Kleutervaardigheden en voorbereidend schrijven

Reflectie per workshop VOORAF Hoeveel kennis heb jij over dit onderwerp? Wat verwacht ik van deze workshop voor: basisaanbod, extra aanbod, speciaal aanbod

Wetenschappelijk onderzoek over pengreep Er is geen rechtstreeks verband tussen een goede pengreep en een goed handschrift Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat er geen rechtstreeks verband is tussen een goede pengreep en een goed handschrift. Er zijn kinderen met een slecht handschrift en een uitstekende penvatting en kinderen die mooi schrijven met een extreem vreemde pengreep. Sterker nog, niet alleen de driepuntsgreep wordt gezien als een acceptabele pengreep. De volgende grepen zijn dynamische rijpe grepen:

Echter : een dynamische driepuntsgreep geeft betere mogelijkheden tot een vloeiende beweging…

Wat wel van belang is: Vloeiende kleine bewegingen vanuit de vingers en pols Goede steun door de onderarm op de onderlaag Goede dosering van kracht en richting, op tijd kunnen starten en stoppen Er is wel een duidelijk verband tussen de bewegingen in de hand en het uiteindelijke schrijfresultaat. Als er vooral vanuit de elleboog en pols wordt bewogen, is het moeilijk om kleine, vloeiende letters te schrijven. Als de onderarm niet goed rust op de onderlaag is het moeilijk om de hand goed te sturen. Te veel kracht uitoefenen of juist te weinig zorgt er soms voor dat het handschrift niet vloeiend verloopt, of dat er schrijfkramp ontstaat.

Eerst vloeiendheid dan pas nauwkeurigheid Schrijfpatronen in series (net als woorden) Eerst zelfde lussen , dan afwisselen Trefzones. Als vloeiendheid nog lastig is; nauwkeurigheidseisen langzaam opbouwen

Relatie fijne motoriek en schrijven Manipuleren in de hand met name translatie Vloeiendheid

Groep 1 Er zijn nog vaak verschillende grepen waar te nemen. Kinderen mogen nog wisselen van voorkeurshand. Tweehandig werk uitlokken met als doel tot handvoorkeur te komen: van tweehandig hetzelfde doen naar taakverdeling tussen de handen Stimuleren dynamische potloodgreep

Groep 2 Nog niet echt met schrijven beginnen, maar het kind wel ervaring op laten doen met een potlood in combinatie met de functionele pengreep en juiste vingerbewegingen. kleurplaatjes functionele pengreep functionele vingerbewegingen

Verschil tussen dik en dun potlood De potloodpunt is wel te zien bij een dun, maar niet bij een dik potlood. Kleine handen hebben soms moeite met de fixatie van een te dik en zwaarder potlood.

Schrijfmateriaal: Het goed buigen en strekken van de vingers is alleen mogelijk bij niet te dik schrijf materiaal(tot max.10 mm). Bij een dun potlood is de punt te zien, zodat het kind ziet wat hij doet (oog- handcoördinatie). Een zeskantig potlood heeft een langere en scherpere punt dan een driekantig potlood. De punt bij een zeskantig potlood slijt beter af als de kinderen aangeleerd wordt het potlood regelmatig om de lengteas te draaien. Een driehoekig potlood lokt soms een betere greep uit.  

Groep 3 Op de meeste scholen leren kinderen in deze groep schrijven. Het hebben van een duidelijke voorkeurshand is een voorwaarde. Als kinderen in groep 1 en 2 de juiste pengreep hebben geoefend in combinatie met de juiste vingerbewegingen, moeten de meeste kinderen de schrijfbewegingen motorisch kunnen maken.

De kleurles Het is van belang om bij de kleuters te streven naar een goede pengreep en de juiste manier van kleuren. De dynamische driepuntsgreep is daarvoor het meest aangewezen. Deze kan bijvoorbeeld worden aangeleerd tijdens de kleurles. In de hogere groepen kan de kleurles gebruikt worden om kinderen zich meer bewust te laten worden van de invloed van de manier van vasthouden en kleuren op het eindresultaat. Het is belangrijk dan een beroep te doen op het sturen van het eigen proces en resultaat.

Kleur zo licht als een veertje

Hulpmiddelen ?? Cross over grip Driehoek grip Stetro Stabilo pen en vulpotlood Pelikan Griffix Handy writer Bullie Schroef ter verzwaring

Grippers Helpt achterover kantelen potlood Klein kraaltje zorgt voor 2-deling in hand Er zijn zeer veel verschillende gripjes op de markt. Ze hebben allemaal zo hun voor- en nadelen. Een groot nadeel van een gripje is dat het vaak het dynamisch bewegen van de vingers beperkt. Ook is het maar zelden zo dat alle potloden en pennen die het kind gebruikt voorzien zijn van zo’n gripje, zodat het snel weer terug gaat naar zijn oude greep. Veel kinderen houden ook met het gripje de pen nog steeds verkeerd vast. Als leerkracht is het dus van belang hier alert op te blijven en aandacht aan de greep te blijven besteden, als je deze wil veranderen Observatie hierbij is belangrijk. Wanneer je merkt dat een kind een goede potloodgreep heeft het tijdens het schrijven niet te hard op het papier drukt, geef je het kind een dunner potlood of verwijder je de grip. Er zijn zeer veel verschillende gripjes op de markt. Ze hebben allemaal zo hun voor- en nadelen. Een groot nadeel van een gripje is dat het vaak het dynamisch bewegen van de vingers beperkt. Ook is het maar zelden zo dat alle potloden en pennen die het kind gebruikt voorzien zijn van zo’n gripje, zodat het snel weer terug gaat naar zijn oude greep. Veel kinderen houden ook met het gripje de pen nog steeds verkeerd vast. Als leerkracht is het dus van belang hier alert op te blijven en aandacht aan de greep te blijven besteden, als je deze wil veranderen Observatie hierbij is belangrijk. Wanneer je merkt dat een kind een goede potloodgreep heeft het tijdens het schrijven niet te hard op het papier drukt, geef je het kind een dunner potlood of verwijder je de grip.

Het oefenen van de dynamische pengreep Dit kan bereikt worden door het oefenen met kleuren en arceren - kleine rondgaande bewegingen - arceren lijntjes/ rondjes etc. - licht en donker kleuren Met: kleine kleurplaatjes met kleine vlakjes gebruik van dunne zeskantige potloden, vulpotlood of fineliner Om het kleuren te kunnen zien als een directe voorbereiding op de motoriek die nodig is voor het leren schrijven is het volgende van belang: tijdens het kleuren moeten dezelfde buig- en strekbewegingen worden uitgelokt die ook bij het schrijven worden gemaakt. Dit kan door te kleuren met kleine rondjes. Door kleine kleurplaatjes aan te bieden hou je de taak voor het kind overzichtelijk en is de kans dat hij er zich snel van af maakt kleiner. Door de kleurplaatjes op kleine stukjes papier aan te bieden, moet het kind de niet-werkhand inschakelen voor de stabilisatie. De kleine vlakjes nodigen uit tot precies werken ipv krassen. Het beste materiaal voor deze oefeningen is dun schrijfmateriaal, bijvoorbeeld zeskantige kleurpotloden, fineliners of vulpotloden. Je kunt het kind ook laten experimenteren met de intensiteit van de kleur, door harder en zachter te drukken of vaker over hetzelfde vlakje heen te gaan.

Dus.. wanneer aandacht voor een andere pengreep of gebruik van een gripper? bij beginnende schrijvers: Als het kind door zijn pengreep geen kleine vingerbewegingen kan maken Als het kind schrijfkramp of pijn bij het schrijven krijgt Bij gevorderde schrijvers Hand ontspannings oefeningen Schrijfvermindering en aanvullend typen Het blijkt in de praktijk vaak erg lastig om een eenmaal aangeleerde pengreep te veranderen. De motivatie van het kind is hierbij heel belangrijk. Een andere pengreep voelt onnatuurlijk en daardoor vervelend aan en het schrijfresultaat zal in het begin ook minder zijn. Het is dan ook goed om je af te vragen of de pengreep als zodanig wel veranderd moet worden, of dat er juist geoefend kan worden om een meer dynamische pengreep te bereiken.

Meer weten? Consulent Mogelijk expert consulent

Wat neem je mee van vandaag ? Wat ga je morgen anders doen ?

Reflectie per workshop ACHTERAF Wat neem ik uit deze workshop mee voor: basisaanbod, extra aanbod, speciaal aanbod Bij welke onderwijsbehoeften (IVO-velden) sluiten de aanpakken en TIPS die ik in deze workshop gehoord heb aan?