Workshop Co-creatie Circulair Aankopen Dimitri Strybos & Veerle Labeeuw 25 oktober 2016

Van lineair naar circulair De circulaire economie is een economisch systeem waarin grondstofkringlopen gesloten worden. In het huidige lineaire systeem worden grondstoffen omgezet in producten die aan het einde van hun levensduur worden vernietigd. In een circulaire economie wordt maximaal ingezet op hergebruik, herstel en recyclage van producten. De essentie van een circulaire economie is waardebehoud: zowel ecologische waarde, door verspilling van grondstoffen tegen te gaan, als behoud van financiële waarde van producten en materialen. Een aankoper die dit principe toepast zorgt ervoor dat producten of materialen aan het einde van de gebruiksduur weer optimaal in een nieuwe cyclus kunnen worden ingezet, met zo weinig mogelijk waardeverlies.

Circulair aankopen ? = Aankopen van producten of diensten die volgens de principes van de CE zijn vervaardigd en worden aangeboden, en na gebruik ook weer volgens die principes worden verwerkt. Een aankoper kan ervoor zorgen dat de producten aan het einde van de gebruiksfase weer optimaal in een nieuwe cyclus kunnen ingezet worden, met zo weinig mogelijk waardeverlies. Dat gebeurt door weloverwogen keuzes in het aankoopproces. Circulair aankopen gaat om het maken van afspraken over producten en diensten voor, tijdens én na het gebruik.   Mogelijke strategieën zijn: voor herbruikbaar materiaal kiezen hergebruikte/opgewaardeerde goederen kiezen pooling en delen van middelen leasen of huren in plaats van kopen voor modulaire ontwerpen kiezen ...

Circulair aankopen : hoe? Uitgangspunten Waardebehoud van grondstoffen Ketensamenwerking Voorwaarden Een meer functionele kijk of de behoefte Ruimte geven aan andere verdienmodellen Product-dienst systemen Koop/terugkoop Koop/doorverkoop Voorwaarden stellen aan: Het ontwerp De productiefase De gebruiksfase De fase na gebruik Een van de beloftevolle strategieën van een circulaire economie is de verschuiving van eigendom van een product naar een vlotte toegang tot een dienst: producenten behouden het eigendom van gebruiksproducten, klanten betalen voor het gebruik ervan, niet voor het bezit. 1. Product service systemen a. Pay per use: Gebruikers sluiten hierbij een contract af met de leverancier, maar worden geen eigenaar van het product. Zij betalen slechts voor het gebruik van het product. b. Performance based prestatiecontract: De gebruiker betaalt voor de oplossing van zijn behoefte en de leverancier/producent bezit en beheert de materiele middelen om tot het gewenste resultaat te komen. 2. Koop / terugkoop: Gebruikers worden hier wel eigenaar van een product. Zodra echter het eind van de levenscyclus is bereikt heeft de producent de verplichting het product terug te kopen en het weer op te nemen in de waardeketen zonder downcycling van de materialen. 3. Koop / doorverkoop: Een inkoper kan zorgen dat hij, voor de producten die hij inkoopt, kanalen beschikbaar heeft die na gebruik voor een goede verwerking zorgen. Met als grote voordeel dat het mogelijk wordt voor grote afvalstromen inkomsten te ontvangen in plaats van kosten te maken voor de afvoer. Bij deze producten is een goede verwerking van essentieel belang. Koffiebekers zijn hier een goed voorbeeld van.

Circulair aankoopproces circulair inkoopproces = wezenlijk niet veel anders dan een traditioneel inkoopproces, echter komen er wel facetten bij binnen de bestaande stappen en zien ze er inhoudelijk anders uit. Het is belangrijk om in de strategiefase draagvlak te creëren bij het management en de interne klant en om de visie en ambitie op het gebied van circulair inkopen helder te hebben en deze te toetsen met de markt tijdens marktconsultaties in de specificatiefase. Daarnaast dient men al in de specificatiefase na te denken over wat er na het einde van de gebruiksduur met het product gaat gebeuren. Functioneel uitvragen is een voorwaarde om innovatie te stimuleren en om circulaire oplossingen te realiseren. Wat in de specificatie fase kan helpen is het zoveel mogelijk inzichtelijk maken van de keten. Dit geeft inzicht en houvast bij het bepalen van de mate van circulariteit en duurzaamheid binnen de keten. Naast de extra facetten in de fase van specificeren, komt er een extra stap in het inkoopproces bij, namelijk aan het eind. Dit is de stap “einde gebruiksduur”. Als het product het einde van de gebruiksduur heeft bereikt, dient het op een of andere manier weer terug de kringloop in gebracht te worden. In de specificeerfase heb je al nagedacht over deze stap en is het opgenomen in de specificaties. In de selectiefase is er een partij geselecteerd die een bepaalde oplossing op dit vlak aanbiedt, en dit is vastgelegd in de contracteerfase. Bij de stap “einde gebruiksduur” zorg je ervoor dat het product ook daadwerkelijk terug de kringloop in gaat, afhankelijk van de gemaakte afspraken in de contracteerfase.

NNOF Hergebruik Herbestemmen Opwaarderen

Licht als een dienst (Stad Kortrijk) Pilootproject i.s.m. BBL en OVAM Doel: nagaan hoe leasing- of huurmodellen kunnen helpen om duurzaamheidsingrepen te doen Resultaat: WIN-WIN-WIN Energiebesparing materiaalbesparing financiële besparing Kortrijk wil met een pilootproject nagaan hoe leasing- of huurmodellen kunnen helpen om duurzaamheidsingrepen te doen zonder de investeringsbudgetten te belasten. De uitgespaarde middelen (van bijvoorbeeld een lagere energiefactuur) kunnen een rollend fonds creëren om dergelijke ingrepen te blijven financieren. Dit alles met zo weinig mogelijk overheadkosten. Het vervangen van de TL-lampen in de stedelijke bibliotheek door zuinige LED-verlichting is een eerste concrete testcase. Het pilootproject omvat drie facetten: Aftasten of er ook bij andere gemeenten en steden interesse en draagvlak is om mee na te denken. Nagaan hoe gemeenten er in hun boekhouding en aankoopbeleid mee kunnen omgaan. Nagaan hoe de markt op de vraag reageert.

Recycleerbare werkkleding stewards Rijkswaterstaat (2014-2016) Circulair werkkledingpakket voor stewards die sluizen pleziervaart begeleiden. Resultaat Leasecontract afgesloten met leverancier bedrijfskleding leverancier blijft eigenaar van de kleding Kleding gaat na seizoen terug naar leverancier voor hergebruik of hoogwaardige recyclage tot nieuwe kledingstukken

Delen van bedrijfsmaterieel en diensten i.p.v. aankopen  FLOOW2 World’s Reset Button is wereldwijd de eerste deelmarktplaats voor bedrijven, instellingen en overheidsorganisaties, en ondermeer actief in Nederland. Materiaal en diensten, maar ook faciliteiten en knowhow staan er ter beschikking voor onderlinge verhuur en verkoop. Het is een businessmodel dat duurzaamheid verweeft met een sterke economische incentive. De trigger die nodig is voor wie de eerste stap wil zetten in de deeleconomie.

2017-2019: Lerend netwerk Circulair Aankopen in Vlaanderen Doel Kennis en ervaringen delen Deelnemers stimuleren om circulaire aankooptrajecten op te starten Juni 2017- juni 2019: Per deelnemer opstart minimum 2 circulaire aankoop trajecten Ambitie 30 deelnemers tegen eind 2017 (bedrijven, overheden en andere organisaties) = 60 pilootprojecten tegen juni 2019

2017-2019: Lerend netwerk Circulair Aankopen in Vlaanderen Opzet Workshops & bijeenkomsten Begeleiding van deelnemers Delen van kennis, ervaringen en leerlessen Onderzoek naar meetmethodiek om circulariteit te beoordelen Inventarisatie en wegwerken van knelpunten Communicatie voor ruim publiek Deelnemers via workshops in groep begeleiden bij opstart en implementatie van circulair aankopen Ervaringen & leerlessen uit individuele pilootprojecten capteren/synthetiseren en toegankelijk maken voor alle deelnemers Onderzoek naar meetmethodiek om circulariteit te beoordelen Overheid zorgt voor inventarisatie en wegwerken van knelpunten Communicatie voor ruim publiek via tonen van goede praktijken & gebundeld weergeven van leerlessen uit pilootprojecten

Workshop Mogelijke aankoopcase binnen eigen bedrijf Individueel, 5 minuten Welk product of dienst zou je circulair willen aankopen? Aan welke soort ondersteuning hebben jullie het meeste nood? Wat zijn jullie verwachtingen t.a.v. het lerend netwerk? Groepjes van 3 à 4, 10 minuten Bijvoorbeeld: Basiskennis over concepten circulair aankopen voorbeeld bestekken & criteria Meetmethode om mate van circulariteit te beoordelen uitwisselen van ervaringen ...