Middelen en criminaliteit Dr. Eric Blaauw Lector Verslavingskunde r.w.blaauw@pl.hanze.nl

verslaving

DSM 5 criteria Veel trek of gebruik Vaker en in grotere hoeveelheden gebruiken dan de bedoeling was. Wens of mislukte pogingen om te minderen of te stoppen. Gebruik en herstel van gebruik kosten veel tijd. Hunkering: Sterk verlangen om te gebruiken Negatieve consequenties, ook voor anderen Door gebruik tekortschieten op het werk, school of thuis. Blijven gebruiken ondanks hieruit resulterende problemen in het relationele vlak Door gebruik opgeven van hobby’s, sociale activiteiten of werk Voortdurend gebruik in situaties die fysiek gevaar opleveren   Tolerantie en afhankelijkheid Voortdurend gebruik ondanks weet hebben dat het gebruik lichamelijke of psychische problemen met zich meebrengt of verergert. Tolerantie: Grotere hoeveelheden nodig voor hetzelfde effect. Het optreden van onthoudingsverschijnselen 2-3 licht, 4-5 matig, 6+ ernstig

Ziektelast Verslaving kan verergeren. Stoornissen in het gebruik van middelen zijn na verloop van tijd bij 25-30% chronisch Kans op tal van ziekten en vroegtijdige sterfte (Nutt, King & Philips, 2010; Rehm et al., 2017) Bij stoornis in alcohol (40%) of drugs (60%) vaak comorbide stoornis (Popma, Blaauw & Bijlsma, 2010) Comorbiditeit en chroniciteit moeilijk te behandelen (Hunt et al., 2013) Meer opnames Meer vroegtijdige sterfte Meer suicides Meer zwerven Meer somatiek Meer geweld Meer herhaalde detenties

DSM 5 criteria Veel trek of gebruik Vaker en in grotere hoeveelheden gebruiken dan de bedoeling was. Wens of mislukte pogingen om te minderen of te stoppen. Gebruik en herstel van gebruik kosten veel tijd. Hunkering: Sterk verlangen om te gebruiken Negatieve consequenties, ook voor anderen Door gebruik tekortschieten op het werk, school of thuis. Blijven gebruiken ondanks hieruit resulterende problemen in het relationele vlak Door gebruik opgeven van hobby’s, sociale activiteiten of werk Voortdurend gebruik in situaties die fysiek gevaar opleveren   Tolerantie en afhankelijkheid Voortdurend gebruik ondanks weet hebben dat het gebruik lichamelijke of psychische problemen met zich meebrengt of verergert. Tolerantie: Grotere hoeveelheden nodig voor hetzelfde effect. Het optreden van onthoudingsverschijnselen 2-3 licht, 4-5 matig, 6+ ernstig

Partners hebben last Partners hebben tal van klachten (Benishek, Kirby & Dugosh, 2011) Allen hebben relatieproblemen (100%) en emotionele problemen (100%) Bijna allen hebben financiële problemen (90%) en familieproblemen (87%) Meer dan helft heeft gezondheidsproblemen (68%) en last van geweld (70%) Ongeveer een op de zes heeft problemen met politie en justitie (17%) Partners hebben psychische en lichamelijke problemen en minder kwaliteit van leven (Hussaerts, Roozen & Meyers, 2007)

Kinderen hebben last Kinderen hebben tal van klachten (Overview: Barber & Crisp, 1994) Kleine kinderen. Driejarigen zijn impulsiever en hebben meer gedragsproblemen (alcohol). Daarbij geen consistente relatie met IQ of schoolprestaties Basisschoolkinderen. Depressiever, meer gezondheidsproblemen (alcohol), meer problemen met ouders en meer parentificatie. Gelukkig betere relaties met broertjes/zusjes en relaties met cognitieve functies inconsistent. Meerdere studies rapporteren meer kindermishandeling Adolescenten. Meer emotionele problemen, minder sociale competentie en slechtere gezondheid. Minder vervolgopleidingen Volwassen kinderen. Inconsistente bevindingen omtrent (psychische) gezondheid en persoonlijkheidsproblemen Overdracht van verslaving op kinderen (Anthonio et al., 2016)

Verdere omgeving heeft last Vijf personen in de omgeving worden geraakt (Daley & Baskin, 1991) Alcoholgebruik belangrijkste factor bij verkeersongevallen (Houwing e.a., 2014) Jaarlijks miljarden aan kosten alcohol en drugs (RIVM, 2016)

Conclusie Verslaving vormt niet alleen een probleem voor de persoon zelf, maar ook voor diens omgeving

MIDDELEN EN CRIMINALITEIT

In huizen van bewaring is bij 60% problematisch middelen-gebruik aanwezig: 30% alcohol, 38% drugs (Oliemulder et al., 2009; zie ook Vogelvang et al., 2003) In justitiële jeugdinrichtingen had 55% in halfjaar voor plaatsing een stoornis in gebruik van middelen (Vreugdenhil et al., 2004) In ISD inrichtingen is bij 100% van de mannen (Goderie, 2008) en bij 96% van de vrouwen (Blaauw et al., 2016) een stoornis in het gebruik van middelen aanwezig In TBS inrichtingen is 48% (Hildebrand & De Ruiter, 2004) tot 75% (Timmerman & Emmelkamp, 2001) ooit verslaafd geweest

Bij verslaving is de kans op een delict drie tot vier keer groter (review Bennet, Holloway & Farrington, 2008) Crack: 6 x Heroïne: 3 x Cocaïne: 2.5 x Amfetaminen: 1.9 x Cannabis: 1.5 x Ook door alcohol en benzodiazepines verhoogde (maar onbekende) kans op criminaliteit CONCLUSIE: VERSLAVING EN CRIMINALITEIT HANGEN MET ELKAAR SAMEN

MIDDELEN EN GEWELD

Middelen en geweld 65% van TBS gestelden was verslaafd op het moment van het geweldsdelict (Emmerik & Brouwers, 2001) 46% van TBS gestelden was onder invloed op het moment van het delict (Brand et al., 2009). In Nederland is 26-43% van de geweldszaken alcohol-gerelateerd (Ramaekers et al., 2016) In Nederland is 70-80% van het uitgaans-geweld alcohol-gerelateerd (Ramaekers et al., 2016) De omvang van het druggerelateerde geweld in Nederland (3%) is gering (Ramaekers et al., 2016)

Alcohol en geweld Alcohol en geweld gaan hand in hand (Cafferky et al., 2016; Foran & O’Leary, 2007) 62% van plegers van ernstig gewelddelict (levensdelict, verkrachting, huiselijk geweld, kindermishandeling) dronk voor het delict (Review in elf landen: Murdock e.a., 1990) Kans op agressie onder alcoholisten naar schatting 12 keer zo hoog (Murdock e.a., 1990). In bevolking met meer alcoholconsumptie meer geweldsdelicten (Bye, 2007) Meer huiselijk geweld waar alcohol wordt verkocht (Livingston, 2011) 50-60% alcoholisten in behandeling pleegt huiselijk geweld (Murphy & O’Farell, 1996) Meer seksueel geweld bij alcoholisten (o.a. Kraanen & Emmelkamp, 2011)

Drugs en geweld Drugs en (partner)-geweld gaan hand in hand (Moore et al., 2008; Cafferky et al., 2016) Cannabis werkt eerder agressie-verlagend dan agressie-verhogend (Ramaekers et al., 2016) Opiaten, MDMA, GHB en hallucinogenen werken niet agressie-verhogend (Ramaekers et al., 2016) Cocaïne, amfetamine, methamfetamine en synthetische drugs werken agressie-verhogend (Ramaekers et al., 2016) Combinaties met alcohol zijn wel vaker problematisch en middelen kunnen leiden tot verergering van pathologie (Ramaekers et al., 2016): Denk bijvoorbeeld aan cannabis bij psychose

Modellen van verslaving en criminaliteit

Door criminaliteit is het gemakkelijker middelen of geld hiervoor te krijgen (economische relatie) Geweld is noodzakelijk om conflicten op te lossen in de scene of criminaliteit hoort vooral bij de scene (systemische relatie) Middelen hebben een direct effect op mensen door een psycho-farmacologische relatie Farmacologische effecten (intoxicatie) Onthoudingsverschijnselen Neurotoxische effecten (langdurig gebruik)

Vierde verklaring: gezamenlijke factoren Middelen versterken al aanwezige tendensen. Het zijn vooral gezamenlijke onderliggende symptoom- en karakterclusters die samenhangen met kans op criminaliteit. Problematische symptoom- en karakterclusters Impulscontrole

Alcohol en geweld Geweld komt vooral door (snelle) toename van alcohol in bloed. Er lijkt vooral bij 6 glazen een drempelwaarde te zijn (Ramaekers et al., 2016) Alcohol dempt de emotie- en impulscontrole (Ramaekers et al., 2016) Alcohol vernauwt aandachtfocus en belemmert overzicht over situatie (Ramaekers et al., 2016) Conclusie: Kijk bij alcohol naar hoeveelheid alcohol, persoonlijkheid en omgeving

Drugs en geweld Stimulantia kunnen zelfvertrouwen en gevoel van mannelijkheid vergroten, wat kan leiden tot hogere kans op agressie Synthetische stimulerende middelen kunnen agressie-verhogend werken Na stoppen met drugs kan onrust en irritatie optreden Heroïne en andere drugs moeten wel bekostigd worden, hetgeen de kans op verwervings-criminaliteit verhoogt

Het gaat dus vooral om de onderliggende kenmerken Let dus op de relatie van persoon en omgeving

References American Psychiatric Association (2014). Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen. Amsterdam: Boom. Barber, J. G. & Crisp, B. R. (1994). The effects of alcohol abuse on children and the prtner’s capacity to initiate change. Drug and Alcohol Review, 13, 409-416. Benishek, L. A., Kirby, K. C., & Dugosh, K. L. (2011). Prevalence and frequency of problems of concerned family members with a substance-using loved one. The American Journal Of Drug And Alcohol Abuse, 37(2), 82-88. Anthonio, G.G., Willems, I., Jansen, D. & vander Meer-Jansma, M. (2016). Verslaafde ouder is risico voor kind. Medisch Contact, 27 september. Bennett, T.,Holloway, K., & Farrington, D. (2008). The statistical association between drug misuse and crime: A meta-analysis. Aggression and Violent Behavior, 13(2), 107–118. Cafferky, B. M., Mendez, M., Anderson, J. R. & Stith, S. M. (2016). Substance use and intimate partner violence: A meta-analytic review. Psychology of Violence. http://dx.doi.org/10.1037/vio0000074. Correia, C. J., Benson, T. A., & Carey, K. B. (2005). Decreased substance use following increases in alternative behaviors: A preliminary investigation. Addictive Behaviors, 30(1), 19-27. Daley, D. C., & Raskin, M. S. (1991). Treating the chemically dependent and their families. Thousand Oaks, CA, US: Sage Publications, Inc. Frankl, V.E. (2011). De Zin van het bestaan. Rotterdam: Ad Donker b.v. Foran, H. M., & O’Leary, K. D. (2008). Alcohol and intimate partner violence: A meta-analytic review. Clinical Psychology Review, 28, 1222-1234. Houwing, S., Bijleveld, F.D., Commandeur, J.J.F. & Vissers, L. (2014). Het werkelijk aandeel verkeersdoden als gevolg van alcohol Aanpassing schattingsmethodiek. R-2014-32. Den Haag: SWOV. Hunt, G.M., & Azrin, N.H. (1973). A community reinforcement approach to alcoholism. Behaviour Research And Therapy, 11(1), 91-104 Hunt, G.E., Siegfried, N., Morley, K., Sitharthan, T. & Cleary, M. (2013). Psychosocial interventions for people with both severe mental illness and substance misuse. Cochrane Database of Systematic Reviews, 10. DOI: 10.1002/14651858.CD001088.pub3. Hussaarts, P., Roozen, H. G., Meyers, R. J., van de Wetering, B. M., & McCrady, B. S. (2012). Problem areas reported by substance abusing individuals and their concerned significant others. The American Journal On Addictions, 21(1), 38-46. Kraanen, F. L., & Emmelkamp, P. M. G. (2011). Substance misuse and substance use disorders in sex offenders: A review. Clinical Psychology Review, 31(3), 478–489. Leshner, A.I. (1997). Addiction is a brain disease, and it matters. Science, 278, 45-47. Meyers, R.J. & Smith, J.E. (2008). Handboek voor de behandeling van alcoholverslaving: de Community Reinforcement Approach. Nederlandse bewerking door P. Greeven, L. De Fuentes-Merillas, & H. Roozen. Utrecht: Bohn Stafleu & van Loghum Moore, T. D., Stuart, G. L., Meehan, J. C., Rhatigan, D. L., Hellmuth, J. C. & Keen, S. M. (2008). Drug abuse and aggression between intimate partners: A meta-analytic review. Clinical Psychology Review, 28, 247-274. Nordén, T., Malm, U., & Norlander, T. (2012). Resource group Assertive Community Treatment (RACT) as a tool of empowerment for clients with severe mental illness: A meta-analysis. Clinical Practice & Epidemiology in Mental Health, 8, 144-151. Doi: 10.2174/1745017901208010144 Nugter, M. A., Engelsbel, F., Bähler, M., Keet, R., & van Veldhuizen, R. (2016). Outcomes of FLEXIBLE Assertive Community Treatment (FACT) Implementation: A Prospective Real Life Study. Community Mental Health Journal, 52(8), 898–907. http://doi.org/10.1007/s10597-015-9831-2 Nutt, D.J., King, L.A. & Phillips, L.D. (2010). Drug harms in the UK: a multicriteria decision analysis. Lancet, 376, 1558–1565. Popma, A., Blaauw, E., & Bijlsma, E. (2012). Psychiatrische comorbiditeit van verslaving in relatie tot criminaliteit. In Blaauw, E., & Roozen, H. (Red.), Handboek Forensische Verslavingszorg (pp. 21-40). Utrecht: Bohn, Stafleu en van Loghem. RIVM (2016). Maatschappelijke kosten baten analyse alcoholgebruik. RIVM Report 2016-0133. Robins, L. N., Davis, D. H., & Nurco, D. N. (1974). How permanent was Vietnam drug addiction? American Journal of Public Health, 64(12 Suppl), 38–43. Roozen, H. G., Wiersema, H., Strietman, M., Feij, J. A., Lewinsohn, P. M., Meyers, R. J., Koks, M. and Vingerhoets, A. J.J.M. (2008), Development and Psychometric Evaluation of the Pleasant Activities List. The American Journal on Addictions, 17, 422–435. doi:10.1080/10550490802268678 Tuithof, M. (2015). Drinking Distilled: Onset, course and treatment of alcohol use disorders in the general population. Amsterdam: UvA-DARE.