Een opleiding kies je met je hart én je verstand Didier Fouarge d.fouarge@maastrichtuniversity.nl Limburgse Arbeidsmarktdag 2018 24 juni 2018, Roermond

Studiekeuzemodel LOB Preferenties Capaciteiten (wat vind ik leuk?) (wat kan ik aan?)

Arbeidsmarktuitkomsten Studiekeuzemodel Preferenties (wat vind ik leuk?) Capaciteiten (wat kan ik aan?) Arbeidsmarktkansen (waar zijn er banen?) Spijt studiekeuze _ Arbeidsmarktuitkomsten +

Studiekeuze = investeringsbeslissing Veronderstelt: Goede en betrouwbare arbeidsmarktinformatie naar opleiding en beroep (ROA prognoses, Studiekeuze123, Keuzegids, SBB, UWV) Jongeren deze informatie meewegen in opleidingskeuze (bewustwording)

Bron: Qompas

Eerder onderzoek naar rol arb. info in studiekeuze Weinig onderzoek; gericht op keuze voor ‘major’ in VS Preferenties en capaciteit zijn cruciaal Verwachtingen m.b.t. loon en baankansen: Wel/niet accuraat Verwachtingen zijn medebepalend in studiekeuze Ouders/familie/vrienden: Jongere broers/zussen krijgen informatie mee van oudere broer/zus School: Contact met mentor  minder spijt van studiekeuze

Eerder onderzoek naar rol arb. info in studiekeuze Macro ontwikkelingen: Beschikbaarheid van arbeidsmarktinformatie  betere overgang arbeidsmarkt Veranderingen in vraag naar vaardigheden  verandering in aanmeldingen voor richtingen gericht op die vaardigheden Onverwachte stijging in werkloosheid  meer spijt van gekozen richting Experimenten: Causaal effect van het geven van arbeidsmarktinformatie op studiekeuze: Sterk / zwak Vooral baat voor jongeren uit lage sociaal economische milieus

2 eigen onderzoeken onder mbo’ers Onverwachte economische ontwikkelingen en spijt van opleidingskeuze Rol van arbeidsmarktinformatie in opleidingskeuze

Onverwachte economische ontwikkelingen en spijt van opleidingskeuze van mbo’ers

Opleidingskeuze gaat gepaard met onzekerheid Onzekerheid m.b.t Match met voorkeuren Eigen capaciteiten Rendement Opleidingskeuze is vaakst voorkomende reden voor spijt NL: 20% zou achteraf liever iets anders hebben gedaan ‘verkeerd’ kiezen is duur: Switchen indien niet passend Geen baan/laag loon indien overaanbod Focus: inschatting rendement (werkloosheid) van de mbo richting

Verwachte rendement Verwachting werkloosheid: werkloosheid onder mbo gediplomeerden, per gekozen richting, 1 jaar voor start opleiding Realisatie werkloosheid: werkloosheid onder mbo gediplomeerden, per gekozen richting, 1,5 jaar na diplomering Mismatch in verwachting: realisatie ≠ verwachting Spijt Onderzoek onder mbo’ers 2002-2014 (bol 2-4) / ROA-SIS

Bol 3, man Bol 4, vrouw Bol 3, vrouw Bol 4, man Spijt Mismatch in verwachting werkloosheid

Resultaten: spijt van opleidingskeuze   Mannen (met baan) Vrouwen Mismatch in verwachting + Controle variabelen nee ja Loon, verticale en horizontale mismatch

Resultaten: spijt van opleidingskeuze   Mannen (met baan) Vrouwen Mismatch in verwachting + Controle variabelen nee ja Loon, verticale en horizontale mismatch

Resultaten: spijt van opleidingskeuze   Mannen (met baan) Vrouwen Mismatch in verwachting + Controle variabelen nee ja Loon, verticale en horizontale mismatch

Resultaten: spijt van opleidingskeuze   Mannen (met baan) Vrouwen Mismatch in verwachting + Controle variabelen nee ja Loon, verticale en horizontale mismatch Voor mannen: Mismatch tussen verwachte en feitelijke werkloosheid  spijt Speelt op wanneer feitelijke werkloosheid > verwacht Bij vrouwen: Geen relatie Hechten minder belang aan financiële aspecten van werk  Belang van goede informatievoorziening voor optimale studiekeuze

Rol van arbeidsmarktinformatie in opleidingskeuze van mbo’ers

Overwegingen bij studiekeuze Thema’s: Overwegingen en gebruikte informatie bij eigen opleidingskeuze Vignet over opleidingskeuze Oct-nov 2016; supplement op ROA mbo-monitor 2015 +/- 3.000 mbo-bol 2-4, niet ouder dan 25 jaar

Tevredenheid met functie/beroep Betere arbeidsmarktuikomsten voor wie carrièremogelijkheden (heel) sterk heeft meegewogen   (1) (2) (3) (4) (5) (6) Werk Uurloon (log) Werk in vakrichting Werk op niveau Tevredenheid met functie/beroep Spijt Wat ik leuk vind + - Wat ik kan Carriere-mogelijheden Controle variabelen Ja Endogeen / ex-post rationalisatie

Keuze-experiment Vignet: keuze tussen mbo opleidingen A / B (5 keer) 6 attributen met gerandomiseerde waarden: Passende opleiding: studie passend bij capaciteiten: slecht / gemiddeld / goed studie passend bij interesses: slecht / gemiddeld / goed Arbeidsmarktkenmerken: kans op werk na afstuderen: laag / gemiddeld / hoog doorgroeimogelijkheden: slecht / gemiddeld / goed 2 schoolkenmerken Kwalitatieve typeringen (studiekeuze123) Mbo’er kiest voor vmbo’ers Thomas / Laura

Interesses, maar ook arb. markt kenmerken doen er toe!

Afruil match met interesses – kans op werk +22%

Conclusie

Conclusie Opleiding kiezen = investeringsbeslissing, maar arbeidsmarktkansen van opleidingen is beslist niet het eerste waar jongeren naar kijken Mbo’ers zijn vatbaar voor informatie m.b.t. arbeidsmarktkansen bij het maken van een opleidingskeuze ‘Verkeerde’ anticipatie  spijt Arbeidsmarktkansen van opleidingen zou onderdeel moeten zijn van LOB

Vervolgstappen Experimenteel onderzoek in vmbo (met Qompas) schooljaar 2018-2019 Plannen: Informatie experiment in klassen (bijv. face to face via mentor) Meting van reactie op arbeidsmarktinformatie (eye-tracking & elektroencefalogram )

Een opleiding kies je met je hart én je verstand Didier Fouarge d.fouarge@maastrichtuniversity.nl Limburgse Arbeidsmarktdag 2018 24 juni 2018, Roermond