Tweetaligheid Als maatschappelijk verschijnsel Voor- of nadeel? Tweetalig opvoeden en onderwijs Taalbeleid

Definitie van tweetaligheid “Tweetalig is iemand of een samenleving die zichzelf als zodanig beschouwt” -functionele definitie -psychologische, cq. sociologische definitie, niet taalkundig! : tweetaligheid = dynamisch gegeven door gebruikers bepaald

PERSBERICHT NEDERLANDSE TAALUNIE NOV. 2007 De opmars van het Engels in het Nederlandse taalgebied: uitdaging, fait accompli, of blessing? Dat is de titel van het openbare debat dat de Taalunie 12 november organiseert samen met het Nederlands-Vlaams huis DeBuren in Brussel. Nederlandstalige professoren geven colleges in het Engels. Het aantal scholen voor voortgezet/secundair onderwijs en basisonderwijs waar in twee talen onderwijs wordt gegeven of waar geëxperimenteerd wordt met tweetalig onderwijs, neemt toe. Topmanagers gebruiken voor hun interne communicatie nog amper Nederlands. En reclamebureaus maken slogans als: The future is bright, the future is Orange of Pleasure you can't measure. Is dat erg? Hoort het bij de zegening van de internationalisering? Hoe moet de overheid ermee omgaan: meer onderwijs Engels of juist meer onderwijs Nederlands? Bescherming van de Nederlandse taal? Meer tolken, vertalers en vertaalmachines of gewoon op dezelfde weg doorgaan? Daarover gaat dit debat.

Taalkeuze en taalcontact Keuze van talen door de gebruikers bepaald Afhankelijk van status, functionaliteit ‘Luxe tweetaligheid’ versus ‘conflict tweetaligheid’ Doet ‘taalbeleid’ ertoe?

Mate van tweetaligheid 4 Vaardigheden: Le,Lui.Sp,Sch Mate van diverse aspecten van taalkennis Beheersing in diverse domeinen Mate van correctheid, vloeiendheid

Beheersing van de deelvaardigheden van het   Gronings Fries Drents Twents Verstaan 4.53 4.31 4.54 4.67 Spreken 3.69 3.50 3.85 3.62 Lezen 3.18 3.28 3.46 3.10 Schrijven 1.94 1.97 1.92 1.90

Tweetaligheid en beeldvorming Tweetaligheid leidt tot taalachterstand?

Leerlingen in Noord-Nederland: Taalachterstand Nederlands Begrijpend lezen PO/VO Begrip van schoolboekteksten (vmbo) Woordenschat (vmbo) Oorzaak: tweetaligheid/’halftaligheid’???

Mythen over tweetaligheid Tweetaligheid is nadelig voor cognitieve ontwikkeling Talen staan elkaar in de weg De thuistaal is bij voorkeur de schooltaal Leerkrachten zijn goed geinformeerd over tweetaligheid Een goed ontwikkelde moedertaal is een gunstige voorwaarde voor het leren van een tweede taal

Effecten van tweetaligheid Cognitief voor- of nadeel: ‘drempelhypothese’ Interveniërende variabelen, m.n SES Effecten op IQ en andere cognitieve vh: (divergent denken, leerstijl, metacognitie) Effecten op taalleervermogen

Als de thuistaal anders is dan op school…. Levert dat een ‘taalachterstand’ op in de schooltaal? Is dat voor in het algemeen een voor- of een nadeel? Wordt dat positief of negatief gewaardeerd? Welk beeld heeft de leerkracht van de thuistaalsituatie?

“Spreekt u de streektaal op de school van uw kinderen?”   Groningn Friesland Drenthe Twente Altijd 5.8 % 14.7 % 7.7 % - Vaak 11.8 % 17.6 % 4.8 % Soms 29.4 % 61.5 % 47.6 % Nooit 52.9 % 50.0 % 23.1 %

Leerkrachten over streektaal (Eshuis, 2005) Kind mag streektaal spreken op school: Fr/Tw: ja Gr: ja/nee, Dr: ja/nee Opvoeden in streektaal Fr/Gr/Dr: ja, maar met Nl. erbij, Tw: nee Relatie streektaal/taalachterstand Nl.: Gr/Dr/Tw:ja, Fr: nee/wn Aandacht op school voor streektaal: Gr/Dr/Tw: nee, Fr: ja

Thuistaal Streektaal, dialect, Fries, Engels, Turks, minderheidstaal…. Spreken, lezen, schrijven, taal- en mediagebruik Huis/tuin/keuken/of meer? Taalarmoede of taalrijkdom?

Schooltaal Kennisoverdracht Voorbij het hier en nu Abstraherend Schrijftaal ‘academiserend’

Bevindingen onderzoek O.Groningen Regio/dialect speelt geen rol bij NLtaalbeheersing Wel een negatieve attitude t.o.v eigen taal Lager opgeleide ouders communiceren wezenlijk anders met hun kinderen dan hoger opgeleide ouders Met name het opleidingsniveau van de moeder is hierbij van doorslaggevend belang

Bevindingen 2 Voorleesgedrag van de ouders is voorspellend Kinderen waarvan de ouders veel e-mailen, internetten en tekstverwerken zijn in het voordeel Kinderen die zelf veel e-mailen, internetten en tekstverwerken zijn in het voordeel Hoogopgeleide ouders praten vaker met hun kinderen over het nieuws en hobby’s

Voorlopige conclusie: Positief beeld van de thuistaal (bij leerlingen, docenten en ouders) En kennis/inzicht in tweetaligheid Draagt bij aan ‘rijke’ (twee, meer)taligheidsontwikkeling van ll En didactisch repertoire van docenten

Tweetalig opvoeden Simultane/vroege tweetaligheid Verschillende typen: -een ouder-een taal (‘opol’) -niet-dominante thuistaal -talenmix Succes afhankelijk van veel omgevingsfactoren Bewuste ouders zorgen voor rijke taalomgeving (T1/T2) http://www.ouders.nl/vtaal.htm

Twee/meertalig onderwijs Submersion vs. Immersion De Trijetalige skoalle Tweetalig VWO Engels als voertaal in het hoger onderwijs

Taalbeleid: overheid EU, Nederlandse Taalunie, Vlaanderen, Provincie Friesland, etc: voertaalbeleid positieve beeldvorming Facilitering ……..

Taalbeleid: scholen -programmering -signalering van taalproblemen -taalbewuste docenten met positieve houding -taalontwikkelende didactiek bij alle vakken

Tot slot “ De grenzen van mijn taal zijn de grenzen van mijn wereld” Wittgenstein