Familiepoli: 1 + 1 = 3 Marijn Distel Merijn Merbis GZ-psycholoog i.o. tot specialist Marijn.distel@opvoedpoli.nl Merijn Merbis Klinisch psycholoog / psychotherapeut merijn@opvoedpoli.nl

Overzicht presentatie Opwarm Quiz: https://kahoot.it Wetenschappelijk onderzoek naar psychopathologie bij ouders en gezinnen Casus ter illustratie Vraagstukken en bredere samenwerking Overzicht presentatie

Familiepoli: 1 + 1 = 3 Integrale systeembenadering voor alle gezinsleden Snellere opstarten van individuele behandelingen voor gezinsleden Verbeterde communicatie tussen volwassenen- en kinder- en jeugdpsychiatrie Een locatie voor alle gezinsleden, overlap van afspraken (ouder en kind worden op hetzelfde tijdsstip behandeld) Verlopen de behandelingen efficiënter daardoor? Is het daarom minder kostbaar?

Aantal aannames, ook op basis van studies Er is vaak psychiatrie bij verschillende gezinsleden, soms wordt dit over het hoofd gezien en worden er geen passende behandelingen aangeboden Een familiepoli kan deze gezinsleden beter in kaart brengen en passende behandeling indiceren Zowel een ouder als kind screening is haalbaar en effectief Symptomen tussen gezinsleden hangen met elkaar samen.

Waarom komt er in gezinnen zoveel psychiatrie voor? Genetische kwetsbaarheid Stressvolle gebeurtenissen/omstandigheden Interactie-effecten tussen leden 20-40% van kinderen hebben ouders met psychiatrische problemen (van Veen et al., 2016)

Erfelijkheid van psychopathologie ADHD Autisme PDD-NOS Angst/depressie Conduct problems Schizofrenie Bipolaire stoornis 80% 60% 40% 70%

It runs in de familie Risico op psychopathologie vergroot bij gezinsleden Bij volwassenen/ouders: risico dat kinderen een psychische stoornis hebben is groter Bij kinderen: risico is groter dat hun ouders lijden aan een psychiatrische stoornissen

Wat betekent dit voor gezinnen? Wat is het risico? Grote studie uit Denemarken (Dean et al, 2010) Follow-up van kinderen geboren tussen 1980 & 1994 (N=865.078) tot 2008 5% (n=49.682) 1 psychiatrisch contact na 14deverjaardag Risico tussen de 1.52-13.15 18-26% had ouders met een psychiatrische stoornis

Voorspellen psychiatrische symptomen behandeluitkomsten bij kinderen met een stoornis? Een Nederlandse studie onderzocht deze vraag (Wesseldijk, L.W., et al., 2018) Hogere scores op psychopathologie bij moeders/vaders geassocieerd met hogere scores op baseline & follow-up scores bij de kinderen. Maar hogere scores bij kinderen werd niet voorspelt door baseline scores van de ouders. Wel was er een link tussen de hogere scores bij follow-up bij ouders en kinderen. Mogelijk sprake van een interactie effect?

Dus: noodzaak voor ouder- en kind check!

Stroomschema van de familiepoli

Casus Anna Aanmelding Anna 9 jaar, compleet gezin met jonger zusje, verwezen door de huisarts. Vraag: Is er sprake van ADHD bij Anna? Graag een gezinscoach ivm ernstige vorm van ADD bij vader.

Casus Anna Screening: Strenghts and Difficulties Questionnaire (moeder/vader):

Casus Anna Screening: Opvoedingsbelastingvragenlijst (moeder):

Casus Anna Screening: Brief Symptom Inventory moeder:

Casus Anna Screening: Brief Symptom Inventory vader: :

Casus Anna INTAKE - Anna: groep 5, leerachterstand op school, school herkent adhd, ontwikkelt zich sociaal goed, vrolijk, open, alert op stemming tussen ouders, probeert zusje rustig te houden, daagt vader uit. - Vader: kunstenaar. Ernstige vorm van ADD, chaotisch, moeite met plannen, bij (tijds)druk ontstaat paniek: schelden, schreeuwen, met deuren slaan, ruzie tussen ouders. VERS training gedaan. Vermoeden persoonlijkheidsproblematiek. - Moeder: werkt in een winkel. Is altijd moe, moeite met opstaan, hoog sensitief. Veel relatieproblemen. - Zusje: groep 2 van de basisschool, geen bijzonderheden naast enige dwarsheid. Ook warmte in het gezin, gezin onderneemt veel leuke dingen.

Casus Anna INTAKE Hulpvraag ouders en Anna gericht op thuissituatie en niet op ADHD. Uitkomsten vragenlijsten besproken: - Vader wil graag opnieuw eigen hulp: eigen intake. Moeder wil geen eigen hulp. - Vader krijgt eigen intake (regelt eigen verwijsbrief en krijgt eigen dossier).

Casus Anna GEZAMENLIJK STARTGESPREK Aanwezig: ouders, behandelaren gezin, behandelaar vader. Beleid doorgenomen: Afspraken over delen van informatie: Ouders vullen toestemmingsformulier in. Anna: nu geen eigen onderzoek/ behandeling. Vader: opfrissen VERS training bij verpleegkundig specialist Ouders: Signs of Safety bij GZ-psycholoog en systeemtherapeut

Casus Anna BEHANDELING Signs of safety: -Genogram -Veiligheidsplan -Kinderen betrokken Vader: -Opfrissen geleerde emotieregulatievaardigheden

Casus Anna – Evaluatie + nieuwe beleid Evaluatie: ouders zijn bereidwillig maar veiligheid in gezin nog onvoldoende Beleid: Vader start met schematherapie bij psychotherapeut en start met medicatie Voortzetten signs of safety traject.

Casus Anna- evaluatie + nieuw beleid Medicatie is heel helpend. Ouders kunnen veiligheidsplan uitvoeren. (Bijna) geen ruzies tussen ouders en woede-uitbarstingen van vader meer. Beleid: SOS traject wordt afgesloten. Ouderbegeleiding gericht op communicatie tussen ouders. Voortzetten schematherapie vader. ADHD onderzoek voor Anna.

Casus Anna Waar staan we nu? Diagnose ADHD is gesteld. Psycho-educatie voor ouders en Anna loopt. Advies aan school heeft plaatsgevonden. Ouders willen geen medicatie. Thuis is het veel rustiger. Ouderbegeleiding in afrondende fase. Schematherapie voor vader loopt voorlopig door.

Mogelijke vraagstukken Samenwerking tussen verschillende instellingen Hoe schep je vertrouwen bij de ouders? Hoe waarborg je privacy? Veiligheid: welke aspecten van de behandeling van de ouder wordt gedeeld en hoeveel mogen kinderen weten (bijvoorbeeld een crisisplan van een ouder) Jeugdwet en zorgwet: hoe kunnen de geldschieters gaan afstemmen Heeft een gezinsbenadering wel meer efficacy? Behandeling van ouders en kinderen: zelfde locatie, verschillende locaties of keuzemogelijkheid open houden voor het gezin?