Hoe zit dat nu eigenlijk? Vogelveren Hoe zit dat nu eigenlijk? KNNV afdeling Voorne Vogelwerkgroep Marco Houwertjes Hans op den Dries 11-01-2019 Depositphotos.com

Wie zijn wij? Marco Houwertjes Hans op den Dries Marco 47 jaar natuurliefhebber Douane Laboratorium onderzoeker vraagbaak flora fauna Hans

Inhoud Determineren van veren met hulpmiddel Vogels Veren groei, opbouw, kleur, onderdelen Veertypes met hun kenmerken Casus veeridentificatie Vragen Praktijk Depositphoto.com

Pel-principe Determineren van vogel en land/habitat naar enkele veer Rokken van een ui (Schillen) Bron: Q-ray.nl

VOGELS Uiterlijk vogels Grootte van de vogels SCHIL 4 Uiterlijk vogels Grootte van de vogels Welke landen komen ze voor Buitenste schil kenmerken van vogels en leefomgeving Habitat

SCHIL 4 Uiterlijk van de vogels Variatie van vogels o.a. in grootte, kleur

SCHIL 4 Waar komen ze voor? Waar komen ze voor? Trekvogels komen dus niet alleen in NL voor Belangrijke kennis om bijvoorbeeld voor de veer identificatie soorten uit te kunnen sluiten Bron: trekoutdoor.nl Bron: Mooij.nl Waar komen ze voor?

Habitat SCHIL 4 Habitat = leefomgeving Naast land geeft de leefomgeving belangrijke informatie over mogelijke vogel Bos, prairie, savanne, toendra, woestijn, regenwoud, pool. bergen Habitat Bron: DKfindout.com

Omgeving Waar is de veer gevonden (Habitat) SCHIL 3 Waar is de veer gevonden (Habitat) Wanneer is de veer gevonden (seizoen) Voor veren geldt dan hetzelfde voor de vogels Waar en Wanneer: Winter prooirest Zomer rui Welke land is de veer gevonden

SCHIL 3 Tuin Water Bos (taiga) Bos Welke omgeving is de veer gevonden? Hans op den Dries Hans op den Dries Bos (taiga) Bos EOS Wetenschap Watervogel zoals brilduiker Tuinvogel koolmees (netje niet aan te bevelen) Bosvogel zoals de bosuil maar laplanduil in taiga dichte hoge bomen met vlaktes scandinavie Welke omgeving is de veer gevonden? Chris Schenk

VEREN Vorm Veertype Kleur Patronen Lengte Specifieke kenmerken SCHIL 2 Schil 2 veren kenmerken Specifieke kenmerken

SCHIL 2 Fotos van verschillende veren The nonfiction detectives Fotos van verschillende veren Verschillende veren, grootte, kleuren, pluizig of niet Verschillende vorm, type, grootte, kleur en andere kenmerken

Ontwikkeling van een veer bloedspoel Schede / follikel Bij het groeien van een veer ontstaat in de epidermis (bovenhuid) een klein uitsteeksel. Het uitsteeksel wordt groter en langwerpiger. De buitenste laag van het uitsteeksel vormt een beschermende schede, waarbinnen de veer zich verder ontwikkeld. Deze schede, of veerfollikel, blijft nog lang zitten, en kan bij veel vogelsoorten te zien zijn na de rui. In de schede ontstaat een centrale as, de schacht. Hieraan worden barben aangelegd, welke te vergelijken zijn met de takken in een boom. Aan de barben worden weerhaken gemaakt. Deze grijpen in elkaar, waardoor de veer verbazingwekkend sterk wordt. uitsteeksel Epidermis Meinse van der Velde (IVN)

Veren zijn gemaakt van Keratine Keratine is een taai en onoplosbaar vezeleiwit Alpha-keratine (zoogdieren) - spiraalvormige structuur - zachter dan bèta-keratine - haren, nagels, hoorns Bèta-keratine (vogels en reptielen) - gedraaidvormige structuur - harder dan alpha-keratine - veren, schubben Stevige structuur door waterstofbruggen

Kleuren Pigmentkleuren Melanine Carotenoïde In melanocyten (ook bij mensen) Sterke veren Geeft zwart, bruin- en grijstinten. wibnet Carotenoïde Dieren (imuunsysteem) Planten (fotosynthese) Vogels maken geen carotenoïde aan, dus ze moeten het binnenkrijgen via voedsel zoals schimmels, planten, algen en diertjes (Flamingo’s) Geeft rood, oranje en geel De meeste veren krijgen hun kleur van pigmenten die gevormd worden in de vogelhuid Carotenoide bij planten voor fotosynthese. dieren maken ze deel uit van het immuunsysteem en geven ze de vacht een kleur. Vogels maken geen carotenoïde aan, dus ze moeten het binnenkrijgen via voedsel zoals schimmels, planten, algen en diertjes (Flamingo’s)

Kleuren Structuurkleuren (metallic) verdeling van het licht in structuren (holtes) op de veren De kleuren variëren van rood, oranje, koper en goud tot groen, blauw en violet. De veren verstoren de golflengten van het licht dusdanig dat de verschillende kleuren elkaar versterken, verzwakken of opheffen. Door deze bijzondere samenstelling is het mogelijk dat de veren vanuit verschillende hoeken verschillende kleuren lijken te hebben. Eksters hebben een structuurkleur, de metallische gloed, ontstaan door het samenspel van licht, keratine, melanine en holtes in hun veren. Vaak zie je dat structuurkleuren samengaan met pigmenten in veren; veel groene veren zijn bijvoorbeeld het resultaat van een structurele blauwe component en een gele kleurstof. Eksterveer, muskuseend, kraai Quetzal (D. Hatcher)

Kleur afwijkingen Melanisme Kerkuil Leucisme Peper en zout vlinder, engelse steenkolenmijn Melanisme Kerkuil Leucisme Bron wikipedia

Albino Geheel wit + rode ogen Anette Verweij

Naamgeving van veeronderdelen Bron: Marco Houwertjes Inzet: petcoach.co

klittenband boogstralen haakstralen All about birds In elkaar haken van de haakstralen en de boogstralen Poetsen van de veren door de vogel met de snavel of ook zelf te toen met twee vingers All about birds

Veren zonder interlocking zoals emoe let op primitieve veren zoals bij de dino’s struisvogelveer Veren met interlocking zoals buizerd Emoe Buizerd

Opbouw van een vleugel bovenzijde en staartveren

Vorm & Veertype Bron pixabay Elk veertype verschilt per vogel afhankelijk hoe deze vliegt Roofvogel = zwever, zwaluw = snelle vlieger. Aanpassing aan de veren en vleugels Vorm & Veertype

Handpennen Primaire slagpen Versmalde vlaggen (positiebepaling) Beetje gebogen vorm

Armpennen Een vloeiende bocht Brede vlaggen Buitenvlag iets smaller dan binnenvlag Dons onderaan is geen kenmerk

Staartpennen Staart is een waaier Schacht heeft een knik - Middelste zijn recht - Hoe meer naar buitenzijde hoe groter de knik - Vlaggen even breed Bruce Smith Staartveren middelste zijn recht, daarna wordt de knik steeds groter (waaier)

Havikachtige, europese oehoe, uil, buizerd, Havikachtige, europese oehoe, uil, buizerd, ?, kalkoen en de europese zeearend

Overige kenmerken Bron: visiteifel.com Watervogel zwaan, pauw, eendenkrul, uilenveer kartels en flueelzacht Bron: visiteifel.com

Bron Marco Houwertjes

Referenties Boeken: - Vogelsporen - Vogelveren (Einhard Bezzel) - Feathers ID for bird conservation Internet: www.federn.org www.michelklemann.nl The featheratlas: www.lab.fws.gov Facebook Groep Determineren van veren Foto’s maken: boven- en onderzijde, lineaal, zwarte of witte ondergrond Lever zoveel mogelijk informatie aan: land, vindplaats, datum etc.

CASUS van de pel-sleutel 29-12-2018, Mokbaai, Texel, gevonden door Josot Janamat Welke vogel? Vogel komt voor bij waterachtige (weiland) omgeving, veren gebandeerd, lichte ondergrond, donkere dunne banden, veel banden, witte schacht/kiel Wulp of tureluur. De tekening is hetzelfde maar van tureluur meestal iets donkerdere en dunnere bandjes (vergelijkingscollectie nodig!) lengte veren wulp is 10-12 cm, tureluur 7,5-8 cm. Dus daarom tureluur

SCHIL 4 (Vogelsoorten): - Land = Nederland (Texel) - Habitat = waterrijk Conclusie  Denken aan een in NL voorkomende weidevogel of watervogel SCHIL 3 (Omgeving): - meerdere gelijkende veren gevonden in december 2018 (winter) - in NL gevonden veer - Habitat = Mokbaai = waterrijk Conclusie  Waarschijnlijk prooirest van een weidevogel of watervogel SCHIL 2 (Veren): - vorm: veren met een knik - lichte schacht - patronen: beige ondergrond met donkerbruine bandering - veel dunne banden (anders dan bij roofvogels) - lengte ca. 7,5 tot 8 cm Conclusie  Staartveren van een middelgrote weidevogel SCHIL 1 (Identificatie): - (foto) collecties raadplegen Conclusie  Staartveren van een Tureluur of een Wulp

Bron vogelbescherming Wulp Bron Michel Klemann Bron wikipedia Tureluur

Eindconclusie: Veren van de Tureluur

Veren bekijken