“als je jong bent is dit moeilijk te begrijpen “als je jong bent is dit moeilijk te begrijpen. Maar mensen zoals wij leven van herinneringen. Als die er niet meer zijn, is er niets meer. Ik ben bang dat hij zijn hele leven aan het vergeten is. En alleen met die herinneringen leven terwijl hij ernaast zit… Leeg” j. Bernlef 1984

Bevolkingspiramide: wat brengt de toekomst

Voorkomen dementie Volgens leeftijd -ruim 10% van de mensen boven 65 jaar lijden aan dementie -ruim 20% van de mensen boven 80 Risico: vrouw 1 op 3, man 1 op 6

Wat is dementie? Dementie is een syndroom waarbij de verwerking van informatie in de hersenen is verstoord. Hierdoor treden geheugenstoornissen op, in wisselende combinatie met één of meerdere van de volgende stoornissen: Afasie ( niet meer goed begrijpen van of kunnen uitdrukken in woord of schrift) Apraxie (geen doelbewuste handelingen kunnen uitvoeren) Agnosie ( geen objecten meer kunnen herkennen) Stoornis in uitvoerende functies ( niet meer kunnen abstraheren, logische volgtrekkingen maken, organiseren, plannen maken, doelgericht handelen)

Ziekte van Alzheimer Geheugenstoornis Stoornis in taal, herkenning, uitvoering, uitvoerende functies (ADL – IADL) Achteruitgang t.o.v vroeger functioneren Geleidelijk ontstaan Geen acute verwardheid

Degeneratieve oorzaak: Lewy Body symptomen Oorzaak: Opeenstapeling van abnormale eiwitvormen in de hersenen Kernsymptomen: -aandachtsstoornissen (op de voorgrond) -cognitieve achteruitgang +2 van volgende symptomen: -wisselende verwardheid -visuele hallucinaties -parkinsonachtige motoriek

Oorzaken van dementie: vasculaire oorzaak Oorzaak: minder kwalitatieve doorbloeding van de hersenen Symptomen: -eerder een plots begin -stapsgewijze achteruitgang op cognitief vlak -beschadigingen op vasculair gebied hebben een invloed op de motoriek -Emotionele instabilisatie

Oorzaken van dementie: degeneratieve oorzaak: frontaalkwabdementie Oorzaak: vermoedelijk genetische factor Beginleeftijd: relatief jong symptomen Geheugenstoornissen: minder op de voorgrond Verhoogde afleidbaarheid Persoonlijkheids- en gedragsveranderingen Labiel in emoties taalstoornissen

Werking van het geheugen De werkkamer (KTG) Het archief (LTG)

Verloop van de aandoening: prodromale fase Discrete veranderingen in het functioneren Geheugenklachten Emotionele labiliteit Interesseverlies Grotere kwetsbaarheid Soms toenemend sociaal isolement

Verloop van de aandoening: overzicht BEDREIGDE IK VERDWAALDE IK VERBORGEN IK VERZONKEN IK Stoornis KTG Spreken & gesprek volgen verloopt moeizamer Complexe handelingen verlopen moeizamer = dagelijkse leven vraagt veel energie Stoornis KTG – LTG Desoriëntatie in tijd Emoties gaan overheersen = Nood aan structuur en herkenning Geheugen & taalbegrip verdwijnen Afgesloten en ontoegankelijkheid Bewuste beleving gaat verloren, emoties blijven ervaren = lichamelijk contact & geborgenheid & primaire behoeften

Oprollend geheugen De persoon met dementie leeft in het verleden en vergeet het heden Normbesef vervaagt = decorumverlies Belangrijke personen uit het verleden worden weer tot leven gewekt Achteruitgang van het vermogen om voor zichzelf te zorgen Achteruitgang van het verstandelijk vermogen

Communicatietips Hou de communicatie simpel. Verzoeken net voor het gebeuren. Controle of de vraag begrepen is of niet. Neem de tijd. Doe voor, stuur de beweging die moet gemaakt worden. Verbeter niet als dat niet hoeft.

Communicatietips Zoek alternatieven voor ‘nee’. Vermijd confrontatie met hun achteruitgang en hun beperkingen. Wat wel en niet zeggen? Onderschat het belang van non-verbale communicatie niet. Maak contact d.m.v. reminiscentie. Ook is de laatste fase is communicatie mogelijk.

Vragen?

Is het vandaag of gisteren (M Is het vandaag of gisteren (M. Vasalis) Is het vandaag of gistren, vraagt mijn moeder, bladstil, gewichtloos drijvend op haar witte bed. Altijd vandaag, zeg ik. Ze glimlacht vaag en zegt: zijn we in Roden of Den Haag? Wat later: kindje ik word veel te oud. Ik troost haar, dierbare sneeuwwitte astronaut zo ver al van de aarde weggedreven, zo moedig uitgestapt en in de ruimte zwevend zonder bestek en her en der. Zij zoekt – het is een s.o.s. – haar herkomst en haar zijn als kind en niemand niemand, die haar vindt zoals zij was. Haar Franse les herhaalt zij van haar achtste jaar: ‘bijou, chou, croup, trou, clou, pou, où, die eerste juffrouw, weet je wel die valse ouwe mademoiselle hoe heet ze nou. Ik ben zo moe.’ Had ik je maar als kind gekend, die nu mijn kind en moeder bent.