Grondverzetsregeling bij wegenwerken Grondbank vzw AWV, kennisdag 22/3/2016

Inhoud Basisprincipes van de grondverzetsregeling Aandachtspunten bij opmaak technisch verslag en integratie van het technisch verslag in het bestek Aandachtspunten bij de uitvoering

Basisprincipes grondverzetsregeling

Toepassingsgebied grondverzetsregeling Gebruik van uitgegraven bodem, gereinigde uitgegraven bodem of uitgegraven bodem waarop een fysische scheiding* wordt toegepast waarbij samenstelling van de uitgegraven bodem voldoet aan de voorwaarden voor gebruik van Vlarebo hfdst XIII NIET Bagger- en/of ruimingspecie Opbraakmateriaal (puin, stabilisé, …) VLAREMA Samenstelling voldoet niet aan de voorwaarden van Vlarebo hfdst XIII Ontginning en winning van minerale delfstoffen met als hoofddoel commerciële doeleinden

Administratieve procedure   Technisch verslag Conformverklaring OPDRACHTGEVER  Bestek Melding start der werken  AANNEMER  Gebruik binnen de werf Afvoer naar een TOP of CGR Afvoer naar andere eindbestemming Gebruiksbrief Grondtransportmelding Grondtransporttoelating Eindverklaring Bodembeheerrapport kopie aan Opdrachtgever Eindgebruiker

Slide ctv

Ook overmaken aan ‘initiatiefnemer grondverzet’ en ‘eindgebruiker’

Verantwoordelijkheden opdrachtgever = initiatiefnemer grondwerken TV laten opmaken* (vóór aanvang werken of via toestemming op TOP/CGR/vergunde inrichting) TV overmaken aan eBBO ter conformverklaring Clausules in bestek die naleving grondverzetsregeling waarborgen (SOG laten opmaken, indien opdrachtgever initiatief neemt) * Initiatiefnemer is verantwoordelijk voor het technisch verslag, dus ook voor het actueel houden van het technisch verslag (actualisatie, nieuwe normen, …)

Verantwoordelijkheden aannemer = uitvoerder grondwerken Melding start werken Selectieve uitgraving uitvoeren volgens zoneringsplan en opmetingstabel (in functie van beoogde gebruik) Grondtransportmelding voor afvoer naar TOP/CGR Voorafgaandelijk Grondverzettoelating aanvragen Ontvangstverklaring overmaken aan eBBO Kopie bodembeheerrapport overmaken aan initiatiefnemer grondverzet én eindgebruiker (kopie eindgebruiker niet verplicht voor verdeling in kleine hoeveelheden)

Verantwoordelijkheid opdrachtgever tijdens de uitvoering van de werken? Geen expliciete vermelding binnen Vlarebo Algemene principes buiten Vlarebo: Behoorlijk bestuur (Onbewuste) fouten/nalatigheid door bouwheer (bvb. aangepaste versie TV niet doorgestuurd naar aannemer) Artikel 54 van het KB van 14/1/2013  (vroeger art. 16§1 AUR) Klassieke foutaansprakelijkheid (fout – schade – oorzakelijk verband) Geen bodembeheerrapport indien niet tijdig aangevraagd Materialendecreet art 12 Ervaring: door opvolging van de werken worden eventuele problemen tijdig opgemerkt

Art 12 Materialendecreet §1. Het is verboden afvalstoffen achter te laten of te beheren in strijd met de voorschriften van dit decreet of de uitvoeringsbesluiten ervan. §2. Het is verboden materialen te gebruiken of te verbruiken in strijd met de voorschriften van dit decreet of de uitvoeringsbesluiten ervan. §3. De natuurlijke persoon of rechtspersoon die afvalstoffen beheert, is verplicht alle maatregelen te nemen die redelijkerwijs kunnen worden genomen om gevaar voor de gezondheid van de mens of voor het milieu, meer bepaald risico voor water, lucht, bodem, fauna en flora, geluids- of geurhinder, schade aan natuur- en landschapsschoon te voorkomen of zoveel mogelijk te beperken. De Vlaamse Regering kan die maatregelen nader omschrijven.

Technisch verslag verplicht? Voor alle gebruik van uitgegraven bodem als bodem of als bouwkundig bodemgebruik, behalve: Afkomstig van niet-verdachte grond + totale uitgraving bedraagt minder dan 250m³ (tenzij samengestelde partij van meer dan 250m³) Afkomstig van verdachte grond + totale uitgraving minder dan 250m³ + gebruikt binnen de kadastrale werkzone (volgens Code van Goede Praktijk) Gebruik binnen de Zone voor Gebruik ter Plaatse (volgens Code van Goede Praktijk) Hergebruik ikv bodemsanering (volgens voorwaarden conformiteitsattest vh bodemsaneringsproject)

Technisch verslag verplicht? Verdachte grond (artikel 158 2°) = Risicogrond (bodembedreigende activiteiten) Grondeninformatieregister (> richtwaarde) Openbare weg, oude wegbedding, bermen (Aanwijzingen) Zone voor gebruik ter plaatse (zie CvGP) Aanleg en herstel van leidingen en rioleringen Binnen perceel- en of eigendomsgrenzen Horizontale verplaatsing max. 250m in lengte, 15m in breedte Herstel van oevers en dijkprofielen (optrekken van afgeschoven grond) Deklaag in ontginningen, indien hergebruikt voor afdek !! Wél TV voor afvoer grondoverschotten !! Zone voor gebruik ter plaatse ≠ kadastrale werkzone

Voorwaarden voor gebruik Mengverbod Gebruik als bodem Algemeen Vrij gebruik (bijlage V) Gebruik als bodem mits studie ontvangende grond of groeve Gebruik binnen een kadastrale werkzone Bouwkundig bodemgebruik of vormvast product Algemeen: bijlage VI (totaalconcentraties) en bijlage VII (uitloognormen)

Normen volgens Vlarebo Totaalconcentratie in de bodem Bouwkundig bodemgebruik Vormvast product (Bijlage VI) Type V Industrie Type IV Recreatie TE REINIGEN Type III Wonen Bodemsanerings- norm (bijlage IV) Type II Landbouw Type I Natuur en Bos WVG (bijlage V) Streefwaarde Bestemmingstype

Driedelige Code Het eerste cijfer (X) : als bodem BUITEN de kadastrale werkzone. Het tweede cijfer (Y) : als bodem, bouwkundig bodemgebruik of vormvast product BINNEN de kadastrale werkzone. Het derde cijfer (Z) : voor BOUWKUNDIG BODEMGEBRUIK of in een VORMVAST PRODUCT. (attesteert enkel de milieuhygiënische kwaliteit voor bouwkundig bodemgebruik of gebruik in een vormvast product, en doet geen uitspraak over de bouwtechnische kwaliteit. )

Legende driedelige code Cijfer Bodem buiten KWZ (X) Bodem, bouwkundig bodemgebruik* of in een vormvast product binnen KWZ (Y) Bouwkundig bodemgebruik/vormvast product* onbekend 1 (vrij gebruik) vrij gebruik vrij gebruik in een bouwkundige of vormvaste toepassing 2 mits toepassing Codes van Goede Praktijk 3 gebruik I tem V mits studie ontvangende grond 4 gebruik III tem V mits studie ontvangende grond 5 gebruik IV tem V mits studie ontvangende grond 6 7 gebruik V mits studie ontvangende grond 8 9 geen gebruik mogelijk

Lijst Bouwkundig Bodemgebruik (1 van 5) Verharde wegen en paden (onder)fundering, maximum 60cm tenzij anders gespecificeerd in (bijzonder) bestek of ontwerp Aardebaan, verbeterde ondergrond = bodem! Idem voor parkings, opritten, vloerplaten bouwkundig bodemgebruik

Lijst Bouwkundig Bodemgebruik (2 van 5) Verharde wegen en paden in ophoging Taludlichaam (massief boven maaiveld) Steeds afdek (leeflaag, verharding) = bodem! Zate (8), grondverbetering = bodem! bouwkundig bodemgebruik

Lijst Bouwkundig Bodemgebruik (3 van 5) Rioleringen en nutsleidingen Steeds omhulling/fundering Sleufaanvulling indien leiding onder verharding Sleufaanvulling niet onder verharding = bodem! Enkel bouwkundig bodemgebruik indien onder verharding bouwkundig bodemgebruik

Lijst Bouwkundig Bodemgebruik (4 van 5) Bermen en geluidswallen Vanaf 30cm-mv (verwijderen teelaarde) Steeds afdek (leeflaag, verharding) = bodem! Dijken Idem, inclusief cunet (tot afdekking) Keermuren: verankeringsstructuur (bvb. Terre Armée)

Lijst Bouwkundig Bodemgebruik (5 van 5) Stortplaatsen Stortdijk, excl. leeflaag (steeds bodem!) Doorlatende bodemlaag van het percolaatdrainagesysteem, in de drainerende laag van de eindafdek of in de genivelleerde bovenlaag (niet eindafdek zelf = bodem!) Op voorwaarde van goedgekeurd inrichtingsplan of een afwerkings- en sluitingsplan van een vergunde stortplaats NIET: Ophoging, nivellering, bouwrijp maken van terreinen, aanvullen bouwputten

Kaaimuren (cfr. verduidelijkende nota) Combinatie van diverse toepassingen, o.a. Aanvulling i.f.v. plaatsing kesp Verankeren van de damwand Ophoging bestaande oever (Onder)funderingen verharding Opvulling tussen oude en nieuwe damwand Theoretische opsplitsing, in praktijk overlappen diverse toepassingen → in overleg met OVAM is BBG mogelijk binnen de bouwtechnische constructie (ontwerp!) → dwarsprofiel bij aanvraag bodembeheerrapport NIET: Aanvullingen voor de kaaimuur (in contact met kanaalwater) Ophogingen achter de constructie

Lijst vormvast product Toepassing in gebonden toestand (betonproducten incl. zandcement, dakpannen, …) Bekalkte grond ≠ vormvast Voor UITGEGRAVEN BODEM, voor hergebruik van afvalstoffen als secundaire grondstof geldt de definitie voor vormgegeven bouwstof (Vlarema)

Grond en stenen – memo OVAM PUINBREKER TOP 100% 25% 75% Grond% VLAREMA GEMENGDE AFVALSTROOM VLAREBO Steen% 100% 75% 25% FYSISCH SCHEIDEN Maximale gehaltes aan stenen, steenachtigen, bodemvreemde materialen in functie van beoogd gebruik

Maximale gehaltes stenen en bodemvreemde materialen (* 12/9/2014 BS groeves en graverijen (excl. toplaag): max 1% stenen met een grootte van max 200mm) Afvoer als bodem (X) Gebruik binnen KWZ (Y) Bouwkundig bodemgebruik (Z) Niet-natuurlijke stenen <5% en <50mm* - Bodemvreemde materialen (plastic, metaal, afval,…) Samen <1% <1% Steenachtige materialen (sintels, assen, …)

Stenen, steenachtig, bodemvreemd Natuurlijke stenen keien, zandsteen, grind, schelpen, kalksteen, leisteen Bodemvreemde stenen metselwerkpuin, betonpuin, steenslag,.. Bodemvreemd steenachtig materiaal asfaltpuin, freesasfalt, slakken, as, sintels, glas, tegels, keramiek, kunstleien, cellenbeton, geëxpandeerde klei,.. Bodemvreemd niet steenachig materiaal plastic, gips, kalk, roofing, bitumen, rubber, isolatiematerialen (zoals piepschuim) metalen (zoals bouten, moeren, schroot), hout (behandeld, onbehandeld), as

Wegenwerken: aandachtspunten bij de opmaak van TV en integratie in bestek

Veel voorkomende vragen en discussies Steengehalte (Relevante) onderschatting van het volume = ‘verdoken grondverzet’ Funderingszand = uitgegraven bodem? Vergraven zones (opbraak bestaande riolering, huisaansluitingen, …) Afwijkende kwaliteiten bij herbemonstering Uitvoerbaarheid

Fysisch scheiden (zeven) Algemene vuistregels onmogelijk Maximale gehaltes afhankelijk van gebruik Technische vereisten TV geeft slechts indicatie van gehalte aan stenen en bodemvreemde materialen Meest voorkomende discussies Geen post voor zeven Verschillende interpretaties, tegenstrijdigheden in het bestek, … Onvoorzien hoge gehaltes aan stenen, afval, … → onvoorziene meerwerken

Fysisch scheiden (zeven) (2) Bestek is in essentie een contractueel document voor de verrekening van uitgevoerde werken, ongeacht of dit gebeurt omwille van Vlarebo/technische eisen Vermijd discussies door Omschrijving in het bestek hoe en wanneer zeefkosten verrekend kunnen worden Duidelijke afspraken voorafgaandelijk aan het zeven (hoeveelheid, noodzaak, …) Projectspecifieke aanpak, afhankelijk van de (indicatieve) vaststellingen in TV

Correcte inschatting volume grondverzet Taak van de bouwheer? Opmaak van TV is de taak van de opdrachtgever Volume-inschatting is de basis voor de bemonsteringsstrategie in het technisch verslag = info aan te leveren aan de erkende bodemsaneringsdeskundige Ervaring: het effectief uitgevoerde volume is vaak veel hoger dan voorzien in het technisch verslag Foute inschatting van het uitgravingsvolume kan leiden tot problemen bij het afleveren van de bodembeheerrapporten (kwaliteit niet gegarandeerd) Impact op verdeling van driedelige codes?

Meervolume - knelpunten Opmaak technisch verslag gebeurt o.b.v. een ruw ontwerp, gedetailleerde berekeningen door het studiebureau gebeuren later Theoretische berekeningen versus praktijk Grondwerk voor wegkoffer Dikte van de verhardingslaag (Onder)fundering: grond of steenslagfunderingen? Grondwerk nieuwe riolering o.b.v. theoretische sleufbreedte Grondverbetering (afhankelijk van textuur) Variabele uitgravingsdieptes, variabel niveau maaiveld

Voorbeeld – verdoken grondverzet 10 cm Meetstaat: “opbreken van asfaltverharding en fundering en onderfundering volgens 4-1.1.2.3, -, dikte 20 cm < E ≤ 40 cm” Onderschatting van 10 à 30 cm grondwerk voor realisatie van het baanbed ! = ‘verdoken grondverzet’ Gevolg: TV: 4.000 m³ BBRn: 10.000 m³ 40 cm

Meervolume - knelpunten (2) Niet alle grondwerken worden als dusdanig beschouwd in het bestek Opbraak van bestaande rioleringen (lopende m) Huisaansluitingen, inspectieputten,… (pro memorie) Weinig details in het technisch verslag (omschrijving werken – zoneringsplan): Driedelige code 011 wordt correct toegepast voor oppervlakkig grondwerk, maar zelden voor vergraven zones. Driedelige codes i.f.v. visuele waarnemingen

Dwarsprofiel – enkel 211 vastgesteld Oppervlakkig grondwerk 011 (211 mits bijkomende bemonstering) Toepassingsmogelijkheden: Bouwkundig bodemgebruik Gebruik binnen de projectzone Uitzonderingen mogelijk in overleg Grondwerk in vergraven zones 011 (211 mits bijkomende bemonstering) Toepassingsmogelijkheden: Bouwkundig bodemgebruik Gebruik binnen de projectzone Vanaf niveau wegkoffer – uitgravingsdiepte Zie zoneringsplan Bestaande leidingen Nieuw aan te leggen

Meervolume voorkomen – Tips Gedetailleerdere info in technisch verslag (zie grondverzettabel) Verifieer vóór aanbesteding: Uitgravingsvolume/ontwerp ongewijzigd sinds de opmaak TV? Correcte aannames m.b.t. dikte fundering? Opbraak bestaande infrastructuur, huisaansluitingen, … meegerekend? Bij wijzigingen: opmetingstabel laten aanpassen én herziening van conformverklaring Uitvoering: Contacteer Grondbank asap indien het reëel uit te graven volume afwijkt van het volume in het TV

Grondverzetstabel Correcte inschatting van het uitgravingsvolume Vaak onderschatting – problemen bij het afleveren van BBRn Niet alle volumes zijn vervat in afzonderlijke meetposten (bvb. uitgraving in talud) Totale uitgraving, niet enkel afvoer Duidelijkheid scheppen over uitgravingszones, fasen, … waarvoor het technisch verslag representatief is Minder misverstanden tijdens de uitvoering + meer transparantie over grondstromen

Voorbeeld grondverzetstabel (uit handleiding) 1. GRONDWERKEN IN BESTAANDE WEGINFRASTRUCTUUR VH (m³) 1.1 Heraanleg van de weg Opbraak bestaande weginfrastructuur VLAREMA Uitgraving onder bestaande weginfrastructuur tot op niveau baanbed Uitgraving naast bestaande weginfrastructuur tot niveau baanbed (bvb. verbreden van de weg, aanleg nieuw fietspad, …) Subtotaal 1.2 (Her)aanleg van riolering Opbraak bestaande buizen, kokers, … Uitgraving van sleuf(ven) voor riolering Huisaansluitingen Persputten, ontvangstputten, inspectieputten, …

Voorbeeld grondverzetstabel (vervolg) 2. GRONDWERKEN DOOR AKKERLAND / IN ONVERHARDE BERM 2.1 Aanleg van riolering volgens Afgraven teelaarde Uitgraving van sleuf Subtotaal 2.2 Bouwputten (bufferbekken, pompstation, …) 3. VARIA Grachten (herprofileren, uitgraven, …) Andere TOTAAL TOTAAL met marge voor grondverbetering, bredere uitvoering sleuven, … (10 à 15%)

Afwijkende milieukwaliteit Wat indien de milieukwaliteit bij controlestaalname op de TOP/bestemming niet overeenstemt met het TV? Bodembeheerorganisatie inlichten Representatieve staalname op de bestemming Terugkoppeling naar het TV (visuele waarnemingen, vastgestelde concentraties, …) Niet noodzakelijk het gevolg van een fout TOP/CGR: contractuele bepalingen Verzekering Grondbank Grondverzettoelating Concentraties > BSN Toegepaste partijen

Uitvoerbaarheid

Besluit Opmaak TV Aanbesteding Uitvoering: Bezorg de EBSD gedetailleerde informatie over de werken (grondverzetstabel) Laat studiebureau en EBSD overleggen i.v.m. uitvoerbaarheid / opmetingstabel Kosten/baten van bijkomend onderzoek Aanbesteding Definitieve volume-berekeningen, gewijzigd ontwerp, … → terugkoppeling TV Opgelet met copy paste Uitvoering: Startvergadering – bespreek de aanpak van de grondwerken (en volumes) Afwijkende milieukwaliteit? Wees kritisch, maar constructief. Discussies zijn zelden zwart-wit.

Vuistregels

Uitvoering: concrete invulling op de werf

Opvolging door erkende bodembeheerorganisatie: controle totale massabalans - werven Beoogd gebruik – milieukwaliteit Volume (partij) Uitvoeringsbepalingen Per individuele partij Volume (totale uitgraving) + verhouding per milieukwaliteit Vereiste documenten voor alle milieukwaliteiten? Registratie alternatieve stromen (breker, andere gewesten, ….) Logisch verloop van de werf (fasering) Op projectniveau Administratief Werfbezoeken Steekproefs-gewijze controle GRONDVERZETTOELATING / BODEMBEHEERRAPPORT MELDING NAAR TOP/CGR REGISTRATIE ONREGELMATIGHEDEN Verdere opvolging TOP/CGR HANDHAVING

Bodembeheerrapport bij oplevering Art. 192 Vlarebo « De uitvoerder grondwerken, de tussentijdse opslagplaats of het grondreinigingscentrum bezorgt een kopie van het bodembeheerrapport aan de initiatiefnemer grondwerken en aan de eindgebruiker. » Contractueel: Hoofdstuk 1 SB250 « Het grondverzet dient steeds te gebeuren conform de bepalingen van hoofdstuk XIII van Vlarebo. » « Uitgegraven bodem mag alleen aangevoerd worden indien deze geattesteerd is op basis van een grondverzettoelating.» Te overwegen (extra slagkracht door expliciete verwijzing) : Aanvulling dat het bodembeheerrapport bij oplevering overgemaakt moet worden aan bouwheer Acties wanneer aannemer in gebreke blijft, bvb. post voorzien die pas uitbetaald wordt wanneer de bodembeheerrapporten voorhanden zijn (eventueel termijn definiëren waarbinnen dit nog in orde gebracht kan worden na voorlopige oplevering). Werfopvolging / erkende bodembeheerorganisatie contracteren.

Rol initiatiefnemer grondwerken Lever tijdig alle informatie voor de correcte opvolging van de grondverzetsregeling → Actualisatie TV nodig? Maak afspraken over selectieve uitgraving, bestemmingen en bijhorende voorwaarden (uitvoeringsbepalingen in de conformverklaring) Inzage documenten afgeleverd door Grondbank vzw (niet enkel bij afronding)

Verlengen van geldigheid CV (taak van de bouwheer) Ontwerp ongewijzigd? Nieuwe info i.v.m. bodemkwaliteit (Calamiteiten? Decretale bodemonderzoeken?) Situatie ongewijzigd? Werken deels uitgevoerd? Hergebruik? Aanvoer? Vlarebo-activiteiten? Actualisatie naar analogie met standaardprocedure OBO Nieuwe normen? Nieuwe inzichten?

Onvoorziene omstandigheden Wat? Vermoeden van afwijking tov TV Geur, kleur, samenstelling, … Calamiteit (brandstof voertuigen,…) Gevolg: kwaliteit niet meer gegarandeerd (documenten ongeldig) Verwittig (formulier of telefonisch): EBD: Bevestigt vermoeden adhv staalnames, analyses en/of terreinwaarnemingen, bakent zone af, adviseert dringende maatregelen, … Grondbank: coördinatie tussen partijen, aanpassing documenten (bv GTM voor verontreinigde partij),…