Prof. Dr. Lucas Meijs Strategische Filantropie en Vrijwilligerswerk Toekomst voor Vrijwilligerswerk in Hengelo Prof. Dr. Lucas Meijs Strategische Filantropie en Vrijwilligerswerk @LucasMeijs

Stand vrijwilligerswerk Tussen 40% en 50% van 18+ doet vrijwilligerswerk, met een gemiddelde van tussen de 4 en 5 uur per week, per vrijwilliger, ongeveer even veel mannen als vrouwen, gemiddeld ouder, hoger opgeleid, blanker, drukker, ´rijker´ en meer in dorpen. SCHATTING 5.000.000 vrijwilligers 200 uur per jaar Ongeveer 600.000 FTE Deze slide gebruik ik nu al bijna 20 jaar Kwantitatief is er niet veel veranderd, beetje groei in %, beetje afname in uren Kwalitatief / organisatorisch is er veel veranderd 2

Lees onze Nederlandse publicaties, interviews en blogs op Prof. Dr. Lucas C. P . M. Meijs Onderzoek Vrijwilligersmanagement Involved learning Civil society Onderwijs Learning by Doing: Consulting to Social Entrepreneurs (Bachelor) Effective Management of NGO/NPOs (Master) International Project Shanghai (Parttime Master) Master thesis coach / co-reader Vrijwilligerswerk (huidig) Resto Van Harte (gemeenschap restaurants) ISA (international sport for development) ING Nederland Fonds (corporate foundation) Lees onze Nederlandse publicaties, interviews en blogs op www.rsm.nl/vrijwilligerswerk Maatschappelijke Organisaties Bedrijven Hoogleraar Strategische Filantropie en Vrijwilligerswerk. Vakgroep Business-Society Management (B-SM) Voorzitter examencommissie RSM Bestuurslid LDE centre for Sustainablity Eerste niet USA Editor-in-Chief Nonprofit and Voluntary quarterly (NVSQ) (2010-2016) Raadslid Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO) (2009-2015) Lid commissie vrijwilligersbeleid VWS (2001-2007) Tel: +31 10 408 1921 Email: lmeys@rsm.nl Mandeville T11-59

Waarom stabiel gebleven? Positiever imago na 2001 2000-2017 Waarom stabiel gebleven? Positiever imago na 2001 Re-inventing civil society / participatiesamenleving Afname transactiekosten door technologie Verbreding en verdieping van veld Opkomst van derde partijen (bedrijven, scholen) Vrijwilligersmanagement als ‘vak’ Uitvoerend vrijwilligerswerk flexibeler (van olie naar vissen naar zonne-energie)

UITDAGINGEN VRIJWILLIGERSMANAGEMENT OMZETTEN VAN VRIJWILLIGE ENERGIE IN VRIJWILLIGERSWERK NIEUWE BRONNEN MAKEN VAN VRIJWILLIGE ENERGIE DERDE PARTIJEN EN KOPPELTEKENS CONVERTEREN VAN DE NOOIT-VRIJWILLIGER VERWIJDEREN VAN BARRIERES

een beloningsstructuur, geen functieomschrijving let op 1 Vrijwilligerswerk is een beloningsstructuur, geen functieomschrijving € Hedonistisch intrinsiek (op basis van genot) € Normatief intrinsiek (op basis van plicht) Instrumenteel extrinsiek

let op 2 Mensen mogen dingen doen omdat ze er de juiste ‘competentie’ ervoor hebben, niet omdat ze ervoor betaald worden…… Zonder rijbewijs mag je niet autorijden ook al ben je een beroepskracht….…

Let op 3: typen organisaties Mutual Support / Benefit Service Delivery Campaigning Maatschappelijke verdiensten komt langs drie routes, in mijn perspectief dan 1 mutual support Sociaal kapitaal, echt belangrijk, hoewel belasting anders lijkt te denken, echt algemeen 2 service delivery 3 campaigning De dame met de vlaggen zet zich als pletbezorger in voor de kaapverdiaanse gemeenschap in Rotterdam De dame in de rolstoel is trouwens mijn moeder. Zij deed toch minstens 25 jaar van alles en nog wat in kvg en cda vrouwenberaad. Mijn vader heeft trouwens zijn onderscheiding verdient met een winkeliersvereniging.

Vrijwilligersmanagement = vrijwillige energie omzetten in vrijwilligerswerk (en dat duurzaam maken in het algemeen)

Basis vrijwilligersmanagement Bereidheid Bekwaamheid Beschikbaarheid De juiste opdracht Jackpot!! Meijs, L.C.P.M. & Brudney, J. L. (2007). Winning volunteer scenarios: The soul of a new machine. International Journal of Volunteer Administration, XXIV(6), 68-79.

Vrijwillige energie als… Olie Eindig Makkelijk Voorzichtig omgaan met wat we hebben Inzet van alternatieven Beroepskrachten Andere soorten vrijwilligers

Basis vrijwilligersmanagement ? Bereidheid Bekwaamheid Beschikbaarheid De juiste opdracht Jackpot!! Meijs, L.C.P.M. & Brudney, J. L. (2007). Winning volunteer scenarios: The soul of a new machine. International Journal of Volunteer Administration, XXIV(6), 68-79.

Vrijwillige energie als… COMBINATIE Vissen Allemaal verschillende soorten in een grote oceaan Het verschil is de combinatie Vernieuwbaar, maar kan door ons verpest worden Misschien kweken Grote en kleine vissen Gaat om de brede samenleving (oceaan), de samenhang tussen typen combinatie vrijwillige inzet en de andere ‘beheerders’

Koppelteken - vrijwilligerswerk Werknemers – vrijwilligerswerk* Maatschappelijke stage – vrijwilligerswerk* Service – learning* Family – volunteering Single – volunteering Voluntourism Employability – vrijwilligerswerk* Tegenprestatie – ‘vrijwilligerswerk’* * Is een derde partij erbij betrokken

Instrumenteel inzetten vrijwilligerswerk Vrijwilligersorganisatie Maatschappelijke doelstelling Derde partij school, bedrijf, UWV, Sociale dienst Huisarts Instrumentele doelstelling Leren, trots op bedrijf baan, gezondheid Roza, L. & Meijs, L.C.P.M. (2014). Het inzetten van vrijwilligerswerk voor samenleving, organisatie en individu. In L.C.P.M Meijs (Ed.), Filantropie in Nederland (pp. 56-64). Den Haag: Stichting Maatschappij en Onderneming.

Basis vrijwilligersmanagement ? Bereidheid Bekwaamheid Beschikbaarheid De juiste opdracht Jackpot!! Meijs, L.C.P.M. & Brudney, J. L. (2007). Winning volunteer scenarios: The soul of a new machine. International Journal of Volunteer Administration, XXIV(6), 68-79.

Vrijwillige energie als… Burgerparticipatie Zon Oneindig en continu Is de realiteit van veel vrijwillige energie (gelukkig en jammer) Te veel en op het verkeerde moment Geen idee hoe dat allemaal te gebruiken Gaat om opslaan en omzetten

Basis vrijwilligersmanagement ? Bereidheid Bekwaamheid Beschikbaarheid De juiste opdracht Jackpot!! Meijs, L.C.P.M. & Brudney, J. L. (2007). Winning volunteer scenarios: The soul of a new machine. International Journal of Volunteer Administration, XXIV(6), 68-79.

Converteren van de niet vrijwilliger

Volunteerability en de bekwaamheid om vrijwilligerswerk te doen onder niet-vrijwilligers: Implicaties voor sociaal beleid Barrières (verwijderd) Motivatie items Attitude items Waarde items Bereidheid Zelf-effectiviteit items Vrijwilligers-vaardigheden items Capaciteiten barrières Bekwaamheid Volunteerability Vrijwilligerswerk Uren vrije tijd per week Objectieve indicatoren van beschikbare tijd (b.v. werktijden en huishoudelijke status) Beschikbaarheid barrières items Beschikbaarheid Positieve uitkomsten voor de vrijwilliger zelf, organisaties, overheden en de maatschappij in zijn geheel Haski-Leventhal, D., Meijs, L. C. P. M., Lockstone-Binney, L., Holmes, K., and Oppenheimer, M.(2017)  Measuring Volunteerability and the Capacity to Volunteer among Non-volunteers: Implications for Social Policy. Social Policy & Administration, doi: 10.1111/spol.12342.

De niet vrijwilliger heeft (helaas) allerlei hele vreemde ideeen over vrijwilligerswerk…… Maar er zijn dus geen onoverkomelijk grote barrieres (wel irritante smoezen)

I could do specific roles that appeal to me Table 4: Recommendations for policy based on the main barriers Volunteerability Common Barriers Policy Willingness I could do specific roles that appeal to me Agreements between governments and voluntary organisations to extend the scope of volunteering roles I could see the good I was doing Recognition and awards to volunteers Supporting research on volunteering and capacity building It was a well-known organisation/cause Recognitions and awards to smaller organisations   Commemorating volunteering events Use the hosting of mega events as a lever for a legacy of volunteer participation Capability I felt safe and secure Legislation Assuring social inclusion of volunteers Training was provided Offer training centre for volunteers I knew more about volunteering opportunities near me National and local campaigns to raise awareness to volunteer opportunities National websites in which people can enter their postal code and learn of local volunteering opportunities Availability It was close to where I live Create local volunteer peak bodies to offer local volunteering opportunities I could stop any time I want without consequences Social marketing campaigns to change perceptions of volunteering I could do it from home Offering online volunteering opportunities Haski-Leventhal, D., Meijs, L. C. P. M., Lockstone-Binney, L., Holmes, K., and Oppenheimer, M.(2017)  Measuring Volunteerability and the Capacity to Volunteer among Non-volunteers: Implications for Social Policy. Social Policy & Administration, doi: 10.1111/spol.12342.

Pas op: moeder-maffia

de opkomst van de gemeenschappen

Toekomst – directe solidariteit in gemeenschappen Civil Society Gunsten/gemeenschappenProduceert diversiteit Private normen en waarden Markt Koopkracht Individuele transacties Individuele keuzes indirecte solidariteit betalen burgers verplicht en bepaalt de meerderheid waaraan we geven Overheid Beleid/grenzen Produceert homogeniteit Algemene normen en waarden directe solidariteit geven burgers vrijwillig en bepalen zelf waaraan

DUS……de pijnlijke consequentie.. Zoals de gemeente de kwaliteit van zorg (impliciet) lijkt zien De lijn geldt voor iedereen en als uw gemeenschap kan bijdragen Doet de gemeente minder Zoals gemeenschappen de kwaliteit van zorg (impliciet) lijken zien De lijn geldt voor anderen maar als lid Van onze gemeenschap krijgt u meer!

Boodschap 1 Niet de overheid maar de samenleving geeft vorm aan het publieke domein via overheid is efficiënt (belasting) maar legitimiteit onder druk (democratie) via civil society is niet echt efficiënt maar individuele legitimiteit via directe solidariteit is maximaal via markt is niet efficiënt en niet altijd legitiem maar kent zeker effectiviteit In de samenleving is diversiteit / verschil het gewenste begin van beleid en actie, niet het ongewenste resultaat!

In die civil society wordt… Organisatie Gebaseerd op vertrouwen Gebaseerd op andere schaarste van tijd en geld andere (on)mogelijkheden

de onderlinge uitwisselbaarheid van beroepskrachten en vrijwilligers en de ‘ernst’ van de verdringing

Twee vragen….   Wanneer zijn vrijwilligerswerk en beroepsmatig werk te beschouwen als onderling uitwisselbaar? Indien vrijwilligerswerk en beroepsmatig werk onderling uitwisselbaar zijn; onder welke condities is er dan sprake van ‘ongewenste’, ‘wellicht problematische’ en ‘geen probleem’ verdringing van beroepsmatig werk door vrijwilligerswerk?

Dus op activiteiten (bv chauffeur) komen we er niet uit….. Uitwisselbaarheid…. Alles wat ergens beroepskrachten doen, doen ergens anders vrijwilligers (en andersom….. Dus op activiteiten (bv chauffeur) komen we er niet uit…..

ONuitwisselbaar Hypothese…. Als vrijwilligers taken doen met deze componenten is hun waarde uniek Dan zijn beroepskrachten en vrijwilligers ONuitwisselbaar

Andere waarde dan beroepsmatig werk Twee clusters waarde Direct client contact Betekenisvolle relaties Persoonlijke betrokkenheid Informaliteit Gelijkwaardigheid Verrijking context Diversiteit Netwerk Verrassing Andere beschikbaarheid 7 waarden vrijwiligerswerk Indirect werk Geloofwaardigheid Netwerkeffect Diversiteit Nabijheid Bron van feedback Bron van innovatie Gunfactor Gebaseerd op Van Overbeeke 2017 Gebaseerd op Metz et al, 2016

Ernst verdringing hangt af van context (waar is het… Ernst verdringing hangt af van context (waar is het….doel, organisatie, sector en besparing   Uitwisselbaarheid Laag Hoog ‘ernst’ Verdringing Minder Hoger Doelstelling campaigning mutual support service delivery Georganiseerd verband vrijw.-georganiseerd vrijw.-ondersteund vrijw.-gestuurd vrijw-georganiseerd vrijw-ondersteund Maatschappelijke positionering civil society markt overheid Kosten besparing Zelf-werkzaam heid dienstverlening door derden direct voordeel voor vrijwilliger direct voordeel binnen leden-organisatie direct voordeel voor overheid of verzekeraar

De toekomst voor vrijwilligerswerk in Maar let op…. Hoe werkt dubbel management bij derde partijen? Voorkomen doorschieten in instrumenteel inzetten vrijwilligerswerk Van V-BespaardeKosten naar V-ToegevoegdeWaarde Hoe ‘zonne-energie’ te benutten als de zon niet schijnt? Bewaken van continuïteit als de olie echt schaars wordt Flexibiliseren van bestuurswerk Afscheid nemen van ‘laatste helden’ (idem) ( en ja vrijwilligerswerk is veel meer dan de zorg of wat gemeenten goed uit komt als bezuiniging……)

Van de verdeling komt de winst Belangrijkste voorwaarde Van de vrijwilligers komt de waarde (niet de besparing ) Vrij naar Van de verdeling komt de winst Jan Tinbergen

Dank voor uw aandacht! Nalezen: te bestellen bij SMO www.smo.nl Lees onze Nederlandse publicaties, interviews en blogs op www.rsm.nl/vrijwilligerswerk Maatschappelijke Organisaties / Bedrijven Vragen, onderzoek, advies? lmeijs@rsm.nl of via 06-51152110