@minfin.nl Tel 070-3427311 En 06-51105418