Meten in de kleuterklas: tijd – enkele vragen Wat is tijd? Wanneer begint de tijd? Hoe kun je tijd meten? Hoe begrijp je de tijd? Hoe relatief is tijd? TIJD IS EEN MOEILIJK GEGEVEN VOOR KLEUTERS Kinderen hebben een subjectieve tijdsbeleving = beleving verbonden met gevoelens zoals plezier, verveling, spanning, …

Meten in de kleuterklas: tijd Tijd – Kunnen we zien als een soort van film waarop alle gebeurtenissen in de ruimte zich gezamenlijk afspelen. Doordat gebeurtenissen met verschillende tijdsduur en snelheden verlopen, is tijd zo moeilijk voor kleuters. Bovendien staan alle gebeurtenissen met elkaar in verband (ervoor, erna, morgen, gisteren, duurt langer en korter). Hiervoor werden als hulpmiddel in de geschiedenis tijdssystemen (uren (minuten, seconden), dagen, maanden, jaren) en tijdsinstrumenten ontwikkeld. Vooral de instrumenten zullen in de klas een grote rol spelen (OP KLEUTERNIVEAU). Rond tijdssystemen wordt niet rechtstreeks gewerkt, maar worden wel door de kleuterleidster benoemd. Welke instrumenten kennen we? Kls hebben niet altijd door dat verschillende films tegelijkertijd afspelen: b.v. terwijl ze in hoek spelen, hebben ze niet door dat tegelijkertijd ook andere zaken gebeuren => weinig veranderen van hoek

Mechanische klok (wijzers) (x) Meten in de kleuterklas: tijdsintrumenten (meetinstrumenten voor de tijd) Mechanische klok (wijzers) (x) Elektrische klok (wijzers – digitaal (chronometer)) Veeruurwerken Waterklok (Klepsydra) Zonnewijzer (x) Zandloper, waterloper (x) Kaarsklok (x) Slinger (x) Kalenders (x) (x) = frequent gebruik kleuterklas

Meten in de kleuterklas: tijd Wat moeten we nu juist doen in de klas? Bewustwording – ORIËNATIE IN TIJD Hoe bouwen we bij kleuters TIJDSBEGRIP op? - Kleuters ten eerste leren dat iets “een moment-een tijdje” duurt Ze zijn zich niet bewust dat iets een “duurtijd” heeft Tijdsduur: duur van tijdsintervallen - Kleuters laten ervaren dat er een opeenvolging is in de tijd en dat de tijd steeds “doortikt” Tijdsorde: opeenvolging van gebeurtenissen in tijd en begrijpen dat er dingen tergelijkertijd, voor en na kunnen gebeuren - Kleuters laten ervaren dat er een verleden en een toekomst is - Kleuters laten ervaren dat de tijd steeds even snel “tikt” Subjectieve van tijd

Meten in de kleuterklas: tijd Wat moeten we nu juist doen in de klas? Bewustwording – ORIËNATIE IN TIJD Hoe bouwen we bij kleuters TIJDSBEGRIP op? Moeilijker - Meten van tijd - Tijd benoemen (tijdsbegrippen) - Snelheid

Meten in de kleuterklas: tijd ODET wiskundige initiatie: domein meten Bij vergelijking van twee voor hen bekende activiteiten en bij voldoende duidelijke verschillen, verwoorden welke activiteit het langst en welke het korst duurt (2.8) - Aan de hand van een kalender dagen aftellen tussen het nu en een speciale gebeurtenis waarvan de dag is aangegeven binnen de periode van 1 week (2.9) Nogal nauw: middelen om bewust te worden van tijd

Meten in de kleuterklas: tijd ODET wereldoriëntatie: domein tijd De kleuters … 5.1 begrijpen dat “gisteren” voorbij is en dat “morgen” nog moet komen. kunnen de begrippen vandaag, dag, nacht in hun juiste betekenis gebruiken. 5.2 kunnen een beperkt aantal vaste gebeurtenissen in het verloop van hun dag in een juiste volgorde zetten. 5.3 tonen tijdsbesef aan de hand van het functioneel gebruik van verschillende kalenders. 5.4 kunnen een eenvoudig visueel voorgesteld plan zelfstandig uitvoeren 5.5 kunnen terugblikken op minstens twee voorbije activiteiten door deze in de juiste volgorde te rangschikken. 5.6 kunnen in de tijd vooruitzien door minstens twee activiteiten na elkaar te plannen.

Meten in de kleuterklas: tijd Meten in de kleuterklas: tijd Bewustwording van tijd: vooral door het gebruik van instrumenten Kaarsklok (geringd) Doel Iets heeft een duur: tijdsduur en door vergelijken: verschillende tijdsduur Subjectieve van tijd: bewustwording A B Klik hier B A

Meten in de kleuterklas: tijd Meten in de kleuterklas: tijd Bewustwording van tijd: vooral door het gebruik van instrumenten Zandloper – Waterloper (met een kleurtje – kan met planten) Doel Iets heeft een duur: tijdsduur en door vergelijken: verschillende tijdsduur Subjectieve van tijd: bewustwording Klik hier

Meten in de kleuterklas: tijd Meten in de kleuterklas: tijd Bewustwording van tijd: vooral door het gebruik van instrumenten Zandloper – Waterloper (met een kleurtje – kan met planten)

Meten in de kleuterklas: tijd Meten in de kleuterklas: tijd Bewustwording van tijd: vooral door het gebruik van instrumenten Zandloper – Waterloper (met een kleurtje – kan met planten)

Slinger t = (2*l)/60 of l = (t*60)/2 t = tijd, l = lengte Meten in de kleuterklas: tijd Bewustwording van tijd: vooral door het gebruik van instrumenten Slinger t = (2*l)/60 of l = (t*60)/2 t = tijd, l = lengte Vast punt Doel Iets heeft een duur: tijdsduur en door vergelijken: verschillende tijdsduur Subjectieve van tijd: bewustwording Lengte koord Slinger 90 cm: 3 minuten Slinger 150 cm: 5 minuten Gewicht Bijvoorbeeld: denappel

Meten in de kleuterklas: tijd Meten in de kleuterklas: tijd Bewustwording van tijd: vooral door het gebruik van instrumenten Zonnewijzer Doel Iets heeft een duur: tijdsduur en door vergelijken: verschillende tijdsduur Subjectieve van tijd: bewustwording zon raam tafel Moment 1 Moment 2: andere schaduw

Meten in de kleuterklas: tijd Meten in de kleuterklas: tijd Bewustwording van tijd: vooral door het gebruik van instrumenten Klok (2 klokken en benoemen) Doel Iets heeft een duur: tijdsduur en door vergelijken: verschillende tijdsduur Subjectieve van tijd: bewustwording Eerste inzicht in ons tijdsysteem (benoemen) Echte klok Namaakklok vergelijken

Kalender: dagkalender of daglijn Meten in de kleuterklas: tijd Bewustwording van tijd: vooral door het gebruik van instrumenten Kalender: dagkalender of daglijn Doel Tijdsorde (wat na wat, wat voor wat, straks, …) Oriënteren in de tijd (VAST, VARIABEL) Subjectieve van tijd: bewustwording (breedte kaartjes) Geen data lezen en gebruiken (mag je wel vernoemen) Dagdeel – Nachtdeel (lengte) Cirkel: beter want cyclisch

Kalender: weekkalender (groen-blauw) Meten in de kleuterklas: tijd Bewustwording van tijd: vooral door het gebruik van instrumenten Kalender: weekkalender (groen-blauw) Doel Tijdsorde (wat na wat, wat voor wat, straks, …) Oriënteren in de tijd (VAST, VARIABEL) Subjectieve van tijd: bewustwording (breedte kaartjes) Dagsysteem (volle, halve dag, voormiddag namiddag, planning) Weekend voorzien! Wanneer wel en niet op school, wanneer halve dag Houvast dagen (kleuren of beginrijm) Maan, Bel (ding) Hond (Woef), Donder Handen (Wrijven) Zaag Zondag (Zon)

Kalender: maand en jaarkalender Meten in de kleuterklas: tijd Bewustwording van tijd: vooral door het gebruik van instrumenten Kalender: maand en jaarkalender Doel Tijdsorde (wat voorbij, wat moet nog komen) Oriënteren in de tijd Subjectieve van tijd: bewustwording Maand en jaarsysteem (initiatie) Aftellen binnen 7 dagen Weekends voorzien! Doorstrepen, omcirkelen Verjaardagskalender

Meten in de kleuterklas: tijd Meten in de kleuterklas: tijd Bewustwording van tijd: vooral door het gebruik van instrumenten Kalender: Liedjes Doel Verschillende doelen (zie eerder)