HET GERIATRISCH DAGZIEKENHUIS VISIE EN BELEIDSPERSPECTIEVEN VAN DE FEDERALE OVERHEID Timo THIBO FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de voedselketen en Leefmilieu

OVERZICHT Inleiding: Vergrijzing van de bevolking Het geriatrisch zorgprogramma Het geriatrisch dagziekenhuis Beleidsperspectieven: Recente ontwikkelingen Beleidsperspectieven: De toekomst? Algemene conclusies

INLEIDING: VERGRIJZING EN VEROUDERING VAN DE BEVOLKING

INLEIDING: VERGRIJZING EN VEROUDERING VAN DE BEVOLKING « Dubbele vergrijzing » Aantal patiënten met een geriatrisch profiel ↑ Demografische evolutie vertaalt zich ook in ziekenhuispopulatie Verspreiding van de geriatrische patiënten in ZH ⇒ AANPASSING VAN DE AARD EN DE DIVERSITEIT VAN DE GEZONDHEIDSSTRUCTUREN NODIG!

INLEIDING: VERGRIJZING EN VEROUDERING VAN DE BEVOLKING

INLEIDING: VERGRIJZING EN VEROUDERING VAN DE BEVOLKING DEMOGRAFISCHE EVOLUTIE VERTAALD IN ZH-OPNAMES: AANTAL GERIATRISCHE GEHOSPITALISEERDE PATIENTEN ↑ AANTAL JONGERE GEHOSPITALISEERDE PATIENTEN ↓ VOLGENS PACOLET EN DELIEGE (2004): IN 2050: 1 PATIENT OP 2 IN ZH ≥ 65 JAAR IN 2050: 1 PATIENT OP 3 IN ZH ≥ 75 JAAR

HET GERIATRISCH ZORGPROGRAMMA

HET GERIATRISCH ZORGPROGRAMMA “Koninklijk besluit houdende vaststelling van de normen waaraan het zorgprogramma voor de geriatrische patiënt moet voldoen om te worden erkend”

HET GERIATRISCH ZORGPROGRAMMA RESULTAAT VAN EEN SAMENWERKING BVGG EN COLLEGE GERIATRISCHE PATIENT SAMENWERKING NATIONAAL LOKAAL

HET GERIATRISCH ZORGPROGRAMMA UITGANGSPUNT: de “geriatrische zorgcultuur” Globale benadering van de geriatrische patiënt: - meervoudige pathologie (bvb. heupfractuur in combinatie met osteoporose, hartproblemen, diabetes, …) - complexe sociale situatie - ↑ zorgbehoefte en risico op chronische zorgafhankelijkheid ⇒ zeer gespecialiseerde, multidisciplinaire & intensieve benadering !!

HET GERIATRISCH ZORGPROGRAMMA Multidisciplinair team en multidisciplinair overleg - Multidisciplinair zorgplan (diagnose, behandeling en revalidatie) = deel van het dossier van de patiënt - Multidisciplinair geriatrisch handboek - een reeks afspraken inzake de samenwerking tussen de interne en externe actoren

HET GERIATRISCH ZORGPROGRAMMA Zowel voor, tijdens als na een hospitalisatie (cfr. onderdelen GZP) ⇒ functionele samenwerkingsverband van het ZH met de eerste lijnszorg en de zorg in de thuisvervangende milieus ⇒ complementariteit ⇒ Integratie en continuïteit van de zorg ⇒ Ontslagmanagement: vanaf opname in het ZH

HET GERIATRISCH ZORGPROGRAMMA VOOR WIE? DE GERIATRISCHE PATIENT : - verminderde homeostase fysiologische zwakte neiging tot inactiviteit en toegenomen afhankelijkheid polypathologie en polymedicatie chronische aandoeningen complexe sociaal-economische situatie …

HET GERIATRISCH ZORGPROGRAMMA Het geriatrisch zorgprogramma: gemiddeld ouder dan 75 jaar Elke in het ziekenhuis opgenomen patiënt, ouder dan 75 jaar, wordt geëvalueerd om na te gaan of hij voldoet aan één van criteria, en of hij al dan niet in het zorgprogramma moet worden opgenomen. Screening en gevalideerde instrumenten RAI MDS ⇒ RAI ACUTE G

HET GERIATRISCH ZORGPROGRAMMA BASISFUNCTIE! Ieder AZ met erkende dienst G Ieder AZ zonder erkende dienst G: een functioneel samenwerkingsverband met het dichtstbijzijnde AZ met erkend zorgprogramma ⇘ Regels i.v.m. Interne en externe liaison + geriatrisch consult Iedere geïsoleerde G: ofwel GZP, ofwel samenwerkingsverband

HET GERIATRISCH ZORGPROGRAMMA ONDERDELEN: DIENSTEN G GERIATRISCHE DAGZIEKENHUIZEN INTERNE LIAISON EXTERNE LIAISON GERIATISCH CONSULT

HET GERIATRISCH ZORGPROGRAMMA 1. DIENSTEN G Het zorgprogramma omvat een erkende dienst voor geriatrie (kenletter G) zoals bedoeld in het koninklijk besluit van 23 oktober 1964 tot bepaling van de normen die door de ziekenhuizen en de diensten moeten worden nageleefd. 2. GERIATRISCHE DAGZIEKENHUIZEN 3. INTERNE LIAISON 4. EXTERNE LIAISON 5. GERIATISCH CONSULT

HET GERIATRISCH ZORGPROGRAMMA 1. DIENSTEN G 2. GERIATRISCHE DAGZIEKENHUIZEN - Opname: op verzoek van de huisarts, een geneesheer-specialist of na een geriatrisch consult - Doelstelling: diagnose, therapeutische behandeling en revalidatie op pluridisciplinaire wijze 3. INTERNE LIAISON 4. EXTERNE LIAISON 5. GERIATISCH CONSULT

HET GERIATRISCH ZORGPROGRAMMA 1. DIENSTEN G 2. GERIATRISCHE DAGZIEKENHUIZEN 3. INTERNE LIAISON - Voor alle in het ZH opgenomen geriatrische patiënten, bvb. indien geen opname op G-dienst omwille van pathologie of aantal beschikbare bedden - Geriatrische principes en pluridisciplinaire deskundigheid voor behandelend geneesheer-specialist en de teams - Tweedelijnsfunctie: ondersteuning en advies aan de 1ste lijn 4. EXTERNE LIAISON 5. GERIATISCH CONSULT

HET GERIATRISCH ZORGPROGRAMMA 1. DIENSTEN G 2. GERIATRISCHE DAGZIEKENHUIZEN 3. INTERNE LIAISON 4. EXTERNE LIAISON - Geriatrische principes en pluridisciplinaire deskundigheid voor de huisarts, de CRA en de zorgverstrekkers van de doelgroep - Continuïteit van de zorg optimaliseren, onnodige opnames vermijden, synergieën en functionele samenwerkingsnetwerken ontwikkelen - Formele samenwerkingsakkoorden 5. GERIATISCH CONSULT

HET GERIATRISCH ZORGPROGRAMMA DIENSTEN G GERIATRISCHE DAGZIEKENHUIZEN FUNCTIE INTERNE LIAISON FUNCTIE EXTERNE LIAISON GERIATISCH CONSULT Het geriatrisch consult laat toe, bij voorkeur op verzoek van de behandelend huisarts, om een geriatrisch advies te verstrekken

HET GERIATRISCH ZORGPROGRAMMA 1 team, met verschillende onderdelen Coördinatie van het GZP: - Geneesheer-diensthoofd van het GZP - hoofdverpleegkundige van het GZP Aangewezen door de directeur, op voorstel van de hoofdgeneesheer en het hoofd van het verpleegkundig departement

HET GERIATRISCH ZORGPROGRAMMA Doelstellingen van de coördinatie: Multidisciplinair geriatrisch handboek Kwaliteitsbeleid Naleven van de normen Registratie geriatrische gegevens Zorgcontinuïteit en uitwisseling van gegevens Multidisciplinair overleg

HET GERIATRISCH DAGZIEKENHUIS

HET GERIATRISCH DAGZIEKENHUIS = 1 VAN DE 5 ONDERDELEN VAN HET GZP Onlosmakelijk met Elkaar verbonden! G Consult

HET GERIATRISCH DAGZIEKENHUIS DOELSTELLINGEN: Klassieke hospitalisatie voorkomen, of Hospitalisatie inkorten & terugkeer van de patiënt naar huis (of de omgeving waarin hij verblijft) bespoedigen Patiënt zo lang mogelijk in vertrouwd milieu (in de mate van het mogelijke)  Technische middelen van ZH ter beschikking, zonder dat een volledige opname van de patiënt noodzakelijk is

HET GERIATRISCH DAGZIEKENHUIS KLASSIEK DAGZIEKENHUIS Gericht op: Medico-chirurgische acten GERIATRISCH DAGZIEKENHUIS Procesbenadering Complexiteit Multidisciplinariteit Complementariteit

HET GERIATRISCH DAGZIEKENHUIS AANBOD: - diagnostisch: - verschillende onderzoeken / consultaties op 1 of meerdere dagen - multidisciplinaire evaluatie (Bvb. geheugenkliniek, diagn. programma voor valpartijen, incontinentie, loop- problemen, voedingsproblemen,… - therapeutisch: - gediversifieerd therapeutisch aanbod - opname vereist, maar interventies enkel overdag - revalidatie: - voor patiënten die thuis verblijven - al dan niet naar aanleiding van een hospitalisatie

HET GERIATRISCH DAGZIEKENHUIS ARCHITECTONISCH: Aangepast aan het comfort en de veiligheid van de geriatrische patiënt Moet beschikken over : - een onderzoekslokaal - een verzorgingslokaal - een rustlokaal - een lokaal voor therapeutische individuele en groepsactiviteiten - de nodige infrastructuren voor de intensieve revalidatie - een eetzaal - voldoende en beschikbaar sanitair

HET GERIATRISCH DAGZIEKENHUIS PERSONEELSNORMEN ( Proefprojecten ! ): - 2 FTE verpleegkundigen - 1 FTE paramedicus: - graduaat of bachelor in de ergotherapie, - graduaat of bachelor of licentiaat of master in de kinesitherapie, - licentiaat of master in de psychologie.     - Bovendien moet men een beroep kunnen doen op volgende kwalificaties:   - sociaal assistent of sociaal verpleger - graduaat of bachelor in de voedings- en dieetleer - graduaat of bachelor of licentiaat of master in de logopedie - ontslagmanager

HET GERIATRISCH DAGZIEKENHUIS Eerste onderdeel in het kader van een progressieve implementatie van het GZP Proefprojecten Financiering van 2 FTE verpleegkundige en 1 FTE paramedicus (B4) Sinds 1 januari 2006: 46 geriatrische dagziekenhuizen Sinds 1 januari 2007: 61 geriatrische dagziekenhuizen Evaluatie: door de onderzoeksequipe “Evaluatie van de proefprojecten geriatrische dagziekenhuizen” Eerste eindrapport: eind april 2007

HET GERIATRISCH DAGZIEKENHUIS: EVALUATIE DOELSTELLINGEN onderzoek “Evaluatie van de proefprojecten GDZ”: De plaats van het GDZ binnen het zorgaanbod van een ziekenhuis, aan de hand van: - Het profiel van de patiëntenpopulatie + de geriatrische aandoeningen - De zorghandelingen die plaatsvinden op een GDZ Aanbevelingen formuleren betreffende een adequate financiering GDZ VOORLOPIGE RESULTATEN: wisselende medewerking binnen het ziekenhuis van andere medische disciplines  Interne liaison rol en medewerking van de huisartsen

HET GERIATRISCH DAGZIEKENHUIS: EVALUATIE (voorlopige resultaten vervolg) enthousiasme van de woon- en zorgcentra om hospitalisatie te vermijden vraag naar mediacampagne (sensibilisering) van de overheid vraag naar verdere investering personeel, infrastructuur en accommodatie gebrek aan artsen honorering artsen en paramedische prestaties vraag naar richtinggeving vanwege de overheid zeer veel inzet en motivatie van het werkveld GDZ is een meerwaarde en vormt een alternatief voor hospitalisatie belang van de medewerking intern en extern voor welslagen van het project GDZ

BELEIDSPERSPECTIEVEN

RECENTE ONTWIKKELINGEN verpleegkundigen: Bijzondere beroepstitel “verpleegkundige gespecialiseerd in de geriatrie” Bijzondere beroepsbekwaamheden “verpleegkundige met een bijzondere deskundigheid in de geriatrie” K.B. Verhoging van G-bedden: van 5 naar 6 / 1000 inwoners ≥ 65jr K.B. Geriatrisch Zorgprogramma Platform GZP Beleidsondersteunende studies

PLATFORM GZP Doelstellingen: aanbevelingen m.b.t. GZP voor: - de Minister van Volksgezondheid en Sociale Zaken de ziekenhuizen Samenstelling: - College voor geriatrische patiënt - BVGG - NRZV: afdeling erkenning, afdeling financiering, werkgroep RVT Nationale Confederatie van Verzorgingsinstellingen Nationale Raad Voor Verpleegkunde - Nationale Raad van de Paramedische Beroepen

STUDIES: Financieel en Kwalitatief FOD VOLKSGEZONDHEID: Universitaire onderzoeksequipes: - GDZ - LIAISON INTERNE - RAI / RAI ACUTE IN G FEDERAAL KENNISCENTRUM (KCE): - Financiering GZP - Financiering GDZ

DE TOEKOMST ?

HET GERIATRISCH ZORGPROGRAMMA: PLANNING Totaal budget: 65 mio Euro (+ nomenclatuur) Implementatie verspreid over 6 jaar – Redenen: - budgettair - aanpassing in de ZH-cultuur en organisatorische aanpassing - studies  evalueren en bijsturen 2006: - 46 proefprojecten GDZ 2007 : - 15 nieuwe proefprojecten GDZ - vanaf 01.07.2007:   - 61 proefprojecten interne liaison ( 4 FTE / ZH ) - 61 GDZ: Financiering van “gemeenschappelijke diensten” (70% van B1: algemene kosten, onderhoud, verwarming, administratie, was en linnen, voeding, …)

PLANNING (VERVOLG) 2008 : - 15 nieuwe proefprojecten GDZ - Financiering van “gemeenschappelijke diensten” (70% B1) - 20 nieuwe proefprojecten interne liaison ( 4 FTE / ZH ) 2009 : - Finaliseren van de proefprojecten GDZ: B1 + B2 (= kosten verplegend personeel en de courante medische produkten) - 01.07.2009: Finaliseren van de proefprojecten interne liaison 2010 : - Financiering van de proefprojecten interne liaison op jaarbasis - 1ste stap in de structurele financiering van de interne liaison (4 FTE als basis & 1FTE/400 geriatrische patiënten indien meer dan 1.600 geriatrische patiënten (KCE) 2011 : - 2de stap in de structurele financiering van de interne liaison

CONCLUSIES De vergrijzing van de bevolking noodzaakt een aanpassing van de aard en de diversiteit van de bestaande gezondheidszorgstructuren. Het geriatrisch zorgprogramma vormt een belangrijke maatregel om aan deze evolutie tegemoet te komen. De proefprojecten GDZ, als onderdeel van het GZP, vormen een eerste belangrijke stap in de progressieve implementatie van dit zorgprogramma.

CONTACTGEGEVENS TIMO THIBO FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU VICTOR HORTAPLEIN 40 BUS 10 1060 BRUSSEL 02/524.86.95 TIMO.THIBO@HEALTH.FGOV.BE