Programma 13.00 uur Welkom en toelichting op programma van de workshop door Silvie Spreeuwenberg 13.15 uur Overzicht organisatie veranderingen binnen de Stichting IVERA door Jeannet van Arum 13.30 uur Inhoudelijke introductie op de onderwerpen door Marcel Fick en Robert Kooijman 14.00 uur Toelichting op de werkopdracht door Silvie Spreeuwenberg Koffiepauze en opzoeken break-out rooms 14.30 uur Workshop 15.30 uur Presentatie resultaat groepen 16.00 uur Netwerkborrel

Welkom en toelichting op het programma van de workshop adjust / Intelligent feedback loop Door Silvie Spreeuwenberg Wie ben ik? systeem actie reactie Achtergrond in de kunstmatige intelligentie Landelijke regelaanpak voor verkeersmanagement Vandaag jullie werkgroep begeleider

Wat willen we vandaag bereiken? weinig ervaring in de praktijk Wat willen we vandaag bereiken? Kennis delen over ervaringen met de iVRI en uit deze ervaringen vervolgacties benoemen en beleggen. Dat doen we gestructureerd: drie experts, opdrachten in groepjes en informatie bijelkaar brengen. Dit is een geen vergadering dus: iedereen doet mee, telefoon uit, mail en sms checken in de pauze.

systemintegrator, consultant Ik kon niet kiezen Hartelijk dank voor het invullen van de enquete, 50 respondenten Wie bent u? Beleidsmaker, systemintegrator, consultant

Waar bent u in geinteresseerd?

Bent u het met elkaar eens?

Waar we het over eens zijn: Ik hou ook van lekker eten Waar we het over eens zijn: Goed ingericht beheer van de iVRI koppelvlakken ervaar ik als een randvoorwaarde voor verdere uitrol.

Waar we het een beetje minder over eens zijn: De meerwaarde van de iVRI voor de doorstroming van verkeer ligt op lokaal, en niet op netwerk-, niveau. Zeer oneens Oneens Geen mening Eens Helemaal mee eens 6 27 13 4 Misschien weten we het nog niet?

Waar we het een beetje minder over eens zijn: Het geld …. Waar we het een beetje minder over eens zijn: De hogere kosten voor de iVRI zijn te verantwoorden met hogere baten op lange termijn. De IT expertise die nodig is om security en stabiliteit van de iVRI te garanderen moet centraal worden georganiseerd. Zeer oneens Oneens Geen mening Eens Helemaal mee eens 2 17 11 18 1 10 9 20 Laten we er over praten….

Programma 13.00 uur Welkom en toelichting op programma van de workshop door Silvie Spreeuwenberg 13.15 uur Overzicht organisatie veranderingen binnen de Stichting IVERA door Jeannet van Arum 13.30 uur Inhoudelijke introductie op de onderwerpen door Marcel Fick en Robert Kooijman 14.00 uur Toelichting op de werkopdracht door Silvie Spreeuwenberg Koffiepauze en opzoeken break-out rooms 14.30 uur Workshop 15.30 uur Presentatie resultaat groepen 16.00 uur Netwerkborrel

Overzicht organisatie veranderingen binnen de Stichting IVERA Door Jeannet van Arum

Missie en visie IVERA 1991 oprichting van Stichting IVERA. Doel: Standaardisatie van de externe koppelvlakken van verkeersregelinstallaties (VRI’s). Voorjaar 2017 - Missie en visie: Standaardisatie van de externe koppelvlakken. Certificatie van de externe koppelvlakken van de iVRI. Het ontplooien van activiteiten die van belang zijn voor de succesvolle introductie en exploitatie van de iVRI in Nederland.  

Inspanningen t.b.v. missie en visie IVERA De iVRI is gebaseerd op een nieuwe architectuur waarin zes externe koppelvlakken zijn opgenomen. IVERA wordt het kenniscentrum van deze architectuur en met name van de in de iVRI gedefinieerde externe koppelvlakken. Het gaat daarbij zowel om beheer van de koppelvlakken als om hun verdere ontwikkeling voor toekomstige versies van de iVRI. Er zijn nieuwe testprocedures ontwikkeld voor het verifiëren van de conformiteit van de externe koppelvlakken in elk nieuw type iVRI dat op de markt wordt gebracht. Voor de uitvoering van die tests zijn in opdracht van IVERA testtools ontwikkeld die aan de certificerende instelling ter beschikking worden gesteld.

Inspanningen t.b.v. missie en visie IVERA (2) De certificatieprocedure wordt geprofessionaliseerd. IVERA is, in overleg met het Ministerie voor Infrastructuur en Waterstaat, een lange termijn samenwerking aangegaan met TASS International, een geaccrediteerde instelling met tal van certificatie-activiteiten op het gebied van voertuigen en mobiliteit. IVERA heeft in samenwerking met TASS International een certificatieprocedure ontwikkeld. Certificaten worden toegekend door IVERA op basis van testrapportages die TASS International opstelt.

Bestuurlijke vernieuwing IVERA is ontstaan als een samenwerkingsverband van fabrikanten van VRI's waarin wegbeheerders als toezichthouder optraden. De nieuwe taak, certificering van de iVRI, vraagt om een herziening van de bestuurlijke structuur van IVERA. Het gaat om drie veranderingen die in 2017 en het begin van 2018 worden geëffectueerd:

Bestuurlijke vernieuwing (2) Toetreding van de wegbeheerders tot het bestuur met verwerving van een gezamenlijk stemrecht dat gelijk is aan dat van de fabrikanten. (2017) Verbreding van de kring van fabrikanten met alle partijen die één of meer van de drie strategische componenten van de iVRI leveren: de ITS-applicatie, de TLC-faciliteit en de RIS-faciliteit. Ook marktpartijen die producten maken die op één van de externe koppelvlakken van de iVRI aansluiten komen in aanmerking voor bestuursdeelname. (2017 toehoorders) Versterking van de positie van de wegbeheerders in het bestuur door te bepalen dat de voorzitter van IVERA een wegbeheerder zal zijn en door bij stakende stemmen aan de voorzitter de doorslaggevende stem toe te kennen. (2018)

Werkgroepen Binnen IVERA functioneert een technische werkgroep die is samengesteld uit experts van de deelnemende fabrikanten en wegbeheerders. De technische werkgroep wordt uitgebreid met vertegenwoordigers van fabrikanten die in 2018 tot IVERA toetreden. Omdat IVERA in 2018 voor een aantal sterk uiteenlopende technische uitdagingen wordt geplaatst, zal worden overwogen of het wenselijk is om de technische werkgroep te splitsen in een aantal gespecialiseerde expertgroepen voor de volgende onderwerpen: Beheer en ontwikkeling koppelvlakken iVRI. Certificatieprocedure en testtools. PKI.

Uitkering/tegemoetkoming ontwikkelkosten Voor doorontwikkeling naar nieuwe versies kan een beroep worden gedaan op de middelen van IVERA. Hiermee zal een deel van de ontwikkelkosten in gelijke delen worden verdeeld onder de ontwikkelaars. De uitkering wordt bepaald aan de hand van plannen van aanpak van de leveranciers en van tevoren afgestemd met en teruggekoppeld naar IVER en CVN (en zo nodig kan hier ook LVMB bij worden betrokken).

Inhoudelijke introductie op de onderwerpen Door Marcel Fick en Robert Kooijman

Wat wilden we ook al weer bereiken met de I-VRI ?

I-VRI Wat wilden we ook al weer bereiken met de I-VRI ? Open Eco Systeem voor het regelen van verkeer Regelen van verkeer op basis van individuele voertuiginformatie Informatie vanuit de VRI naar voertuigen brengen Realiseren van een betere doorstroming

I-VRI Wat wilden we ook al weer bereiken met de I-VRI ? Open Eco Systeem voor het regelen van verkeer Regelen van verkeer op basis van individuele voertuiginformatie Informatie vanuit de VRI naar voertuigen brengen Realiseren van een betere doorstroming Kostenreductie door toepassing standaarden

Open architectuur op basis van standaard koppelvlakken …. maar: Open Eco systeem Open architectuur op basis van standaard koppelvlakken …. maar:

Open Eco systeem Open architectuur op basis van standaard koppelvlakken …. maar: We staan aan het begin van een ontwikkeltraject niet aan het einde dus updates gaan ons om de oren vliegen

Open Eco systeem Open architectuur op basis van standaard koppelvlakken …. maar: We staan aan het begin van een ontwikkeltraject niet aan het einde dus updates gaan ons om de oren vliegen

Regelen obv individuele voertuigen We hebben het RIS wat dit mogelijk maakt …. maar:

Regelen obv individuele voertuigen We hebben het RIS wat dit mogelijk maakt …. maar: RIS voertuigen bestaan voorlopig niet ! (mobiele telefoon is de voorlopige work-around)

Regelen obv individuele voertuigen We hebben het RIS wat dit mogelijk maakt …. maar: RIS voertuigen bestaan voorlopig niet ! (mobiele telefoon is de voorlopige work-around) …. EN de voordeur staat open !

Informatie geven aan voertuigen We hebben time2red en time2green en een terugkoppeling van de prioriteit status naar OV en HLPD …. maar:

Informatie geven aan voertuigen We hebben time2red en time2green en een terugkoppeling van de prioriteit status naar OV en HLPD …. maar: Appongeluk is woord van het jaar 2017 !

Regelen van betere doorstroming Als we de Cits applicatie leveranciers mogen geloven …. maar:

Regelen van betere doorstroming Als we de Cits applicatie leveranciers mogen geloven …. maar: Simulaties gebaseerd op ideale wereld waarbij alle voertuigen precies vertellen waar ze zijn

Realiseren van kostenbesparing Helaas, dat gaat voorlopig niet lukken …. want:

Realiseren van kostenbesparing Helaas, dat gaat voorlopig niet lukken …. want: Extra kosten door overname punt

Realiseren van kostenbesparing Helaas, dat gaat voorlopig niet lukken …. want: Extra kosten door overname punt Extra kosten door beheer topologie bestanden …. EN

Realiseren van kostenbesparing Helaas, dat gaat voorlopig niet lukken …. want: Extra kosten door overname punt Extra kosten door beheer topologie bestanden …. EN lusdetectie blijft voorlopig gewoon nodig

Vragen ?

De iVRI beheren Beheer iVRI: kosten Topologie inkoop Kennis koppelvlakken

iVRI beheerkosten De tijd zal het leren… Huidige VRA’s vaak integraal aanbesteed: aanschaf + (15x) de jaarprijs onderhoud Menukaart: relatief hoge prijzen voor onderhoud Toekomstige aanbestedingen: ??? De tijd zal het leren…

Kost tijd om te verwerken in beheerorganisatie wegbeheerders Beheercontracten VRA Meerdere componenten, meerdere leveranciers? Wie is verantwoordelijk? Wie voert ketenbeheer uit, doet de domeinbepaling bij storingen? Response- en hersteltijden nemen toe? Toegang tot (deel)systemen concullega?

Beheer topologie Nog veel onduidelijk… Binnen TT ‘praktische invulling’, eenmalig opstellen Hoe wordt beheer topologie geregeld? Wie wordt/blijft de controlerende / beherende instantie? Welke verantwoordelijkheden heeft wegbeheerder hierin? Huidige kwaliteit beheer (bijv. revisietekeningen)? Is iedereen binnen ‘de keten’ bewust van het belang?

Iedere wegbeheerder kan hier eigen strategie in kiezen Inkoopstress Alles binnen een iVRI in één hand, bij één partij? Aanbesteding op componentniveau? Los inkopen: ‘bouw je eigen iVRI’? Iedere wegbeheerder kan hier eigen strategie in kiezen

Kennisborging en -deling Wie pakt dit op, wie houdt dit bij? Nu vooral bij personen binnen TT, straks iedereen? VRI introvert, iVRI extravert C-ITS Wiki, iVRI voor Dummies

Beheer koppelvlakken Voorstel LVMB – Beter Benutten – Council Talking Traffic Naar analogie BISON Strategic Committee (besluitvorming en vaststelling, toets op impact en voorbereidend proces) Change Advisory Board (draagvlak en betrokkenheid, open netwerk) en Werkgroepen (deskundigheid, beperkt aantal vaste werkgroepen)

Beheer koppelvlakken Hoe ziet stichting IVERA zich in dit model? Hoe zien wegbeheerders st. IVERA in dit model? Welke koppelvlakken?

Laten we hierover nu in gesprek gaan! Beheer koppelvlakken Laten we hierover nu in gesprek gaan! Van belang: Continuïteit gewaarborgd, ook na Talking Traffic In deze fase slagvaardige organisatie Behoud / verbeteren open standaarden, interoperabiliteit Duidelijk financieringsmodel Open community Markt en overheid Alle koppelvlakken Ook documenten zoals FAT-formulier? Beheer topologie, kruispunt-id’s?

Vragen?

Programma 13.00 uur Welkom en toelichting op programma van de workshop door Silvie Spreeuwenberg 13.15 uur Overzicht organisatie veranderingen binnen de Stichting IVERA door Jeannet van Arum 13.30 uur Inhoudelijke introductie op de onderwerpen door Marcel Fick en Robert Kooijman 14.00 uur Toelichting op de werkopdracht door Silvie Spreeuwenberg Koffiepauze en opzoeken break-out rooms 14.30 uur Workshop 15.30 uur Presentatie resultaat groepen 16.00 uur Netwerkborrel

Onderwerp Plaats uitdagingen rondom dit onderwerp op een tijdlijn. Welke beheermaatregelen kan je bedenken voor korte, midden en lange termijn? Eventueel opsommen voor- en nadelen van een maatregel? risico zorg probleem Korte termijn tijdlijn Lange termijn kans Beheermaatregelen Beheermaatregelen ………………………………. ………………………………. ……………………………. ………………………………. + / - + / - + / -

Kennis delen tijdens kenniscafe over toekomst van de iVRI Niet alle ideeen komen op de poster Onvoldoende kennis per groepje om discussie te voeren Geen opvolging ideeen Korte termijn tijdlijn Lange termijn Inleiding door expert Expert per groepje aanwezig Gebruik van post-it plakker stimuleren Verslag wordt nagestuurd Deze PPT wordt nagestuurd

Zaal 116: Kosten Betrouwbaarheid Verkeerskundige werking Security & privacy Selecteer uw interesse gebied Zoek de betreffende tafel Maak kennis met uw tafelgenoten Probeer de verschillende typen stakeholders te verdelen over de groepen 7/8 personen per groepje Haal koffie of thee Werk samen aan de opdracht Gebruik stiften en post-it Schrijf de resultaten op de poster Hoofdzaal: Beheer Organisatorische consequenties Verkeerskundige werking Betrouwbaarheid

De verkeerskundige werking van de iVRI Onvoldoende zekerheid datakwaliteit over data kwaliteit Wie heeft de regie over de gehele verkeerskundige werking? Als er wat fout gaat bij wie moet je dan zijn en hoe controleer je of het beleid juist is geimplementeerd. Hoe gaat we van 100% VRI naar 100% iVRI?

De verkeerskundige werking van de iVRI Het gedrag van de automobilist kan veranderen als hij de tijd tot groen te zien krijgt. Daarom moeten er afsrpaken gemaakt worden over de wijze waarom de gemeenten de iVRI gaan aansturen (de algoritmen). Vanuit veiligheidsoogpunt is het van belang dat de weggebruiker op wegen van verschillende wegbeheerders een consistente beleving heeft.

De verkeerskundige werking van de iVRI Tijd tot groen communiceren aan fietsers met een app is geen goed idee want ze mogen juist geen app gebruiken. Er zijn nog veel vragen over de wijze waarop de weggebruiker met de nieuwe mogelijkheden om kan gaan. Moeten we echt integratie met de fiets en het voertuig bevorderen (een fiets die vanzelf afremt?)

Betrouwbaarheid & risico’s van de iVRI Hoe meer componenten hoe meer risico's op falen. Certificering als beheer maatregel Lange termijn onduidelijk want we zijn koploper in de EU

Organisatorische consequenties van de iVRI Borgen van kennis binnen een organisatie is een enorme uitdating. De iVRI vraagt een ander soort expertise Er is nu niet iemand aan te wijzen in een organisatie de verantwoordelijk is voor de topologie Budgetten voor beheer kosten moeten georganiseerd en toegewezen worden. Eind (geheel) verantwoordelijkheid, 1 contract of meerdere contracten?

Beheer van de iVRI koppelvlakken Speelt op korte termijn Topologie, zijn er voorbeelden waarop we kunnen voortborduren. Ministerie moet wegbeheerders vertrouwen Duidelijk mandaat IVERA stichting

Organiseren van de security & privacy van de iVRI Fietsers en voetgangers worden hier genoemd. De groep zegt dat dit belangrijk is, op de agenda staat en hoge prioriteit moet krijgen. Waarom is het nog niet af?

Kosten voor aanleg en Beheer van de iVRI Welke kosten componentent zijn er eigenlijk? Probleem is dat de baten soms bij een andere partij ligt dan de beheerder van de iVRI, bijvoorbeeld bij de hulpdiensten. Dat geeft dit een heel andere dimensie.

Dank voor uw aandacht en inbreng!