Glanerbrug in de oorlog

Voorwoord Welkom in dit interactieve boek van “Glanerbrug in de Oorlog”. In dit interactieve boek leer je meer over de tijd dat er oorlog was in Glanerbrug. Naast de informatie over Glanerbrug, vind je ook allerlei achtergrondinformatie over Nederland in de Tweede Wereldoorlog. Deze kun je vinden door op dit plaatje te klikken. Je kunt alles achter elkaar doorklikken, maar je kunt ook in de inhoudsopgave klikken op het onderwerp waar je meer over wilt weten. Als je op het huisje klikt, kom je weer in de inhoudsopgave. Heel veel plezier met dit boek!

Inhoudsopgave Het begin van de oorlog Het verzet De Joden De bevrijding Wat blijft…..

Het begin van de oorlog Op 10 mei 1940 vielen de Duitsers Nederland en dus ook Enschede binnen. Nederland had gezegd neutraal te blijven, maar daar trokken de Duitsers zich weinig van aan. De meeste Glanerbruggers konden het tot aan de oorlog heel goed vinden met de Duitsers aan de andere kant van de grens. Velen hadden familie in Duitsland, dreven er (smokkel-) handel mee of werkten samen met Duitse collega’s in de textielfabrieken van Gronau of Epe. Zo kwam het dat men veel van elkaar wist. Beide landen werden keihard geraakt door de enorme crisis van de jaren ’30.

Het verzet Dichtbij het hoofdkwartier van de SD stond een boerderij. Op deze boerderij zaten mensen van het verzet. Dus recht onder de neus van de Duitsers. Soms gingen ze zelfs medische hulp halen bij villa Hölterhof! In totaal hebben zo’n 500 mensen ondergedoken gezeten in de boerderij. De Duitsers hebben het nooit geweten! In Villa Hölterhof zat tijdens de oorlog het Hoofdkwartier van de Duitse Sicherheids Dienst. De Duitse geheime politie. Van de groep Glanerbrug is Harry Saathof degene geweest die de meest opvallende acties heeft ondernomen. Harry was 22 toen de oorlog begon en hij zou in de oorlogsjaren aan enkele gevaarlijke acties meedoen. Klik op zijn foto om meer te weten te komen over Harry Saathof.

Harry Saathof Hij was onder anderen betrokken bij het opblazen van een spoorlijn, bij “wegsabotages”, bij overvallen op de Koepel (gevangenis) in Arnhem en bij een kraak op het politiebureau van Winterswijk. Bij de overval op de Koepel wilde men een belangrijke man van het verzet, dominee Slomp (ook wel Frits de Zwerver genoemd) bevrijden. Het plan is dat twee mannen zich zullen voordoen als marechaussees, die Harry als gevangene gaan afleveren. Op 12 mei 1944 moet het gaan gebeuren. Frits de Zwerver móet vrij komen, omdat hij te veel weet en de Duitsers zullen er door martelingen vast en zeker achter komen wat Frits allemaal weet. Het gevaar is groot. Het plan lukt perfect en Harry met de twee nep-marechaussees komen de gevangenis binnen. Ze overmeesteren de bewakers en bevrijden Frits en nog een andere belangrijke gevangene. Nu moeten ze er snel tussenuit voordat er groot alarm wordt geslagen. Ook dat deel van het plan lukt en de actie mag een groot succes worden genoemd. Bij een latere actie gaat het mis. Harry wordt door een kogel in zijn been geraakt, maar weet te ontsnappen. Na enkele weken herstel kan hij weer verder deelnemen aan diverse verzetsacties in en om Glanerbrug.  (bron: Glanerbrug.jouwweb.nl)

Joden Er waren aparte wijken voor de joden Joden werden afgevoerd naar concentratiekampen in het oosten. Concentratiekamp Auschwitz Anne Frank Klik op de foto om naar het Anne Frankhuis te gaan Voor de Joodse inwoners van Glanerbrug klik op de pijl

Joodse inwoners Toen de oorlog begon in Glanerbrug, woonden er 5 Joodse mensen in Glanerbrug. Aan de Veldstraat woonde de familie Leman en aan de Rijksstraat (nu Gronausestraat) woonde mevrouw Rosa de Swaan-Frankenhuis. Een mogelijke trein waarin Rose de Swaan-Frankenhuis is afgevoerd. De kinderen van de familie Leeman (Saartje en Lootje) gingen in Glanerbrug naar school. Hun school was de openbare school, hij stond op de plek waar nu de Albert Heijn staat. Joodse mannen in Enschede tot 60 jaar kregen een brief waarin stond dat ze zich moesten melden. David Leeman werd goedgekeurd en nam op 27 augustus 1942 afscheid van zijn gezin. Moeder en de kinderen bleven achter aan de Veldstraat. In de nacht van 2 op 3 oktober 1942 werd er op luid op de deur gebonsd. Moeder en kinderen werden op transport gezet. Het is vrijwel zeker dat het hele gezin direct nadat ze in Auschwitz was aangekomen, werd vermoord. De Duitsers hielden alles heel precies bij en zo weten we dat alle vier op 19 februari 1943 stierven. Rosa de Swaan-Frankenhuis is na aankomst in een kamp op 14 mei 1943 vermoord.

Stolpersteine Letterlijke betekenis : struikelstenen. Deze stenen herdenken de Joodse mensen. Ze worden “Stolpersteine” genoemd omdat je erover struikelt met je hoofd en je hart, en je moet buigen om de tekst te kunnen lezen. Er zijn 5 Stolpersteine in Glanerbrug. De steen aan de Gronausestraat is geadopteerd door de Troubadour. De vier stenen aan de Veldstraat door de Gerardus, OBS Noord, OBS Zuid en CBS Ouverture.

De bevrijding Bevrijding van Glanerbrug

Bevrijding van Glanerbrug Het einde van de oorlog naderde. Dit was aan alles te merken. Voor Glanerbrug kwam er op zondag 1 april 1945 een einde aan de Duitse bezetting. Er werd in de buurt van Glanerbrug gevochten en het werd vooral een dag van gespannen afwachten. Rond 18.00 zagen de eerste Glanerbruggers de Engelsen het dorp binnenkomen. Ze kwamen uit zuidelijke richting en rukten o.a. via de Schipholtstraat het dorp binnen. Binnen de kortste tijd hingen de mensen overal het rood-wit-blauw- uit en zong men “Oranje boven”. Een jongetje uit die tijd herinnert zich het volgende:

Verhaal van jongetje op 1 april 1945 “Om ongeveer 6 uur die avond zaten we aan tafel voor de paaseieren. Ieder ogenblik zou het kunnen gebeuren. Ik liep naar buiten en zag een enorm gevaarte de Bultsweg in draaien. Binnen de kortste keren was de hele straat vol mensen. Ongeveer 100 meter vanaf de Pestalozzischool (nu de OBS) kwamen de tanks tot stilstand. De soldaten deelden chocola en sigaretten uit en een winkelier kwam met rood-wit-blauwe hoedjes voor de kinderen op straat. Plots was er een gerucht. Een van de tanks draaide de koepel en de knal die volgde was schrikaanjagend. Het schot vloog dwars door alle muren van de school- waar ’s morgens nog Duitse soldaten hadden gezeten- en een scherf trof een toeschouwer aan de achterkant van de school dodelijk. Iedereen die voor de knal was gevlucht kwam de straat op en toen zagen we een meisje van ongeveer 7 jaar met pikzwart haar. Ze bleek het dochtertje te zijn van de Enschedese familie Baruch die jarenlang bij de familie Reinink ondergedoken was geweest. Zonder dat iemand dat had geweten!”

Wat blijft…… Ieder jaar herdenken we op 4 mei de slachtoffers die zijn gevallen in de Tweede Wereldoorlog. We lopen dan van begraafplaats “Doodenzorg” naar het herdenkingsmonument op het Heldersplein. Laten we dit nooit vergeten!