Polyfarmacie

Activeren voorkennis Wat is polyfarmacie? Brainstorm met klas: - Een persoon schrijft iets op bord  stift aan iemand anders geven

polyfarmacie = grote hoeveelheid gnm Meer dan 5 gnm Vaak oudere patiënten

polyfarmacie Aantal ouderen in 2020 > 3,3 miljoen

cijfers > 65 jaar 2,9x zoveel gnm > 75 jaar 4 x zoveel gnm 20% van 75+ gebruikt 9 gnm = 200.000 mensen

Waarom gebruiken ouderen meer geneesmiddelen? Is dit afhankelijk van de leeftijd of van andere factoren? Waarom levert dit problemen op? Welke aandoeningen spelen vaak een rol? Meer bijwerkingen en interacties!

Ontstaan polyfarmacie Nieuwe ontwikkelingen tav chronische aandoeningen Meer preventie Patiëntgerelateerde problemen: Therapietrouw Foutief geneesmiddelgebruik

Helft te voorkomen door eerder ingrijpen ziekenhuisopnames 3-16% opnames bij ouderen door bijwerkingen Helft te voorkomen door eerder ingrijpen

Oorzaak van polyfarmacie Verminderde nierfunctie Overbehandeling Onderbehandeling Lichamelijke veranderingen Verschillende artsen Farmacokinetiek Farmacodynamiek

farmacokinetiek = de manier waarop het lichaam omgaat met gnm Absorptie / verdeling / uitscheiding

farmacokinetiek Absorptie: hogere pH, langer in de maag/darmen, minder beweeglijke slokdarm, oppervlak darmen ↓ Verdeling: baby’s ca 75% lichaamswater, ouderen 50-55% vetweefsel Verhouding vet- en wateroplosbare stoffen verandert Lipofiel vs hydrofiel Vb diazepam (lipofiel) – cumulatie Vb digoxine (hydrofiel)

farmacokinetiek Eiwitbinding Leverfunctie Nierfunctie Minder eiwitbinding + vertraagde uitscheiding Nierfunctie Normaal = 100 ml/min 80-jarige leeftijd = 60 ml/min Leverfunctie Volume lever neemt af met de leeftijd Wat gebeurt er in de lever?

farmacodynamiek = de werking van het gnm Gnm gaat pas werken na binding aan receptor of aangrijpingspunt Gevoeligheid voor gnm verandert ↑ psychofarmaca ↓ bètablokkers en insuline

farmacodynamiek Allerlei processen zijn anders bij ouderen, hier rekening mee hoeden bij gnm keuze. Nader bespreken: valrisico en hersenfunctie

Waarom valrisico reductie? Vallen vergroot de kans op een fraktuur Jaarlijks worden gemiddeld 100.000 ouderen behandeld op een Spoedeisende Hulpafdeling (SEH) van een ziekenhuis in Nederland aan de gevolgen van een valongeval. Elke vijf minuten valt een 55-plusser waarvoor er een behandeling op de SEH-afdeling noodzakelijk is. Vallen vergroot de kans op een fractuur. Corticosteroïden vergroten kans op fractuur

Voorbeeld: heupfractuur Jaarlijks 15.000 mensen met heupfractuur 93% heupfracturen veroorzaakt door val 1/2 kan niet meer terug naar zelfstandige woning 1/3 overlijdt binnen een jaar

Osteoporosepreventie Vitamine D Calcium Bisfosfonaten Medicatie die osteoporose veroorzaakt Corticosteroïden

Valangst: vicieuze cirkel  iemand is al eens gevallen, wordt bang, wordt minder actief, spieren zwakker, grotere kans vallen

Medicatie dat valrisico vergroot Polyfarmacie (onafhankelijk van medicatie) Psychofarmaca (bv benzo’s (!), antipsychotica) Bloeddrukverlagers (bv beta-blokkers) Spierverslappers (bv benzo’s)

Hersenfuncties Aantal neurotransmitters (signaaloverdracht in hersenen) neemt af bij ouderen Als gnm deze neurotransmitters ook verminderen  sterkere bijwerking vb acetylcholine Gnm met anticholinerge bijwerkingen  droge mond, opstipatie, wazig zien, verwardheid, vergeetachtigheid, delier

HARM Hospital Admissions Related to Medication tgv gnm gebruik: 5,6% van alle niet geplande ziekenhuisopnamen veroorzaakt door gnm 46% was vermijdbaar (19.000 zkh opnamen per jaar)

Harm onderzoek

Onderzoeken en richtlijnen Doel = ziekenhuisopnames verlagen Belangrijke onderzoeken: HARM – rol gnm bij opname in ziekenhuis pHARM – preventie door medicatiereview HARM-WRESTLING – adviezen bv maagbeschermer toevoegen aan NSAID

Multidisciplinaire richtlijn polyfarmacie bij ouderen Ouderen > 65 jaar Risicofactoren vastgesteld

risicofactoren Verminderde nierfunctie Verminderde cognitie Verhoog valrisico Signalen van verminderde therapietrouw Niet zelfstandig wonend

https://youtu.be/Lp3pFjKoZl8