Caroline Cauffman Luxemburg, 5 oktober 2015 Verschillen tussen de Nederlandse en Vlaamse rechtstaal en hoe daarmee om te gaan bij het vertalen van juridische teksten Caroline Cauffman Luxemburg, 5 oktober 2015

Nederlandse en Vlaamse rechtstaal: overzicht 1 taal; 2 rechtsstelsels Verschillen Hoe omgaan met verschillen bij vertaling van juridische teksten naar het Nederlands?

Verschillen i.v.m. politieke organisatie België Nederland Federaal Parlement = Kamer + Senaat Regeringsleider: Federaal: Eerste Minister Deelregeringen: Minister-President Wetgeving Br H G: ordonnantie Andere Gem./Gew.: decreet Staten-generaal = 1° en 2° kamer Regeringsleider (nationaal): Minister-President

Verschillen i.v.m. politieke organisatie België Nederland Provincies: Gouverneur Deputatie Provincieraad Gemeenten: Burgemeester Schepenen Gemeenteraad Provincies: Commissaris van de Koning Gedeputeerde Staten Provinciale Staten Gemeenten: Burgemeester Wethouders Raad

Verschillen i.v.m. gerechtelijke organisatie: België GwH Rechterlijke orde Administratieve rechtscolleges Hof van Cassatie   Hof van Beroep Arbeidshof Hof v Assisen Arrondissementsrechtbank Rechtbank van Eerste Aanleg Rb v Koop-handel Arbeids-rechtbank Politie-recht-bank Vrede-gerecht Raad van State Administratieve rechtscolleges

Verschillen i.v.m. gerechtelijke organisatie: Nederland Hoge Raad Gerechtshof [College v Beroep voor Bedrijfsleven] [Centrale Raad v Beroep] RvSt Rechtbank

Soorten terminologische verschillen Zelfde begrip maar enigszins andere voorwaarden: bijv. dwaling Verschillende begrippen, zelfde functie: gekwalificeerde benadeling (BE) - misbruik van omstandigheden (NL) Faux amis: zelfde begrip, volstrekt verschillende betekenis relatieve nietigheid (BE) – vernietigbaarheid (NL) relatieve nietigheid (NL) – niet-tegenwerpelijkheid (BE) 1 Europees begrip, verschillende nationale implementatie herroepingsrecht (Rl consumentenrechten): BE: herroepingsrecht NL: ontbindingsrecht (recht de overeenkomst te ontbinden)

Soorten terminologische verschillen Zelfde begrip, verschillende afkorting: Besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid: bvba (BE) – BV (NL) Zelfde begrip, ten dele zelfde betekenis: Bestuurder: persoon belast met dagelijks bestuur van NV of BV (NL) Bestuurder: persoon belast met dagelijks bestuur NV (BE); persoon belast met dagelijks bestuur bvba (BE) is zaakvoerder

Verschillende soorten vertaling Verschillende stadia van rechtsvorming en rechtstoepassing EU-begrippen vs begrippen uit (inter)nationale rechtsorde

Vertaling ten tijde van creatie van nieuwe begrippen Volstrekt nieuwe begrippen, regels of beginselen van EU-recht: Geen voorafbestaand document met juiste terminologie Wel rekening houden met coherentie van het EU-acquis Quid wanneer het begrip nog niet bestaat in het EU-acquis? Keuze voor nieuw begrip of voor een begrip dat reeds bestaat in het nationale recht? Voordeel van nieuw begrip: duidelijk dat het begrip autonome inhoud heeft; impact van het onderscheid verordening – richtlijn Nationalisering van begrippen bij implementatie Voorbeeld: herroepingsrecht - auditors Beweerd voordeel: coherentie nationaal recht Nadelen: vertroebeling van Europese oorsprong/harmonisatie begrippenapparaat Maar: niet overdrijven

Vertaling van bestaande begrippen Oorsprong van het begrip! EU-document: authentieke Nederlandstalige tekst Internationaal document: Authentieke Nederlandstalige tekst Vertaling in Belgisch/Nederlands Staatsblad Nationaal document: Prejudiciële vraag van Vlaamse/Nl rechtbank Prejudiciële vraag van Duitse rechtbank

Vertaling Duits -> Nederlands/Vlaams/Duits? Geschäftsführer, persoon verantwoordelijk voor het dagelijks bestuur van een GmbH (cf. besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid) Wat doet men met de afkorting GmbH? GmbH? Bv? Bvba?

GmbH? Arrest van het Gerecht (Achtste kamer) van 13 mei 2015, Zaak T-162/10, Niki Luftfahrt GmbH tegen Europese Commissie Arrest van het Hof (Grote kamer) van 9 november 2010, Zaak C-540/08, Mediaprint Zeitungs- und Zeitschriftenverlag GmbH & Co. KG tegen "Österreich"-Zeitungsverlag GmbH Verantwoord?

Persoon verantwoordelijk voor het dagelijks bestuur? Arrest van het Gerecht (Achtste kamer) van 13 mei 2015, Zaak T-162/10, Niki Luftfahrt GmbH tegen Europese Commissie 253 Ter ondersteuning van deze grief heeft verzoekster (Niki Luftfahrt GmbH) in haar opmerkingen over de memories in interventie verzocht om de persoonlijke verschijning van haar zaakvoerder, Otmar Lenz

Persoon verantwoordelijk voor het dagelijks bestuur? Arrest van het Hof (Grote kamer) van 9 november 2010, Zaak C-540/08, Mediaprint Zeitungs- und Zeitschriftenverlag GmbH & Co. KG tegen "Österreich"-Zeitungsverlag GmbH HET HOF (Grote kamer), (…) gelet op de opmerkingen van: „Österreich”-Zeitungsverlag GmbH, vertegenwoordigd door P. Zöchbauer, Rechtsanwalt, en W. Zekert, bestuurder, Verantwoord?

Bijzonder probleem: EU-norm grijpt in op nationaal recht Wat? Verwijzing naar nationale rechtsfiguren of –instellingen met verschillende benaming Bijlage? Dubbele vertaling? Art. 2 (2) (b) Verordening Nr. 1896/2006 tot invoering van een Europese betalingsbevelprocedure: Eng: bankruptcy, proceedings relating to the winding-up of insolvent companies or other legal persons, judicial arrangements, compositions and analogous proceedings; Fr: les faillites, concordats et autres procédures analogues; Nl: faillissement, surséance van betaling, procedures ter ontbinding van insolvente vennootschappen of andere rechtspersonen, gerechtelijke of faillissementsakkoorden en andere soortgelijke procedures;

Lijstjes Verschillen tussen NL en BE rechtsterminologie Gelijkenissen + verschillen Vertaalsuggesties Voordelen? Kennis Consequent taalgebruik Risico’s Klakkeloos vertalen Stappenplan + context uit het oog verliezen

Goederen – zaken Voorbeelden NL: duidelijk wettelijk onderscheid BE: minder eenduidig Voorstel: NL taalgebruik Ja, maar mogelijk interpretatieprobleem

Surcéance van betaling - gerechtelijke reorganisatie Voorbeelden Surcéance van betaling - gerechtelijke reorganisatie Voorstel: opschorting van betaling Doel van vertaling? Verwijzing naar nationale rechtsfiguren? Creatie van een Europese procedure?

Misdaad- Misdrijf Voorbeelden BE: Misdrijf NL: Misdaad Misdrijf Strafbaar feit? Delict?

NL: geweldsinstructie Voorbeelden Rules of engagement BE: inzetregels NL: geweldsinstructie Vertaling van bestaand concept? Nieuwe wetgeving? Eurlex: 26 hits voor inzetregels, 0 voor geweldsinstructie

Partnership (Eng) NL: maatschap BE: maatschap! Maar: Voorbeelden Zekere verschillen Begrip soms in ruimere zin gebruikt - er is ook een LLP (wel rechtspersoon)

Vraag Belgische tweetalige wetgeving gebruiken ter vertaling van arrest van het HVJ in een Nederlandse zaak?