Oplossingsgericht communiceren versus probleemgericht communiceren “Je moet niet weten hoe de oplossing eruitziet om te weten wat beter zou kunnen” Steve De Shazer Els Devriendt, Oplossingsgericht therapeut Bijscholing HSL-Deinze, 06/02/2018

Historiek Hulpverleners kennen vooral het medisch model, met klemtoon op stoornissen, diagnostiek en behandeling. Focus wordt gelegd op het probleem, intakes en vragenlijsten zijn werkinstrumenten. Men gaat op zoek naar de oorzaak. Gevolg vaak een vergaande medicalisering Begin de jaren ‘80 ontstond de oplossingsgerichte benadering. Steve De Shazer en Insoo Kim Berg lagen aan de basis van dit nieuw model. De klemtoon werd verschoven van het probleem naar de oplossing. Wat wil je in de plaats? Er komt meer aandacht voor de krachten dan voor de klachten.

Casussen Casus 1: Een nieuwe patiënt, je ziet deze dus voor het eerst, komt op consultatie. Hij zegt dat hij zich al enige tijd niet goed voelt. Het gaat niet. Welk gesprek voer je? Casus 2: Meneer X komt op consultatie daar hij al enige tijd slecht slaapt. Wat zal de arts vragen / doen? Casus 3: Een jonge vrouw komt op consultatie. Sinds enige tijd heeft ze bij momenten hevige buikpijn / krampen. Wat doe je?

Basisprincipes If it ain’t broke, don’t fix it. Once you found out what works, do more of it. If it doesn’t work, do something different. The map is not the territory. De cliënt heeft de oplossingen.

Uitgangspunten De interventies zijn gericht op verandering Cliënt wordt gevraagd een duidelijk en positief doel te formuleren Cliënt is gemotiveerd om er zelf wat aan te doen Cliënt gaat op zoek naar competenties van zichzelf en zijn systeem. Cliënt staat stil bij reeds behaalde successen.

Probleem versus beperking Probleem = een moeilijkheid die je kan oplossen, ze kunnen meestal weggewerkt worden. Voorbeeld: een gebroken been Beperking = een moeilijkheid die men moet leren aanvaarden. Dit proberen oplossen kost veel energie, brengt je niet verder en zorgt voor veel frustraties. Voorbeeld: een geamputeerd been

Metafoor van het touwtrekken

Oplossingsspiraal versus probleemspiraal Bespreken van mogelijke oplossingen Eerste stap Focus op wat nog goed gaat Oplossingsspiraal Focus op gewenste toestand Focus op probleem Probleem spiraal Verstoorde samenwerking Onderzoek naar oorzaak Zelfverdediging Beschuldiging

Methodes en technieken Complimenten geven en uitzonderingen zoeken Mirakelvraag Schaalvragen Positief dagboek: Drie vragen voor een gelukkig leven: “Wat heb ik vandaag gedaan waarover ik met mezelf tevreden kan zijn? Wat heeft iemand anders gedaan wat mij tevreden stemde en hoe heb ik daar zo op gereageerd dat de kansen zijn toegenomen dat die persoon nog eens zoiets doet? Wat is er verder nog gebeurd waarover ik tevreden ban en hoe heb ik dat benut?” Hoop induceren Coping

Het Brugs model ja ja Probleem? Beperking? ja Vraag om hulp? of beperking Beperking? ja Vraag om hulp? ja Vraag om hulp? ja vrijblijvende relatie Bereidheid om te werken? ja Bereidheid om te werken? ja zoekende relatie Recources? ja Recources? ja consulterende relatie expert relatie

Probleemgerichte benadering Verleden is belangrijk Wat gaat er fout? Wiens fout is het? Klemtoon op oorzaken Begeleider geeft advies Belang van grote veranderingen Het probleem is er altijd Hulpbronnen moeten aangeleerd worden Moeten, waarom, moeilijk, maar, …. komen vaak voor Focus op gevoelens en emoties

Oplossingsgerichte benadering Toekomst is belangrijk Wat werkt er nog, wanneer gaat het ietsje beter? Oplossingen bedenken is belangrijk Begeleider zit in ‘niet-wetende” houding, wat wil patiënt? Kleine veranderingen zijn voldoende Het probleem is er nooit altijd Nodige hulpbronnen zijn al aanwezig Mogen, kunnen, willen, zullen, niet zo makkelijk, hoe, …komen vaak voor Focus op zien en doen

Oplossingsgericht gesprek Wat brengt u hier? Hoe is dat een probleem voor u? Wat hebt u al geprobeerd en wat was nuttig voor u? Wat wilt u anders? Wat wil je in de plaats? Welk voordeel zal dat hebben? Zijn er momenten waarop het ietsje beter gaat? Hoe lukt dat dan? Hoe krijg je dat voor elkaar? Hoe zorg je ervoor dat de situatie niet erger wordt? Hoe hou je dit vol? Wat zou een volgend teken van vooruitgang zijn? Wat zou de volgende stap zijn? Waaraan ga je merken dat je een stap verder kwam? Schaalvragen: op een schaal van 1 tot 10 waar 10 staat voor ik heb mijn probleem onder controle, waar sta je nu en leg dat even uit.

Het is niet de situatie die ons gelukkig of ongelukkig maakt, maar de gedachten over die situatie. Welke andere betekenis kan je aan die situatie geven? Hoe kan je die anders interpreteren. Wie is nog op de hoogte van je moeilijkheden? Wat zou hij voor jou willen? Hoe gaat hij merken dat het ietsje beter gaat? Probeer minder te moeten (= druk), wel meer te mogen en te willen Belang van complimenten geven voor wat cliënt al deed en tot een goed resultaat leidde.

“Het leven loopt niet altijd zoals je wilt dat het loopt “Het leven loopt niet altijd zoals je wilt dat het loopt. Het leven is wat het is. Het verschil zit hem in de manier waarop je ermee omgaat” Virgini Satir