Land van vooruitgang Wie zijn de winnaars en wie de verliezers? Bilderberg Conferentie 2018 Kim Putters @SCPonderzoek

Sociaal en Cultureel Planbureau

25 jaar veranderingen in enkele cijfers… Inwoners +2 miljoen 65-plussers 13%  18% Mensen met migratie-achtergrond +1 miljoen Huishoudens +26% BBP +68% Sociaal en Cultureel Planbureau

Positieve en negatieve trends sinds 2008 (18+) Sociaal en Cultureel Planbureau

Nederland in zes groepen Gevestigde bovenlaag Jonge kansrijken Werkende middengroep Comfortabel gepensioneerden Onzekere werkenden Achterblijvers (precariaat) Hoog totaal hulpbronnen 71% 29% Laag totaal hulpbronnen Sociaal en Cultureel Planbureau

Winnaars en verliezers. 1. Levensverwachting 2 Winnaars en verliezers? 1. Levensverwachting 2. Opleidingsniveau en werk 3. Migratieachtergrond 4. Vertrouwen en identiteit

Trend 1. Hogere levensverwachting: meer kwaliteit van leven? 2016 2036 2050 Sociaal en Cultureel Planbureau

Minder mantelzorgers, meer ‘combinatiedruk’ “Oldest old support ratio” Sociaal en Cultureel Planbureau

Trend 2. Hardnekkige verschillen naar opleiding en werk Blauw = lager opleidingsniveau Rood = middelbaar Groen = hoog Sociaal en Cultureel Planbureau

Inkomen en sociale zekerheid: ook armoede Tot 2001 gem. stijging netto inkomen van 1,3% per jaar; na 2011 gem. daling 0,6% per jaar. Aantal verstrekte uitkeringen: van 3,8 miljoen (1990) naar 5,1 miljoen (2016); onder andere door vergrijzing. Ca. 600.000 mensen in langdurige armoede. Sociaal en Cultureel Planbureau

Rijkdom door succesvol bedrijf?  Of via voetbal?  Sociaal en Cultureel Planbureau

Trend 3. Scheidslijn naar migratieachtergrond Stijgend opleidingsniveau… en er ontstaat een middenklasse op arbeidsmarkt… Eerste generatie Tweede generatie Sociaal en Cultureel Planbureau

…… maar hogere werkloosheid (2017: ca. 4% vs. ca. 9%) Sociaal en Cultureel Planbureau

Herkomst, religie en gedrag leiden tot ‘winnaars en verliezers’ Gescheiden leefwerelden van (vooral) moslims en niet-moslims: weinig wederzijdse beïnvloeding en onderling begrip. Moslimjongeren: 'Mogen we hier wel zijn?' Antwoord van de omgeving: 'Willen jullie hier wel zijn?' Polariserende trends: minder gemengde huwelijken en gemengde sociale netwerken discriminatie op straat, in horeca en op arbeidsmarkt weinig rolmodellen en beperkte toegang tot netwerken (stages etc.) nauwelijks doorstroming naar hoger management/top (slechts 1 a 2 %) hogere criminaliteitscijfers (m.n. Marokkanen en Antillianen) 40% voelt zich niet thuis: meer identificatie met geloof (Islam)     Sociaal en Cultureel Planbureau

Trend 4. Vertrouwen en identiteit Sociaal en Cultureel Planbureau

Houvast versus verliesgevoelens Sociaal en Cultureel Planbureau

Steun referenda daalt snel onder hoogopgeleiden; laagopgeleiden streven vaker naar ‘taking back control’ Sociaal en Cultureel Planbureau

Vertrouwen in vakbonden, ondernemingen en politiek Sociaal en Cultureel Planbureau

Vertrouwen in grote ondernemingen en vertrouwen in vakbonden Naar stemgedrag Sociaal en Cultureel Planbureau

Minder leden kerken, vakbonden en politieke partijen Sociaal en Cultureel Planbureau

Maatschappelijke versnelling: wie maakt het mee? Meer technologie: tijd- en plaats-onafhankelijk werken, leren en zorgen Flexibilisering (banen versus klussen) Overvloed informatie; complexe systemen Mensen organiseren zich anders Meer maatwerk en eigen regie voor velen, meer stress en onzekerheid voor anderen. Sociaal en Cultureel Planbureau

Grip op, en vertrouwen in de toekomst lopen uiteen Sociaal en Cultureel Planbureau

Noodzaak voor een nieuw sociaal contract Werkgevers, noblesse oblige?! Economisch: brede welvaart ervaren profijt van open grenzen Maatschappelijk: have (nots)  can(nots) Democratisch: zeggenschap en inclusie, ook bij bedrijven Ecologisch: duurzaamheid als nieuwe sociale kwestie Sociaal en Cultureel Planbureau

Zijn we toch optimistisch? Veranderingen in netto-tevredenheid met het leven (blauw) en netto optimisme over het land / de EU (rood) tussen 2007-2017 Sociaal en Cultureel Planbureau

Dank voor uw aandacht!