2de inspiratiedag Participatie werkt?! Participatief werken in de jeugdhulp Participatie werkt?! 12 maart 2019

Inspiratiedag participatief werken 21 januari 2018 12/03/2019 Inspiratiedag participatief werken Eerste resultaten van een behoeftenonderzoek bij professionelen binnen integrale jeugdhulp

Inleiding Vaststelling: wens vs. praktijk? “Hoe kijken jeugdhulpverleners en hun organisaties écht naar participatie? Wat zijn de noden? Waar liggen er barrières?” Survey-onderzoek: bevraging van hulpverleners én middenkaders/directies 388 professionelen Doel? Ontwikkelen van een permanent ondersteuningsaanbod voor hulpverleners en organisaties binnen IJH To do: bevraging van cliënten zélf! 12/03/2019

Grootste ‘belang’ = positieve ingesteldheid 1. Hulpverleners vinden een participatieve basishouding zeer belangrijk. Ze vinden dat ze deze houding ook (redelijk) waarmaken. Onvoorwaardelijkheid, betrouwbaarheid, positieve ingesteldheid, authenticiteit, openheid, empathie, respect, gelijkwaardigheid en professionele nabijheid Grootste ‘belang’ = positieve ingesteldheid Maar: kloof tss. ‘belang’ en ‘praktijk’ = grootst Minst ‘belang’ = principe van onvoorwaardelijkheid Maar: kloof tss. ‘belang’ en ‘praktijk’ = kleinst Hulpverleners maken dit aspect het minst waar. Hulpverleners maken het meest waar: authentiek/echt oprecht zijn 12/03/2019

2. Hulpverleners zeggen dat ze minderjarigen nu al vaak laten participeren aan de hulpverlening. Ook ouders zouden in hoge mate betrokken worden. 70% van de hulpverleners betrekt ouders vaak. Minderjarigen: hoe ↑ de participatiegraad, hoe ↓ de scores: “Luisteren naar de gedachten & gevoelens van het kind/de jongere” (92%) “Uitleggen waarom een beslissing genomen is” (91%) Daar tegenover staat dat… “Minderjarige laten deelnemen aan vergaderingen” (43%) “Minderjarige onafhankelijk laten beslissen over de begeleiding” (34%) 12/03/2019

3. Hulpverleners ervaren gelijkaardige hindernissen bij de participatie van minderjarigen én ouders. Obstakels bij ouderparticipatie: De weerstand van ouders (66,67%) Sterke conflicten tussen ouders (49,15%) Gebrek aan tijd (39,98%) De weerstand van het kind/de jongere (25,42%) Twijfels bij de capaciteiten (18,08%) Wettelijke/juridische beperkingen (17,51%) Gebrek aan kennis en praktische tools om met ouders met een problematiek te spreken (psychisch, verslaving, …) (16,95%) Obstakels bij participatie van kinderen: Gebrek aan tijd (59,72%) De weerstand van kinderen/jongeren (34,26%) De leeftijd (30,56%) De weerstand van ouders (27,78%) Wettelijke/juridische beperkingen (18,98%) Gebrek aan kennis en praktische tools (14,35%) Twijfels bij de capaciteiten (13,89%) 12/03/2019

4. Percepties die leven bij hulpverleners over participatie van minderjarigen zijn… Gespecialiseerde vaardigheden zijn nodig om met minderjarigen te spreken. (65%) Uitkomst van de participatie = belangrijker dan proces (6%). 74% denkt van niet. Participatie kan minderjarigen belasten/schade berokkenen. (41%) Minderjarigen kunnen minder interessante beslissingen nemen. (22%) 12/03/2019

5. Succes of mislukking van ouderparticipatie hangt vooral af van de houding van de ouder(s). Eigen houding (open communicatie, ouders mee regie laten voeren, tempo respecteren, …) Beeld van “de goede ouder” “Lukt niet” = Ouder komt niet tegemoet? (weerstand, wantrouwen, gebrek aan openheid, …) 12/03/2019

6. De basishouding van de hulpverlener wordt positief beïnvloed als de hulpverlener zélf kan participeren aan het beleid. 65% van de hulpverleners voelt zich gestimuleerd door de organisatie om aan de slag te gaan met cliëntparticipatie. Hulpverleners vragen wel om een visie op participatie vanuit de organisatie en meer tijd om intensief te kunnen werken met cliënten. 12/03/2019

7. Ook organisaties hebben overwegend positieve attitudes t. a. v 7. Ook organisaties hebben overwegend positieve attitudes t.a.v. cliëntparticipatie. De voorziening faciliteert cliëntparticipatie. (64%) De mening van ouders/minderjarigen = uitgangspunt bij beleid (74%) Kwalitatieve jeugdhulp: niet zonder cliënten te betrekken op organisatieniveau (88%) De cliënt = opdrachtgever van de jeugdhulpverlening (50%) 12/03/2019

8. Organisaties ervaren obstakels bij cliëntparticipatie. Gebrek aan adequate methoden (50,44%) Gebrek aan tijd (45,13%) Risico dat er verwachtingen gecreëerd worden (28,32%) Eerdere participatieve acties hebben weinig respons opgeleverd (23,01%) Gebrek aan capaciteit (23,01%) Gebrek aan financiële middelen (15,93%) Gebrek aan motivatie van hulpverleners (14,16%) 12/03/2019

9. Hulpverleners en hun organisaties hebben behoefte aan een ondersteuningsaanbod. Ongeveer 80% van de hulpverleners is gemotiveerd om bij te dragen aan cliëntparticipatie en heeft interesse om zich verder te professionaliseren. 75% van de bevraagden op organisatieniveau heeft behoefte aan ondersteuning. Hulpverleners vragen om vorming; organisaties om goede effectieve bestaande voorbeelden/instrumenten/tools 36% van de voorzieningen overweegt om zelf nu al stappen te zetten d.m.v. cliëntfora, denktanks, vorming. 12/03/2019

Bedankt voor jullie aandacht! 21 januari 2018 Bedankt voor jullie aandacht! Yoni Gonnissen

HET PANEL

WAAROM? SAMANTHA GEERAERTS – VRIJWILLIGER CACHET VZW 21STE EEUW? VERANDERING! WAAROM? SAMANTHA GEERAERTS – VRIJWILLIGER CACHET VZW WIE? HULPVERLENING HELPT STUREN, MAAR NEEMT ROER NIET OVER! 21STE EEUW?

WAAROM? INGRID CRABBE – OUDERSPARTICIPATIE JEUGDHULP VLAANDEREN LOGISCH! WAAROM? INGRID CRABBE – OUDERSPARTICIPATIE JEUGDHULP VLAANDEREN WIE? PARTICIPATIE MOET EEN EVIDENTIE ZIJN! 21STE EEUW?

WAAROM? WENDY EERDEKENS – DOCENT & ONDERZOEKER ARTEVELDE 21STE EEUW? EFFECTIVITEIT! WAAROM? WENDY EERDEKENS – DOCENT & ONDERZOEKER ARTEVELDE WIE? HULPVERLENING MOET DURVEN LOSLATEN! 21STE EEUW?

WAAROM? DAVID DEBROUWERE – AFDELINGSHOOFD VOORZIENINGENBELEID CASUS, MESO- & MACRO- DE WEG BEWANDELEN?! WAAROM? DAVID DEBROUWERE – AFDELINGSHOOFD VOORZIENINGENBELEID WIE? HULPVERLENING = NORMAAL! 21STE EEUW?

WAAROM? TINE VAN WOUWE – JEUGDHULPVERLENER & THERAPEUT 21STE EEUW? WEDERZIJDSE GELIJKWAARDIGHEID! WAAROM? EIGEN-WIJSHEID, NEDERIGHEID EN BEGEESTERING EN OOK (MEDE)MENSELIJKHEID EN GEZOND VERSTAND! TINE VAN WOUWE – JEUGDHULPVERLENER & THERAPEUT WIE? 21STE EEUW?

ONDERWERP I: DE HULPVERLENER IS TEVREDEN OVER ZIJN BASISHOUDING

DE FILM “Dat ik het GEVOEL had mee mijn TRAJECT UITGESTIPPELD te hebben.”

HET RAPPORT “De doorsnee hulpverlener is behoorlijk tevreden over zijn participatieve basishouding met daarin (I) PROFESSIONELE NABIJHEID, (II) VOLWAARDIGE DIALOOG, (III) RESPECT VOOR HET TEMPO, (IV) AUTHENTIEK OPRECHT ZIJN, (V) EMPATHISCH ZIJN, (VI) OPEN KIJK, (VII) POSITIEF INGESTELD ZIJN, (VIII) BETROUWBAAR EN DISCREET zijn en (IX) ONVOORWAARDELIJKHEID.”

PARTICIPATIE IS “GEWOONWEG” PRATEN MET ELKAAR ONDERWERP II: PARTICIPATIE IS “GEWOONWEG” PRATEN MET ELKAAR

DE FILM “Jullie zijn over mij bezig hé. Ik zie het wel. Waarop een begeleider spontaan zegt: tuurlijk zijn we over u bezig. Weet je wat. Zet u erbij en we gaan het verder over u hebben. Ze komt er bij zitten en wonder boven wonder, NA ENIG GEPALAVER, KOMEN WE TOT EEN AFSPRAAK OVER WANNEER ZE WEL EN NIET OP BEZOEK GAAT.”

HET RAPPORT ““ 40 PROCENT van de hulpverleners ervaart een gebrek aan TIJD als een OBSTAKEL om de cliënt te laten participeren.”

ONDERWERP III: PARTICIPATIE ONDERWERP III: PARTICIPATIE! JA, MAAR VOORAL VAN DE “GOEDE” OUDER EN DE “GOEDE” JONGERE

DE FILM “Het is belangrijk dat de hulpverlening rekening houdt met de mening van de ouders omdat zij hun kind het beste kennen. Hiermee kan dan ook rekening worden gehouden in het hulpverleningsplan. AL TE VAAK MERK IK OP DAT HIERMEE GEEN REKENING WORDT GEHOUDEN, MAAR ACHTERAF WEL BLIJKT DAT JE HET AAN HET RECHTE EIND HAD. “

HET RAPPORT ““De hulpverleners zeggen dat ouders IN HOGE MATE (39 procent) en ZEER HOGE MATE (32 procent) participeren.”

HET RAPPORT ““Bijna 70 procent van de hulpverleners ervaart de WEERSTAND van de ouders als een obstakel.” ”

Dialoogtafels Dialoogtafels 1. Participatief werken is een attitude. Hou vast aan een participatieve basishouding, vooral op moeilijke momenten! Inleider: vormingswerker participatieve basishouding + TAO 2. Hoe vanuit een participatieve basishouding werken aan de relatie tussen kinderen/jongeren en ouders? Inleider: Forta Kuné 3. Hoe zet/hou je de cliënt aan het stuur van de hulpverlening wanneer er (veel) hulpverleners van verschillende diensten betrokken zijn? Inleider: Dienst Ondersteuningsplan Oost-Vlaanderen (DOP) 4/1. Hulp is meer dan praten. Hulp is samen dingen doen! Inleider 1 : Stappen vzw 4/2. Hulp is meer dan praten. Hulp is samen dingen doen! Inleider 2: CIG St Jan Baptist 5/1. Jongeren en/of ouders denken mee na over de organisatie van de hulpverlening en over het beleid van de organisatie. Inleider 1 : Lia vzw Ervaringsdeskundigen 5/2. Jongeren en/of ouders denken mee na over de organisatie van de Inleider 2: Rubicon project Oranjehuis Dialoogtafels Dialoogtafels

2de inspiratiedag Met dank voor jullie aanwezigheid én medewerking! Participatief werken in de jeugdhulp Met dank voor jullie aanwezigheid én medewerking!