Onderzoek binnenklimaat Locatie Noord Nederland Henk W Brink, Heleen Arends (Kim Wolters , Simone Doornbos) Group Facility Management

Doel bijeenkomst Terugkoppeling onderzoek binnenklimaat Informeren over de belangrijkste resultaten (verschillen 2015-2016) Uitwisselen van ervaringen die opgedaan zijn tijdens het onderzoek Afspraken maken over mogelijk vervolgonderzoek in 2017

Vormgeving binnen onderwijs

Indoor ComfortIndex © Temperatuur (op de grond en op werkbladhoogte) Relatieve vochtigheid CO2 waarde Verlichtingssterkte Afstand tot het raam Aantal personen in de ruimte Aantal stoelen

Indoor Comfort Index © Gebruikte schalen op basis van items: Productiviteit (α 0,75) Ruimtebeleving (α 0,85) Thermisch comfort ( te koud α 0,82, te warm α 0,77) Luchtkwaliteit (α 0,77) Geluid (α 0,89) Licht (α 0,85) Uitzicht (α 0,87) Privacy (α 0,90)

Introductie Indoor ComfortIndex ©

70 1e jaars studenten van Facility Management IFM en VT NL Methode 30 koffers 70 1e jaars studenten van Facility Management IFM en VT NL 2015 154 respondenten 2016 96 respondenten 2016 iets lagere betrouwbaarheid. Marge is wat groter

Algemene waardering binnenklimaat Ik geef het binnenklimaat in deze ruimte op dit moment het cijfer   Frequentie % Cummulatief % 1 2 2,1 3,1 3 7 10,4 4 9 19,8 5 15 35,4 6 24 60,4 25 86,5 8 12 99,0 10 1,0 100 Totaal 96 Ik geef het binnenklimaat in deze ruimte op dit moment het cijfer   Beta Schaal te koud -0,089 Schaal te warm -0,260* Schaal Lucht -0,357** Schaal Geluid -0,026 Schaal Licht 0,022 Schaal Uitzicht 0,121 Schaal Privacy -0,037 Met name te warm en lucht van invloed op het cijfer voor binnenklimaat Mensen die niet te spreken waren over de temp waren ook niet te spreken over de lucht *p≤ 0.05 **p≤ 0.01 ***p≤ 0.001

Vertical air temperature difference Mean air velocity speed Normen Source Indoor temperature (°C) Humidity (%) Vertical air temperature difference Mean air velocity speed (m s-1) CO2 (ppm) NPR-CR 1752 (1999) 22.0 ± 1.0 22.0 ± 2.0 22.0 ± 3.0 30-70 0.15 0.18 0.21 460 600 1190 NEN-EN-ISO 7730 (2005) 60 <2 <3 <4 NEN-EN 15251 (2007) 21.0 20.0 19.0 30-50 25-60 20-70 >70<20 750 900 1200 <1200

Resultaten temperatuur Ik geef de temperatuur in deze ruimte op dit moment het cijfer: Wat is de luchttemperatuur binnen? (in hele graden Celsius) Gemiddelde 2015 N Gemiddelde2016 2016 18 7,33 3   19 5,50 8 20 6,73 15 6,75 4 21 5,24 42 5,73 22 5,54 48 5,96 24 23 4,93 30 5,87 3,14 7 5,16 25 4,00 1 6,25 26 - Total 5,37 154 5,78 96 Het is erg warm geweest 62% >22 graden

Resultaten temperatuur Hoe zou u de huidige temperatuur willen typeren   Frequentie Percentage Cumulatief percentage Koud 2 2,1 Koel 8 8,3 10,4 Enigszins koel 12 12,5 22,9 Neutraal 23 24,0 46,9 Enigszins warm 31 32,3 79,2 Warm 18 18,8 97,9 Heet 100,0 Total 96 53 % enigszins tot veel te warm Buitentemperatuur lag in 2016 gemiddeld 1 graad hoger Het is erg warm geweest 62% >22 graden

Lucht CO2 98% in klasse C of hoger 2015 43,5% Klasse A Het lijkt erop dat de luchtkwaliteit is afgenomen in 2016

Lucht Beleving muffe licht 2015 verband 2016 geen verband   Er hangt hier een muffe lucht Geef aan in welke frequentieklassen de gemeten relatieve luchtvochtigheid valt: N Gemiddelde 2015 Gemiddelde 2016 20 - 29 %RV - 2,17 6 30 - 39 %RV 2,19 42 1,85 55 36 40 - 49 %RV 95 2,29 7 50 - 59 %RV 4,33 3 2,50 4 70 - 79 %RV 5 1 4,00 Total 2,12 154 2,22 96 Beleving muffe licht 2015 verband 2016 geen verband Het is erg warm geweest 62% >22 graden

Resultaten Lucht 43% (2016) tov 52% (2015) werkplek niet goed geventileerd 54% (2016) tov 53% de lucht is hier droog Gemiddelde RV 30% relatief droog Geef aan in welke frequentieklassen de gemeten relatieve luchtvochtigheid valt: RV Frequentie % < 20 %RV 6 6,25 20 - 29 %RV 42 43,8 30 - 39 %RV 36 37,5 40 - 49 %RV 7 7,3 50 - 59 %RV 4 4,2 60 - 69 %RV 1 70 - 79 %RV   80 - 89 %RV Total 96 100

Resultaten Geluid Gemiddelde geluidsdruk 47 dB(a) 2016 40,6 % (was 47,6%) van de respondenten is het bijna tot volledig eens met de stelling “Ik ervaar geluidsoverlast” pratende collega’s 47,9% (was 50%), telefonerende collega’s 41,7% (was 42,5%) en geluid uit aangrenzende ruimten 17,7% (31,1%)

Resultaten Licht 6 gevallen verlichtingssterkte onder 300 lux (met name de 2e en 3e verdieping open office) 93% (was 81%) geeft het licht een cijfer 6 of hoger 89% (was 83%) van de respondenten het bijna tot volledig eens is met de stelling: “Ik heb voldoende licht om het werk uit te kunnen voeren” 12,5% (was 10%) van de respondenten geeft aan het bijna tot volledig eens te zijn met de stelling: “Ik heb last van het daglicht” Cijfer licht % 2 1   3 4 5 14 6 24 22 7 30 28 8 21 31 9 10 Total 100

Resultaten Privacy 42,7% (was 41,3%) bijna of volledig eens met de stelling: “Ik ervaar een gebrek aan privacy” 44,8% (was 43,8%) bijna of volledig eens met stelling: “Ik heb behoefte aan rustigere omstandigheden” Toch is de gemiddelde waardering toegenomen in 2016

Resultaten Privacy locatie 1 tov locatie 2 Groot verschil tussen KS en HBP

Voorlopige conclusies Technisch voldoet het gebouw als het gaat om licht en luchtkwaliteit Temperatuurbeheersing blijft een probleem Beleefde temperatuur en beleefde luchtkwaliteit beïnvloeden het beleefde binnenklimaat het sterkst

Voorlopige conclusies Op het moment van onderzoek (7-17 maart 2016) vond meer dan de helft van de respondenten het te warm binnen In de winter is de lucht over het algemeen droog, dit wordt ook gemeld door de respondenten Iets minder dan de helft van de respondenten wordt ervaart geluidsoverlast, dit wordt veroorzaakt door collega’s De verlichtingssterkte is over het algemeen goed Privacy gevoel is verbeterd ten opzichte van 2015

Wat zijn jullie ervaringen? Contact: Henk W. Brink MSc Function: Senior Lecturer and Researcher, Research Group Facility Management, School of Facility Management E-mail: h.w.brink@pl.hanze.nl