E-health interventies en de implementatie van de richtlijn Eline Meijer Digitale Optimalisatie Implementatie richtlijn behandeling Tabaksverslaving

E-health interventies E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

E-health interventies Waarom e-health? Hoe kiezen rokers een app? Aanbevelingen van de richtlijn voor e-health Welke app kan ik aanbevelen? E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

Waarom e-health? Voordelen Toegankelijk Tailoring (gepersonaliseerd) Anonimiteit Grootschalig en lage kosten Relevant voor stoppen met roken Continue ondersteuning Jongeren: grote vermijdbare ziektelast & veel gebruik telefoon Motivatie e-health sterker bij toename ervaren ziektelast Veel e-health interventies, maar weinig hoogwaardig onderzoek E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

Hoe kiezen rokers een app? Eerste indruk (kleur, design, kinderachtig/amateuristisch) “Kijk nou! Een donker scherm, te veel getallen, ingewikkelde grafieken, echt een afknapper” Populariteit, bekende ontwikkelaar “Als een app een goede beoordeling heeft, afgezien van die paar mensen die niet tevreden zijn, dan betekent dat volgens mij dat het voor de meeste mensen werkt” “Wie is X? Dit is niet interessant, dat is gewoon een gast die een app heeft gemaakt” Realistische en relevante titel  “Quit now” “Ik vind de titel echt heel belangrijk, doe geen beloften die.. Je moet nauwkeurig en realistisch zijn, vind ik” Perski O, Blandford A, Ubhi HK, West R, Michie S. Smokers’ and drinkers’ choice of smartphone applications and expectations of engagement: a think aloud and interview study. BMC Medical Informatics and Decision Making 17.1 (2017): 25. E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

Uitgangsvragen systematisch literatuuronderzoek Helpen e-health interventies en interventies aangeboden via mobiele telefoons bij het stoppen of minderen met roken? Wat zijn de gewenste en mogelijk ongewenste effecten van deze interventies? Doelgroep: Patiënten van alle leeftijden, die al of niet gemotiveerd zijn om hun rookgedrag te veranderen Kritische uitkomsten: Stoppen met roken/reductie sinds baseline E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

Resultaten internetinterventies Civljak et al., 20131 28 studies (27 RCT, 1 quasi RCT) Grote groep rokers (N > 45.000) Vertrouwen in effectschattingen matig (heterogeniteit, inconsistente resultaten) Alleen intensieve, uitgebreide internet interventies effectief Interactief Op maat gemaakt Tekstberichten 21% gestopt in interventiegroep na ≥ 6 maanden (vs. 10% in controlegroep)  verdubbeling! 1. Civljak M, Stead LF, Hartmann-Boyce J, Sheikh A, Car J. Internet-based interventions for smoking cessation. Cochrane Database of Systematic Reviews 2013, Issue 7. Art. No.: CD007078. DOI: 10.1002/14651858.CD007078.pub4. E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

Resultaten mobiele telefooninterventies Whittaker et al., 20162 12 studies (RCT / quasi RCT) Grote groep rokers (N = 11.885) Meestal tekstberichten (motiveren, steun, tips) Vertrouwen in effectschattingen laag tot zeer laag voor meeste studies (bias, weinig stoppers) 9% gestopt in interventiegroep na ≥ 6 maanden (vs. 5% in controlegroep)  verdubbeling! 2. Whittaker R, McRobbie H, Bullen C, Rodgers A, Gu Y. Mobile phone-based interventions for smoking cessation. Cochrane Database of Systematic Reviews 2016, Issue 4. Art. No.: CD006611. DOI: 10.1002/14651858.CD006611.pub4. E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

Aanbevelingen Hoe persoonlijker, hoe beter! Minder persoonlijke interventies niet actief aanbevolen (hoeft niet te worden ontraden) E-health mogelijk effectiever als onderdeel van blended care

E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

www.GGDappstore.nl E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

Beoordelingscriteria Gebruiksvriendelijkheid Betrouwbaarheid Privacy en veiligheid Onderbouwing Gebaseerd op recente, relevante (vak)kennis of richtlijn? Draagt bij aan gezonde leefstijl? Bedoelt om gedrag te beïnvloeden? Welke gedragsveranderingstechnieken? Zelfmonitoring Doelen stellen en herzien Feedback E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

“Niet in strijd met de richtlijn” Beoordeelde apps Stopstone Stoptober Quit Smoking Buddy Rookvrij Pro “Niet in strijd met de richtlijn” E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

Stopstone App voor jongeren (17+) Geeft door middel van plaatjes en filmpjes hulp en informatie, vooral tijdens moeilijke momenten Betrouwbaarheid, privacy, onderbouwing goed Gebruiksvriendelijkheid voldoende (geen offline gebruik mogelijk) Hartje is lichaam, hoofd psyche, groen ding met klokje dagelijks leven, tekstding relaties www.GGDappstore.nl E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

Stoptober App voor (ex-)rokers Ondersteunt 28 dagen in oktober bij het stoppen d.m.v. informatie, tips, instructies voor behalen van doel. Resultaten delen op facebook (sociale steun) Betrouwbaarheid, privacy, onderbouwing goed Gebruiksvriendelijkheid niet beoordeeld (alleen toegankelijk in september en oktober) www.GGDappstore.nl E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

Quit Smoking Buddy App voor (ex-)rokers Volhouden van stoppen, voorkomen van een terugval door middel van coach en overzicht van behaalde doelen Onderbouwing goed Gebruiksvriendelijkheid (geen contact ontwikkelaar voor vragen), betrouwbaarheid en privacy voldoende www.GGDappstore.nl E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

Rookvrij Pro App voor (ex-)rokers Ondersteuning bij stoppen met roken d.m.v. informatie over gezondheid en feedback op rookvrije dagen, niet gerookte sigaretten, besparing van geld, herstel van lichaam Privacy goed Gebruiksvriendelijkheid en betrouwbaarheid voldoende (geen offline gebruik mogelijk) Onderbouwing onvoldoende (onbekend of informatie in app klopt, geen contact met ontwikkelaar voor vragen) www.GGDappstore.nl E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

Implementatie van de richtlijn Digitale Optimalisatie Implementatie richtlijn behandeling Tabaksverslaving E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

Implementatie van de richtlijn Achtergrond DO IT onderzoek Methode Eerste resultaten Evaluatie Effect E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

Achtergrond Implementatie gaat niet vanzelf! Zorgprofessionals Kinderartsen Longverpleegkundigen/verpleegkundig specialisten Praktijkondersteuners/praktijkverpleegkundigen Verloskundigen Digitale Optimalisatie Implementatie richtlijn Tabaksverslaving 10-feb-17

SMS berichten (4 maanden) Methode T0 T1 (2 maanden) T2 (8 maanden) SMS berichten (4 maanden) T0 (N = 167) T1 (N = 78) Longverpleegkundigen 77 41 POH’s/Praktijkverpl. 72 36 Kinderartsen 18 1 Verloskundigen Inmiddels zijn het 57 POH’s E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

Methode: Waarom SMS? Dicht bij dagelijkse praktijk Laagdrempelig (minder barrières voor implementatie) Reminder Stakeholder analyse: kort en krachtig SMS berichten zijn effectief voor stoppen met roken1,2 Innovatief 1. Civljak M, Stead LF, Hartmann-Boyce J, Sheikh A, Car J. Internet-based interventions for smoking cessation. Cochrane Database of Systematic Reviews 2013, Issue 7. 2. Whittaker R, McRobbie H, Bullen C, Rodgers A, Gu Y. Mobile phone-based interventions for smoking cessation. Cochrane Database of Systematic Reviews 2016, Issue 4. Digitale Optimalisatie Implementatie richtlijn Tabaksverslaving 10-feb-17

Voorbeeld SMS (niet getarget) Verwijzen? Op www.kwaliteitsregisterstopmetroken.nl en ikstopnu.nl/hulp-in-de-buurt zijn (regionale) aanbieders van effectieve stoppen met roken zorg te vinden Nicotinevervangende middelen hebben een gunstig bijwerkingenprofiel en zijn de eerste keus farmacotherapie bij stoppen met roken, bij voorkeur in combinatie met (gedragsmatige) begeleiding Er is een nieuw forum over stoppen met roken voor professionals. Kijk op www.platformstoppenmetroken.nl E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

Voorbeeld SMS (getarget) Nortryptiline en bupropion zijn ongeveer even effectief in het ondersteunen van een stoppoging, maar wist u dat nortryptiline veel goedkoper is? E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

Voorbeeld SMS (getarget) Wist u dat de invoer van rookverboden samenhangt met een afname van 10% in het aantal kinderen dat met een astma-exacerbatie op de SEH komt? Wist u dat interactieve, gepersonaliseerde e-health interventies rokers kunnen helpen stoppen? Zie http://www.stopstone.nl/ voor een app voor jongeren E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

Samenvattingskaarten (getarget) E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

Evaluatie: Bereik en aanvaardbaarheid (1) Negatieve correlatie: mensen die vinden dat ze teveel berichten krijgen lezen er minder E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

Evaluatie: Bereik en aanvaardbaarheid (2) * * E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

Evaluatie: Bereik en aanvaardbaarheid (3) Samenvattingskaart SMS berichten “top!” “duidelijk” “makkelijk” “geen verbeterpunten” “handig” “kort en bondig” “compleet” 12 mensen (15%) geeft aan dat berichten oppervlakkig zijn “duidelijk” “voeg voorbeeldvragen toe” “oppervlakkig” “basiskennis” E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

Evaluatie: Bereik en aanvaardbaarheid (4) Positieve evaluatie Samenvattingskaart SMS-berichten Meer kennis (zelfrapportage) Minder kennis (getest) Lagere eigen effectiviteit Hogere uitkomstverwachtingen Self-efficacy is over de 5 A’s Outcome expectations Wanneer ik de richtlijn goed uitvoer, heeft dit tot gevolg dat: -patiënten gemakkelijker gemotiveerd raken om te stoppen met roken -patiënten meer voordelen zien van stoppen met roken -meer patiënten succesvol zullen stoppen met roken E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

Evaluatie: Voorkeur voor modaliteit Visueel Verbaal Message 2 Bericht 2 Visueel Verbaal Bericht 1 33 13 14 18 E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

Kennis Goed Fout De e-sigaret wordt in de richtlijn aanbevolen als nicotinevervangend middel voor rokers die meer dan tien sigaretten per dag roken 9% 91% Bupropion is even effectief voor stoppen met roken als nortryptiline of varenicline 59% 41% Het gebruik van twee nicotinevervangende middelen is effectiever bij het stoppen met roken dan het gebruik van één middel 37% 63% Onderzoek laat duidelijk zien dat ‘stage-based’ interventies effectief zijn voor stoppen met roken 80% 20% De richtlijn beveelt aan om e-Health interventies te combineren met telefonische counseling E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

Uitkomst: Kennis Zelfgerapporteerde kennis is verbeterd (p < .01) Geteste kennis is niet verbeterd (p = .44) E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

Uitkomst: Implementatie Kwaliteit van implementatie (tevredenheid) is verbeterd (p = .02) Implementatiegraad is niet verbeterd (alle ps > .10) E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

Conclusie Bereik en aanvaardbaarheid Samenvattingskaart en SMS berichten positief geëvalueerd SMS-berichten hebben goed bereik Effect Kennis (zelfgerapporteerd) en kwaliteit van implementatie zijn toegenomen op T1 Mogelijke verbeteringen Inhoud van de berichten aanpassen aan kennisniveau en eigen effectiviteit Berichten aanpassen aan voorkeur voor visueel of verbaal? E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

Hoe persoonlijker, hoe beter! E-health werkt Hoe persoonlijker, hoe beter! E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

Eline Meijer e.meijer@lumc.nl Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde Leids Universitair Medisch Centrum Leiden E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017

Kennis Correct geantwoord Ja (T0) Ja (T1) De e-sigaret wordt in de richtlijn aanbevolen als nicotinevervangend middel voor rokers die meer dan tien sigaretten per dag roken 91% 97% Bupropion is even effectief voor stoppen met roken als nortryptiline of varenicline 59% 72% Het gebruik van twee nicotinevervangende middelen is effectiever bij het stoppen met roken dan het gebruik van één middel 37% 40% Onderzoek laat duidelijk zien dat ‘stage-based’ interventies effectief zijn voor stoppen met roken 20% 12% De richtlijn beveelt aan om e-Health interventies te combineren met telefonische counseling 19% E-health interventies en de implementatie van de richtlijn 30-03-2017