Overheid, gelegenheid en criminaliteit: Criminogene effecten van overheidsbeleid Presentatie DRC Dorpsplein, 16 april 2013, Jaap de Waard

(On)voorziene criminogene consequenties van beleidsvoorstellen: Waar hebben we het over? Beleidsvoorstellen (soms via wet- en regelgeving) kunnen positieve en negatieve effecten sorteren Onderzoek heeft uitgewezen dat er potentiële criminaliteitsrisico’s kleven aan acht typen van beleidsinitiatieven Deze presentatie zal kort ingaan op deze acht typen, inclusief een voorbeeld van waar het mis gaat

Een verbod op, of het terugdringen van veel gevraagde (illegale) goederen of diensten Voorbeeld criminogene consequentie: ontstaan van zwarte markten (drugs, alcohol, sexuele diensten, wapens, medicijnen). Eventuele verschuivingseffecten kunnen optreden  verbod vuistvuurwapens  toename bezit semi-automatische wapens; ophogen wettelijke leeftijd alcoholgebruik  illegale doorverkoop en handel in identiteitskaarten.

Voorstel voor stoppen, verminderen of intensiveren van toezicht en handhaving (deregulering van voorheen sterk gereguleerde markten) Voorbeeld criminogene consequentie: het afschaffen van de vergunningplicht voor uitzendbureau’s  oneerlijke concurrentie door opkomst malafide uitzenbureau’s, versoepeling eisen taxibranche  opkomst van illegale snorders en taxioorlog om locaties.

Toekennen van bepaalde exclusieve beslissingsbevoegdheden aan ambtenaren of bestuurders Voorbeeld criminogene consequentie: bij het geven van exclusieve beslissingsmacht bij overheidsmedewerkers kan overheidscorruptie ontstaan  toename discretionair optreden bij toekennen vergunningen  toename overheidscorruptie.

De introductie van milieubeschikkingen waarmee extra financiële heffingen zijn gemoeid Voorbeeld criminogene consequentie: Een schoolvoorbeeld vormt de wens door marktwerking de CO2‑ uitstoot te beperken om de klimaatverandering te beheersen. De emissiehandel in de oorspronkelijke opzet is onvoldoende bewapend gebleken tegen fraude. Het mechanisme was ten bate van het klimaat opgezet door milieu‑experts, niet door fraude‑experts’.

Een voorstel voor of wijziging van een belasting of heffing Voorbeeld criminogene consequentie: Introductie van een gereduceerd tarief of financiële tegemoetkoming  het persoonsgebonden zorgbudget

De introductie van een subsidieregeling of compensatieregeling Voorbeeld criminogene consequentie: Een gebrekkige of inadequate controle op overheidssubsidies. Laagdrempeligheid  ondoorzichtige regelgeving  gebrekkige interne en externe controle  Fraude groene EU energiefondsen

Sprake van (veranderende) regulering omtrent het verkeer van mensen of van goederen Voorbeeld criminogene consequentie: Er wordt een criminele gelegenheidstructuur gecreëerd wanneer de controle op het verkeer van mensen en goederen wordt verminderd  mensensmokkel; kunstdiefstal.

Er is sprake van een verhoging of verlaging van BTW op goederen Voorbeeld criminogene consequentie: Grote verschillen tussen landen in BTW-tarieven  faciliteren illegale handel  grootschalige fraude via BTW caroussels en smokkel

Wordt vervolgd: Beschrijving van preventieve maatregelen om de gelegenheidsstructuur in te dammen