God ‘kennen’ = een vorm van ‘in kennis zijn’ ‘In kennis zijn’ = een vorm van bekend zijn/vertrouwd zijn met iemand (connaître) Bekend zijn met iemand vraagt tijd en persoonlijke omgang (co- naître) Het hart is volgens de Bijbel het ‘kenorgaan’ voor die vorm van persoonlijke/relationele kennis

2. Het hart: een affectief kenorgaan ‘Het is het hart dat God waarneemt, niet het verstand. Dat is geloven: God in het hart voelen, niet met het verstand.’ (Pensées, 424)

Het hart: een bijzonder kenorgaan Het hart ≠ sentimentalisme Het hart = vorm van kennen die zo intuïtief/direct is als in-de-wereld- zijn (ruimte, tijd, beweging) Kennen met het hart is een ervaring van ‘ruimte hebben en vrede kennen’ Kennen met het hart is ‘ruimtelijk denken’: “dilatatio cordis” (wat geeft mij ruimte versus wat beklemt/benauwt mij?)

het “weke” hart ↔ het “versteende” hart “Ik zal u een nieuw hart geven en een nieuwe geest in u uitstorten; Ik zal het stenen hart uit uw lichaam verwijderen en u een hart van vlees geven.” (Ez 36, 26) “Vandaag, als u zijn stem hoort, maak dan van uw hart geen steen.” (He 3, 7-8)

3. Jezelf kennen ‘Maar toen de volheid van de tijd gekomen was, heeft God zijn Zoon gezonden, geboren uit een vrouw, geboren onder de wet, om hen die onder de wet stonden vrij te kopen, opdat wij de rang van zonen zouden krijgen. En dit is het bewijs dat u zonen bent: God heeft de geest van zijn Zoon in ons hart gezonden, die roept: Abba, Vader! U bent dus geen slaaf meer, maar zoon; en als u zoon bent, dan ook erfgenaam, door toedoen van God. Vroeger echter, toen u God niet kende, hebt u goden gediend die geen echte goden zijn. Nu echter, nu u God hebt leren kennen, of liever, door God bent gekend, hoe kunt u zich nu weer keren tot die zwakke en armzalige machten? Wilt u nogmaals hun slaven worden?’ (Gal 4, 4-9)

God kennen/jezelf kennen Hoe leren we God kennen? als vader “Jullie moeten zo bidden: Onze Vader” (Mt 6, 9) Hoe leren we onszelf kennen? als zoon “U hebt een Geest van kindschap (lett. aanneming tot zonen) ontvangen, die ons doet uitroepen: Abba, Vader!” (Rom 8, 15)

Als een vader … (1) God is Vader (analogie!): er gaat iets van het vaderschap over op God (maar veel ook niet, Hij is bijvoorbeeld geen man!) De meerderheid van de Bijbelse beelden zijn ‘mannelijke’ beelden YHWH (m.) Bruidegom of echtgenoot (Jer 3, 4-19; Hos 11, 1-4) Moeder (Jes 49, 14-15; Jes 66, 13; Ps 131, 2-3) → Het algemene beeld is dat van een ‘mannelijke’ God. Is dit de projectie van een patriarchale cultuur?

Als een vader … (2) Waarin bestaat de ‘mannelijkheid’ van JHWH? YHWH heeft geen vrouwelijke partner (zoals Zeus met Hera) YHWH heeft geen seksuele avonturen met sterfelijken YHWH is anders dan de goden van de omringende culturen (macht is ‘bevruchten’) → we moeten een onderscheid maken tussen ‘mannelijkheid’ en ‘viriliteit’

Als een vader … (3) Viriliteit = (vir) seksuele potentie, de capaciteit een vrouw te bevruchten → de ‘mannelijkheid’ van YHWH is geen viriliteit, ze is niet gericht op een vrouwelijke godheid → de ‘mannelijkheid’ speelt tussen God en zijn volk (cf. God als echtgenoot bij Jeremia en Hosea) → de ‘mannelijkheid’ zegt niets over het ‘geseksueerd zijn’ (man of vrouw) van God maar alles over zijn verlangen naar relatie (Verbond) met een volk dat Hij vrij kiest en vrij laat.

Als een vader … (4) God is ‘vader’ zonder man (of vrouw) te zijn. Quid? ‘père, il n’est pas mâle’ (ook KKK, 370) ‘Er is in het vaderschap, ook in het menselijke, een bijzonderheid die past als men over God spreekt. De Vader is uitwendig aan het kind. Nooit maakt het kind deel uit van het lichaam van de vader. Het moederschap kent de ‘inwoning’ (een deel van haarzelf). Dit geldt niet voor de vader. Een Vader moet altijd zijn kind erkennen, het aannemen, zeggen dat het kind het zijne is.’ (R. Brague) Het vaderschap heeft te maken met a) de afstand tussen God en mens, een die God weliswaar zelf overbrugt in Christus – ‘Aan diegenen die Hem opnamen heeft Hij het vermogen gegeven om kinderen te worden van God.’ (Joh 1, 12) – en b) met de vrijheid van de mens om te gaan (in)wonen bij God.

Als een vader … (5) ‘Je vaderland kan je à la limite kiezen, Abba, Vader Vader? Ja. Man? Neen. Vrouw? Neen. Waarom dan toch ‘Vader’? Jezus! → ‘Onze Vader’ Uitdrukking van een bepaalde relatie tussen God en de mens Vrijheid aan de kant van God Vrijheid aan de kant van de mens ‘Je vaderland kan je à la limite kiezen, je moedertaal niet.’ (R. Brague)

Jezelf kennen: tot slot De dubbele waarheid die ik over mezelf ontdek als ik God leer kennen, is ‘ik word gekend’ 1) ik ben niet alleen 2) ik ben niet niemand Net in dat dubbele besef ligt een enorme kans tot humaniteit. Ik ben iemand want tot in mijn diepste kern bemind. Maar omdat ik weet dat ik iemand ben dankzij een Ander is er geen enkele reden om mij op mijzelf te beroemen (1 Kor 4, 7).

Examenvragen 4 Wat bedoelt Vingt-Trois als hij schrijft: “als de mens het moeilijk heeft om de waarheid te zien, dan is het niet omdat hij zich vergist. Het is omdat hij weerstand biedt.” Kennen: bespreek het verschil tussen ‘savoir’ en ‘connaitre’. Wat bedoelen we als we zeggen ‘God kennen’. Over welk soort kennis gaat het? Op welke manieren kun je de Godsnaam (Ex 3, 13-14) begrijpen? Wat leert het verhaal van een vader met twee zonen over waarheid? Wat bedoelen christenen als ze God Vader noemen? Is God die we vader noemen een man of een vrouw? Wat ontdekt de mens over zichzelf als hij Gods liefde ontmoet?